ԱՆՆԵՐՈՂ ԵՒ ՈԽԱԿԱԼ

Ա­հա­ւա­սիկ եր­կու սար­սա­փազ­դու բա­ռեր, ո­րոնք զե­տե­ղուած են բա­ռա­րան­նե­րու մէջ։ Բայց այս եր­կու բա­ռե­րը ե­թէ մնան միա՛յն բա­ռա­րան­նե­րու մէջ, այն­քան վտան­գա­ւոր եւ սար­սա­փե­ցու­ցիչ չեն ըլ­լար, ո՛ր­քան բոյն դրած ըլ­լան սրտե­րու մէջ։

Դժբախ­տա­բար կան մար­դիկ, ո­րոնք այս եր­կու հո­գե­վի­ճա­կը ի­րենց ապ­րե­լա­կերպ եւ կամ նկա­րա­գիր ըն­դու­նած, ի­րենց կեան­քին ըստ այնմ ըն­թացք տուած են։ Սա­կայն, ա­մէն խղճա­միտ եւ ող­ջա­խոհ մար­դու կող­մէ հասկ­նա­լի չէ, թէ ի՞նչ հա­ճոյք կ՚առ­նեն այն ան­նե­րող եւ ո­խա­կալ մար­դիկ, երբ ան­նե­րո­ղու­թեամբ եւ ո­խա­կա­լու­թեամբ միայն ի­րենք կը վնա­սուին՝ կը չար­չա­րուին, կը տան­ջուին։ Ար­դա­րեւ, ան­նե­րո­ղամ­տու­թիւ­նը եւ ո­խա­կա­լու­թիւ­նը ու­տիճ՝ մանր ճճին­նե­րու, ցե­ցի նման կ՚ու­տէ, կը վի­րա­ւո­րէ եւ կը վնա­սէ միայն ինքն՝ ան­նե­րո­ղը կամ ո­խա­կա՛­լը։

Այս ի­մաս­տով ան­նե­րո­ղը եւ ո­խա­կա­լը միայն ինքն ի­րեն վնաս կը պատ­ճա­ռէ, եւ զար­մա­նա­լին այն է, որ այս ի­րո­ղու­թեան չ՚անդ­րա­դառ­նար իսկ։ Ուս­տի ան­նե­րող եւ ո­խա­կալ մար­դիկ, չը­սե­լու հա­մար ան­միտ, քիչ մըն ալ միա­միտ մար­դիկ են, քա­նի որ ի­րենք ի­րենց վնաս կը պատ­ճա­ռեն եւ ա­սի­կա չեն հասկ­նար, կը շա­րու­նա­կեն ի­րենց ըն­թաց­քը։

Ու­շադ­րու­թիւն ը­րա՞ծ էք, սի­րե­լի՜ ըն­թեր­ցող ազ­նիւ բա­րե­կամ­ներ, ան­նե­րող եւ ո­խա­կալ մար­դոց նկա­րա­գի­րը յայտ­նի կ՚ըլ­լայ ի­րենց նա­յուած­քէն, աչ­քէն. կար­ծես ա­նոնց աչ­քէն ան­նե­րո­ղամ­տու­թիւն եւ ո­խա­կա­լու­թիւն կը ժայթ­քէ, ա­նոնք ի­րա­պէ՛ս սար­սա­փազ­դու նա­յուա­ծքով մը ար­դէն կը յայտ­նեն ի­րենք զի­րենք։ Այդ­պի­սի­նե­րուն միայն շրթունքն է, որ կը ժպտի հա­զուա­դէպ, բայց ա­նոնց աչ­քը միշտ լե­ցուն է ա­տե­լու­թեամբ, նեն­գու­թեամբ եւ չա­րու­թեամբ։ Կար­ծես ա­ռիթ կը փնտռեն յայտ­նե­լու ի­րենց նկա­րա­գի­րը, իսկ ե­թէ ա­ռիթ չգտնեն՝ կը դի­մեն բո­լոր նեն­գա­միտ­նե­րուն, բո­լոր չա­րա­միտ­նե­րուն գոր­ծա­ծած մի­ջո­ցը՝ կը բամ­բա­սեն, կը զրպար­տեն եւ կա­րե­լին կ՚ը­նեն դուրս թա­փե­լու ի­րենց չար դի­տա­ւո­րու­թիւ­նը, ի­րենց մաղ­ձը, ի­րենց մէջ կու­տա­կուած թո՛յ­նը։

Ան­նե­րող եւ ո­խա­կալ մար­դիկ, ընդ­հան­րա­պէս ան­խի՛ղճ են, ա­նոնց ան­նե­րո­ղամ­տու­թիւ­նը եւ ո­խա­կա­լու­թիւ­նը ա­ւե­լի եւս կը սնա­նի, կը զար­գա­նայ, կ՚ա­ճի անխղ­ճու­թեամբ։ Ար­դէն, հա­ւա­նա­բար, ե­թէ մարդ ան­խիղճ եւ ան­գութ չըլ­լայ՝ ան­նե­րող եւ ո­խա­կալ ալ չի կրնար ըլ­լալ։

Բայց հար­ցը սա է. ան­նե­րո­ղամ­տու­թիւ­նը եւ ո­խա­կա­լու­թիւ­նը կա­րե­լի՞ է դար­մա­նել, կա­րե­լի՞ է փրկուիլ այդ ախ­տէն։ Եւ այս հար­ցու­մին բնա­կա­նա­բար կը յա­ջոր­դեն եր­կու ու­րիշ հար­ցում­ներ. նախ՝ ան­նե­րո­ղամտու­թիւ­նը եւ ո­խա­կա­լու­թիւ­նը նկա­րա­գի՞ր է, թէ ո՛չ։ Այս եր­կու զգա­ցում­նե­րը բնա­ծի՞ն են, թէ ստա­ցա­կան։ Եւ յե­տոյ՝ ե­թէ նկա­րա­գիր է այս եր­կու­քը, ա­պա ու­րեմն կա­րե­լի՞ է որ փո­խուի նկա­րա­գի­րը։

Ար­դա­րեւ, եր­կար խորհր­դա­ծու­թեան ա­ռար­կայ կրնան ըլ­լալ այս հար­ցում­նե­րը, բայց մենք նա­յինք գործ­նա­կա­նին՝ ի­րա­պէս կան ան­նե­րող եւ ո­խա­կալ մար­դիկ, եւ ա­նոնք ալ մաս կը կազ­մեն մարդ­կա­յին ըն­կե­րու­թեան եւ նե­րո­ղա­միտ ու ա­նո­խա­կալ, բա­րե­միտ մար­դիկ պար­տա­ւոր են ապ­րիլ ան­նե­րող, ո­խա­կալ եւ ան­խիղճ մար­դոց հետ, եւ բաժ­նել կեան­քը ա­նոնց ան­նե­րո­ղամ­տու­թեամբ, ո­խա­կա­լու­թեամբ եւ անխղ­ճու­թեամբ։

Ա­հա­ւա­սիկ, ցա­ւա­լին ա՛յս է. խղճա­միտ մար­դուն՝ ան­խիղճ մար­դու մը հետ ապ­րե­լու պար­տա­ւո­րու­թի՛ւ­նը։ Ե­թէ ըն­կե­րու­թեան մէջ ապ­րիլ կ՚ու­զէ մարդ, ինչ որ ան­խու­սա­փե­լի է, քա­նի որ մարդ «ըն­կե­րա­յին էակ» մըն է, ու­րեմն պար­տա­ւո­րուած է հան­դուր­ժել ա­մէն նեն­գա­միտ մար­դու, կա­րե­լի չա­փով հե­ռու մնա­լով այդ­պի­սի­նե­րէն։ Ան­շուշտ կա՛յ երկ­րորդ հա­ւա­նա­կա­նու­թիւն մը եւս, ինչ որ շատ ըն­դու­նե­լի եւ գոր­ծադ­րե­լի չէ՛, բո­լո­րո­վին հե­ռա­նալ՝ ա­ռանձ­նա­նալ եւ չբաժ­նել կեան­քը ան­նե­րող, ո­խա­կալ եւ նեն­գա­միտ մար­դոց հետ։ Բայց այս ան­գամ ան կը հըռ-չա­կուի ան­մի­ջա­պէս. «տա­րօ­րի­նակ մարդ» կամ «ան­հա­ղորդ մարդ», եւ կը դա­տա­պարտուի բո­լո­րո­վին ա­ռանձ­նու­թեան եւ կ՚ըլ­լայ «լքուած» մէ­կը, մոռ­ցուած եւ ան­տե­սուա՛ծ։

Բայց այս երկ­րորդ պա­րա­գա­յին, այդ «տա­րօ­րի­նակ» ա­նուա­նուած, «ան­հա­ղորդ» կո­չուած եւ լքուած ու մոռ­ցուած մար­դիկ շատ ա­ւե­լի եր­ջա­նիկ կը զգան ի­րենք զի­րենք, քան ան­խիղճ եւ ո­խա­կալ, կեղծ ու կար­ծե­ցեալ բա­րե­կամ­նե­րու հետ ապ­րե­լու պար­տա­ւո­րուած­նե­րը։ Եւ այդ «տա­րօ­րի­նակ» կամ «ան­հա­ղորդ» մար­դիկ կ՚ապ­րին ի­րենց ստեղ­ծած, ի­րենց յա­տուկ աշ­խար­հի մը մէջ՝ ա­ռան­ձին բայց եր­ջա­նի՛կ, լքուած բայց ի­րենց ու­ժե­րով բա­ւա­րա­րուած, մոռ­ցուած բայց միշտ կեն­սա­բո՛ւխ։ Մար­դիկ լքուե­լով կամ մոռ­ցուե­լով եր­բեք չեն ոչն­չա­նար, այլ ընդ­հա­կա­ռա­կը, ա­ւե­լի կը զօ­րա­նան, ա­ւե­լի՛ եւս կեն­սա­յորդ կը դառ­նան, ինք­նա­ճա­նաչ­ման ա­ռի­թը կ՚ու­նե­նան, ինչ որ ա­ւե­լի եւս ի­մաս­տուն եւ խո­հա­կա՛ն կը դարձ­նէ զի­րենք։ Եւ ան­նե­րող, ո­խա­կալ, ան­խիղճ ու ան­գութ մար­դիկ կը մնան մի­նա՛կ՝ ի­րենց նեն­գամ­տու­թեան, չա­րամ­տու­թեան եւ անխղ­ճու­թեան հետ։ Ան­նե­րող եւ ո­խա­կալ մար­դիկ, ա­յո՛, բնա­կա­նա­բար մաս կը կազ­մեն մարդ­կա­յին ըն­կե­րու­թեան, ա­նոնք ալ ի­րենց բա­ժի­նը ու­նին մարդ­կա­յին մեծ ըն­տա­նի­քին մէջ, ա­նոնք ալ ապ­րե­լու ի­րա­ւունք, ի­րենց վատ ու չար զգա­ցում­նե­րո­վը ապ­րե­լու ա­զա­տու­թիւ­նը ու­նին, այս մա­սին ո՛չ մէկ տա­րա­կոյս, բայց բա­րե­միտ­ներն ալ, խղճա­միտ­ներն ալ ու­նին ի­րա­ւուն­քը այդ­պի­սի­նե­րէն հե­ռա­նա­լո՜ւ, ա­նոնց մէջ չգտնուե­լու ա­զա­տու­թի՜ւ­նը, ո­րոնք ան­ձեռնմ­խե­լի են եւ կը կազ­մեն մարդ­կա­յին ար­ժա­նա­պա­տուու­թեան անհ­րա­ժեշտ տար­րե­րը։

Ուս­տի, երբ տես­նել կ՚ու­զենք ու­րի­շի մը թե­րու­թիւն­նե­րը, տկա­րու­թիւն­նե­րը կամ ը­սենք՝ տա­րօ­րի­նակ կե­ցուած­քը, զայն քննա­դա­տե­լէ ա­ռաջ, նախ փնտռենք այդ կա­ցու­թեան պատ­ճառ­նե­րը, եւ յե­տոյ դառ­նանք մենք մեր տկա­րու­թիւն­նե­րը, թե­րու­թիւն­նե­րը եւ թե­րեւս տա­րօ­րի­նա­կա­նու­թիւն­նե­րը դի­տենք, եւ պի­տի տես­նենք որ ա­մէն ե­րե­ւոյթ, ա­մէն ի­րո­ղու­թիւն ու­նի ան­պայ­մա՛ն բա­նա­ւոր պատ­ճառ մը, եւ ու­րի­շը դա­տա­պար­տե­լէ ա­ռաջ, ի­մաս­տու­թիւ­նը եւ վե­հանձ­նու­թիւ­նը ու­նե­նանք մենք զմեզ դա­տե՜­լու…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մա­յիս 9, 2017, Իս­թան­պուլ