ԿԼԻՄԱՅԻ ՓՈՓՈԽՈՒԹԻՒՆ

Պատ­րիար­քա­կան ընտ­րու­թեան առ­կայ փա­կու­ղիին եւ Պատ­րիար­քա­րա­նի շուրջ ստեղ­ծուած տագ­նա­պա­լի կա­ցու­թեան տե­սա­կէ­տէ ե­րէկ տե­ղի ու­նե­ցան կա­րե­ւոր ի­րա­դար­ձու­թիւն­ներ։ 16 Ապ­րի­լին տե­ղի ու­նե­ցած հան­րա­քուէին յա­ջոր­դող ներ­կայ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նին կլի­մա­յի փո­փո­խու­թեան ազ­դան­շան­ներ սկսան հաս­նիլ թրքա­հայ հա­մայն­քին։ Ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը յու­սադ­րիչ են՝ այն ա­ռու­մով, որ դէ­պի օ­րի­նա­կան ու ար­դար լու­ծում ճա­նա­պարհ առ­նե­լու հո­րի­զո­նը ու­րուագ­ըծ-ւած է մեր հա­մայն­քին առ­ջեւ։

Ե­րէկ, Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թե­նէն եր­կու պաշ­տօ­նա­տար­ներ այ­ցե­լե­ցին Սուրբ Փրկիչ Ազ­գա­յին հի­ւան­դա­նոց, ուր կա­րե­ւոր հան­դի­պում մը ու­նե­ցան Հո­գա­բար­ձու­թեան ա­տե­նա­պետ Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լուի հետ։ Նա­խա­րա­րու­թեան փոք­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րու գծով խորհր­դա­տու Քաան Է­սէ­նէր եւ հե­տա­զօ­տու­թիւն­նե­րու եւ ռազ­մա­վա­րու­թեան մշակ­ման բա­ժան­մուն­քի պե­տի տե­ղա­կալ Մուս­թա­ֆա Էօզ­ճան Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լուի հետ խորհր­դակ­ցու­թիւն մը ու­նե­ցան Թուր­քիոյ Հա­յոց Պատ­րիար­քու­թեան շուրջ ստեղ­ծուած առ­կայ տագ­նա­պա­լի կա­ցու­թեան եւ ա­նոր յաղ­թա­հար­ման ու­ղի­նե­րուն մա­սին։ Ծա­ւա­լուն քննար­կում­ներ կա­տա­րուե­ցան՝ հա­շուի առ­նե­լով բո­լոր նրբու­թիւն­ներն ու ման­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րը։

Այս այ­ցե­լու­թեան շուրջ ա­տե­նա­պետ Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լու տե­ղե­կու­թիւն­ներ փո­խան­ցած է հա­մայն­քա­յին շրջա­նակ­նե­րէ կարգ մը ազ­դու ազ­գա­յին­նե­րու, ո­րոնց գլխա­ւո­րը ե­ղած է յայտ­նի բա­րե­րար Ա­րէտ Եր­կա­նեան։ Այս ա­ռա­ւօտ հե­ռա­խօ­սազ­րոյց մը ու­նե­ցանք Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լուի հետ, որ մե­զի յայտ­նեց, թէ վեր­ջին օ­րե­րուն խտա­ցու­ցած է իր ջան­քե­րը՝ պատ­րիար­քա­կան ընտ­րու­թեան հար­ցին շուրջ շօ­շա­փե­լի ար­դիւն­քի մը հաս­նե­լու հա­մար։ Այս ծի­րին մէջ է որ ան ե­րէկ հիւ­րըն­կա­լած է Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան պատ­կան բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տօ­նա­տար­նե­րը։ Զրոյ­ցի ըն­թաց­քին դի­ւա­նա­գէտ­նե­րը նշած են, որ հայ հա­մայն­քի ան­դամ­նե­րը կը հան­դի­սա­նան երկ­րի հա­րա­զատ տար­րե­րը, քա­ղա­քա­ցի­նե­րը, սա­կայն պե­տա­կան գոր­ծա­ռոյթ­նե­րու դրուած­քին ու ձե­ւա­ւո­րուած նա­խըն­թաց­նե­րուն հի­ման վրայ՝ Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թիւնն ալ հե­տա­մուտ կ՚ըլ­լայ փոք­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րու վե­րա­բե­րեալ խնդիր­նե­րու ու­սում­նա­սի­րու­թեան եւ լուծ­ման։ Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լուի խօս­քե­րով, ար­ժե­ւո­րե­լով վեր­ջին մօ­տա­ւո­րա­պէս ե­րեք ա­միս­նե­րու զգա­յա­ցունց ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը եւ թրքա­հայ հա­մայն­քա­յին կեան­քէն ներս յա­ռա­ջա­ցած փա­կու­ղին՝ պատ­կան մար­մին­նե­րը պատ­րաս­տա­կա­մու­թիւն կը յայտ­նեն՝ Ընտ­րեալ-տե­ղա­պահ Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեա­նի հան­գա­ման­քը ճանչ­նա­լու ուղ­ղու­թեամբ։ Ըստ Շի­րի­նօղ­լուի, պատ­կան մար­մին­նե­րը եր­բեք մտադ­րու­թիւն չեն ու­նե­ցած մի­ջամ­տե­լու մեր ե­կե­ղե­ցա­կան կեան­քին

եւ հա­շուի ա­ռած են, որ ե­կե­ղե­ցա­կան կարգ ու կա­նո­նաց հա­մա­ձայն ընտ­րուած է տե­ղա­պահ մը։ Իշ­խա­նու­թիւն­նե-

րու զգայ­նու­թիւ­նը յա­ռա­ջացած է այն կէ­տին վրայ, երբ մեր հա­մայն­քը գործ­նա­կա­նօ­րէն ան­տե­սած է Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Րէ­ճէպ Թայ­յիպ Էր­տո­ղա­նին կող­մէ իր մի­ջո­ցաւ փո­խան­ցուած պատ­գա­մը՝ պատ­րիար­քա­կան ընտ­րու­թեան խնդրին շուրջ մին­չեւ հան­րա­քուէի թուա­կա­նը սպա­սե­լու ուղ­ղու­թեամբ։ Շի­րի­նօղ­լու մե­զի յայտնեց, որ հի­մա հան­րա­քուէն ար­դէն ա­ւար­տած է եւ ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը սկսած են հա­սուն­նալ։ Ա­տե­նա­պետ Շի­րի­նօղ­լու յա­ջորդ շաբ­թուան ըն­թաց­քին ալ պի­տի շա­րու­նա­կէ իր շփում­նե­րը պե­տա­կան շրջա­նակ­նե­րուն հետ։ Ան Եր­կու­շաբ­թի Հա­թա­յի մէջ պի­տի տե­սակ­ցի Վա­քըֆ­նե­րու ընդ­հա­նուր տնօ­րէն Ատ­նան Էր­թէ­մի հետ, որ փոք­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րու վե­րա­բե­րեալ բո­լոր կար­գադ­րու­թիւն­նե­րու պա­րա­գա­յին շատ ազ­դու դե­րա­կա­տա­րու­թիւն մը ու­նի պե­տու­թեան մէջ։ Հա­թա­յի մէջ յա­ռա­ջի­կայ Եր­կու­շաբ­թի նա­խա­տե­սուած է վա­քըֆ­նե­րու ընդ­հա­նուր տնօ­րէ­նին, խոր­հուր­դի ան­դամ­նե­րուն եւ փոք­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րու վա­քըֆ­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րուն՝ վեր­ջին տա­րի­նե­րուն ա­ւան­դա­կան դար­ձած ճաշ­կե­րոյ­թը։ Վա­քըֆ­նե­րու խոր­հուր­դի մօտ փոք­րա­մաս­նու­թեանց ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Թո­րոս Ալ­ճա­նի նա­խա­ձեռ­նու­թեամբ կը կազ­մա­կեր­պուի այս ճաշ­կե­րոյ­թը, ո­րու ըն­թաց­քին Պետ-­րոս Շի­րի­նօղ­լու եւ Ատ­նան Էր­թէմ պի­տի քննար­կեն պատ­րիար­քա­կան ընտ­րու­թեան հար-­ցը։ Հա­թա­յի այդ հա­ւա­քոյ­թէն օր մը վերջ՝ յա­ռա­ջի­կայ Ե­րեք­շաբ­թի Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լու այս ան­գամ պի­տի այ­ցե­լէ Իս­թան­պու­լի կու­սա­կա­լու­թիւն, ուր ժա­մադ­րուած է՝ քննար­կե­լու հա­մար նոյն խնդիր­նե­րը։ Այս բո­լո­րի հի­ման վրայ կը նա­խա­տե­սուի, որ աս­տի­ճա­նա­բար ա­ւե­լի բիւ­րե­ղա­նայ պատ­րիար­քա­կան ընտ­րու­թեան հար­ցին ըն­թաց­քը։

Մինչ այդ, Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան վե­րո­յի­շեալ պաշ­տօ­նա­տար­նե­րը ե­րէկ այ­ցե­լե­ցին նաեւ Օր­թա­գիւ­ղի Ս. Աս­տուա­ծա­ծին ե­կե­ղե­ցին, ուր տե­սակ­ցե­ցան Թա­ղա­յին խոր­հուր­դի ա­տե­նա­պետ Իս­քէն­տէր Շա­հին­կէօ­զի եւ ըն­կեր­նե­րուն հետ։ Ներ­կայ էր նաեւ հո­գե­ւոր հո­վիւ Տ. Զա­քար Քհնյ. Քո­փա­րեան։ Թա­ղա­յին խոր­հուր­դը Դի­մա­գիր­քի է­ջին վրայ հրա­պա­րա­կած է այս մա­սին տե­ղե­կու­թիւն մը՝ կցե­լով նաեւ լու­սանը­կար մը։ Զրոյ­ցի բո­վան­դա­կու­թեան մա­սին տե­ղե­կու­թիւն­ներ չեն տրուած։

Հա­մայն­քա­յին շրջա­նակ­նե­րը ու­շադ­րու­թեամբ կը հե­տե­ւին այս բո­լոր ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րուն եւ կը յու­սան, թէ այ­լեւս ժամ ա­ռաջ ու­րուագ­ծուի լուծ­ման հե­ռան­կար մը եւ թրքա­հա­յու­թեան ազ­գա­յին-ե­կե­ղե­ցա­կան կեան­քը վե­րա­դառ­նայ իր բնա­կա­նոն հու­նին։