«ԲԱԶՄԱՎԷՊ»Ը՝ ԱՒԱՆԴԱԿԱՆ ՈՒ ՆՈՐ

Հայ պարբերական մամուլի մէջ բացառիկ երեւոյթ է 175 տարեկան ամսագիր մը. այս բնաբանը հնչեց «Բազմավէպ» հայագիտական հանդէսի 175-ամեակի գիտաժողովի բոլոր ելոյթներուն ընթացքին։ Գիտաժողովը, որ տեղի ունեցաւ Երեւանի մէջ՝ Հայաստանի Սփիւռքի նախարարութեան, Հայաստանի Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի եւ Մխիթարեան միաբանութեան համատեղ ջանքերով, Ակադեմիայի երդիքին տակ համախմբեց հայագիտական աշխարհի նուիրեալներ, պատմաբաններ, պաշտօնեաներ, Հայաստանի մօտ Իտալիոյ դեսպանը, այլ պատուոյ հիւրեր, որոնք անգամ մը եւս փաստեցին 1843 թուականէն ի վեր Վենետիկի Ս. Ղազար կղզիին մէջ հրատարակ-ւող ամսագրին կենսունակութիւնը եւ կարեւոր դերը՝ հայաշխարհէն ներս:

Գիտաժողովէն առաջ ցուցադրուած տեսաժապաւէնին մէջ, Մխիթարեան միաբանութեան ամբողջ կեանքին ընթացքին «Բազմավէպ»ին կարեւորագոյն տեղ տըր-ւած էր, իբրեւ ամենահաւաստի եւ ամենահաւատարիմ վկան Մխիթարեան հայրերուն ունեցած պատմական գործունէութեան:

Հայաստանի Հանրապետութեան վաստակաւոր արուեստագէտ, Ալեքսանդր Սպենդիարեանի անուան ազգային ակադեմական թատրոնի առաջատար մենակատար, միջազգային մրցոյթներու դափնեկիր Մակտա Մկրտչեանի կատարմամբ, Մխիթար Սեբաստացիի շարականները ներկաները փոխադրեցին Ս. Ղազար նուիրական կղզին, ուր Մխիթարեան հայրերը, Եւրոպայի սրտին մէջ, հայ մշակոյթը հաղորդակից դարձուցած են աշխարհին եւ աշխարհի մշակոյթը՝ հայերուն: Ազգայինը դարձնելով համամարդկային՝ միաբանութիւնը այսօր ալ նոյն տքնանքով եւ նուիրումով կը փորձէ պահել իր պատմական դերը, միշտ հայեացքը ուղղելով դէպի Հայաստան, ուր պետականութեան գոյութեան պայմաններուն ներքեւ կը նշուի «Բազմավէպ»ի 175-ամեակը, ինչպէս նաեւ մօտ անցեալին նշուած էր Մխիթարեան միաբանութեան՝ Վենետիկի Ս. Ղազար կղզիին մէջ հաստատման 300-ամեայ յոբելեանը:

Գիտաժողովի բացման խօսքը արտասանեց Հայաստանի Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի Հայագիտութեան եւ հասարակական գիտութիւններու բաժնի ակադեմիկոս-քարտուղար Եուրի Սուվարեան: Ներկաները ողջունեց Հայաստանի Սփիւռքի նախարար Մխիթար Հայրապետեան, որ մասնաւորապէս ըսաւ.

«Կը շնորհաւորեմ բոլորս՝ Մխիթարեան միաբանութեան պաշտօնական ամսագրի՝ «Բազմավէպ» հայագիտական հանդէսի 175-ամեայ յոբելեանին առթիւ: Մխիթարեան միաբանութիւնը, գիտական եւ մշակութային գործունէութեան հետ, ստանձնեց նաեւ հայ լրագրութեան զարգացումը խթանելու պատուաբեր առաքելութիւնը եւ «Բազմավէպ»ը 175 տարի առաջ դարձաւ հայ մամուլի ստեղծման հիմնաքարերէն մէկը: Հայագիտութեան զարգացման գործին մէջ մեծագոյն աւանդ ունեցող «Բազմավէպ» պարբերականը ունեցած է աւելի քան չորս տասնեակ խմբագրապետ, որոնք իրենց անմնացորդ աշխատանքով ապացուցած են, որ եւրոպական միտքն ու գաղափարները իրենց շնորհիւ է, որ ներմուծուած է հայ մշակոյթին: Շատ ուրախ եմ եւ ինծի համար մեծ պատիւ է այսօր այս դահլիճին մէջ ողջունել անոնցմէ Հայր Լեւոն Արք. Զեքիեանը, Հայր Յարութիւն Վարդապետ Պզտիկեանը, Հայր Վահան Օհանեանը եւ Հայր Սերովբէ Չամուրլեանը»:

Դիմելով Հայաստանի Հանրապետութեան մօտ Իտալիոյ Հանրապետութեան արտակարգ եւ լիազոր դեսպան Վինչենցօ տել Մոնաքոյին, Մխիթար Հայրապետեան ըսաւ. «Ձերդ գերազանցութիւն պարո՛ն դեսպան, կը խնդրեմ իմ երախտագիտութեան խօսքը փոխանցել Իտալիոյ ժողովուրդին եւ կառավարութեան՝ հայասիրութեան, մեր ժողո-վուրդին ցուցաբերած վերաբերմունքին, առանձնապէս Իտալիոյ սրտին մէջ՝ Ս. Ղազարի հայ ազգային հոգեւոր-մշակութային ունեցուածքը կարեւորելուն, պահպանելուն եւ աշխարհին ներկայացնելուն համար»:

Ամենայն Հայոց Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ. Կաթողիկոսի օրհնութեան խօսքը գիտաժողովին փոխանցեց Տ. Եզնիկ Արք. Պետրոսեան:

Իսկ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Տ.Տ. Արամ Ա. Կաթողիկոսի օրհնութեան խօսքը փոխանցեց Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան կըր-թական-հայագիտական կեդրոնի տնօրէն Ժիրայր Դանիէլեան:

Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկէ Հայոց Կաթողիկոս Նորին Սրբութիւն Գրիգոր Պետրոս Ի.-ի օրհնութեան խօսքը փոխանցեց Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկէ Հայոց եկեղեցւոյ Հայաստանի եւ Արեւելեան Եւրոպայի թեմերու առաջնորդ Տ. Ռաֆայէլ Արք. Մինասեան: Ամերիկայի Հայ աւետարանչական ընկերակցութեան մամլոյ քարտուղար Անդրանիկ Մարտոյեան փոխանցեց Ամերիկայի Հայ աւետարանչական ընկերակցութեան գործադիր տնօրէն Զաւէն Խանճեանի ողջոյնի խօսքը:

Ողջոյնի բաժնին մէջ խօսեցաւ նաեւ Հայաստան Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի արտասահմանեան անդամ, Թուրքիոյ Հայ կաթողիկէ հասարակութեան վիճակաւոր Տ. Լեւոն Արք. Զեքիեան Գերապայծառը, որ Վատիկանի կողմէ Մխիթարեան միաբանութեան ընդհանուր կառավարիչ նշանակուած է: Ան յատկանշական նկատեց, որ «Բազմավէպ»ի 175-ամեակը զուգադիպած է Հայաստանի Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի 75-ամեակին եւ Մխիթարեան միաբանութեան 300-ամեակին: Վինչենցօ տել Մոնաքօ նոյնպէս ողջոյնի խօսք մը արտասանեց՝ կարեւորելով «Բազմավէպ» պարբերականի եւ Մխիթարեան միաբանութեան դերը թէ՛ հայագիտութեան, թէ երկու երկիրներու յարաբերութիւններուն զարգացման գործին մէջ:

Հարկ է նշել, որ երկու օր տեւած գիտաժողովը ընթացած է երկու բաժիններով՝ ««Բազմավէպ»ի պատմագիտական արժէքը» եւ «Լեզուաբանութեան եւ գրականութեան հարցերը «Բազմավէպ»ի էջերուն մէջ» խորագրերով, երեսունէ աւելի զեկոյցներու մէջ կային յիրաւի ուշագրաւ ելոյթներ:

Հայր Լեւոն Արք. Զեքիեան հանդէս եկաւ ««Բազմավէպ»՝ նահապետ եւ ռահվիրայ» խորագրով ելոյթով, որու ընթացքին խօսեցաւ այն մասին, թէ ի՛նչ պայմաններու ներքոյ սկսած է լոյս տեսնել «Բազմավէպ»ը, ինչպէ՛ս շարունակած է իր ճանապարհը եւ եկած, հասած այսօրուան՝ իր թիկունքին ունենալով նուիրեալ խմբագիրներ, որոնք ոչ մէկ ջանք խնայած են՝ կենդանի պահելու հայ մամուլի ալեհեր ռահվիրան: «Բազմավէպ»ը, Լեւոն Զէքիեանի ներկայացմամբ, ճամբայ հարթած է նաեւ հայ մամուլի այլ անուններու:

««Բազմավէպ»ի մատենագիտութիւնը» զեկուցմամբ ներկայացաւ Մխիթարեան միաբանութեան միաբան Հայր Վահան Ծ. Վրդ. Օհանեան, որ Հայաստանի Սփիւռքի նախարարութեան կողմէ իր ծաւալած գործունէութեան համար պարգեւատրուեցաւ ոսկէ մետայլով:

««Բազմավէպ»ի պատմագիտական նշանակութիւնը» զեկուցումը ներկայացուց Երեւանի Պետական համալսարանի Պատմութեան բաժնի ղեկավար Էդիկ Մինասեան՝ ընդհանրապէս խօսելով պատմական այն ժամանակաշրջանին մասին, երբ սկսած է լոյս տեսնել ամսագիրը եւ անոր էջերուն մէջ այսօր կարելի է գտնել հայոց պատմութեան յատկանշական ժամանակաշրջանները:

Հայաստանի Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի Պատմութեան կաճառէն զեկուցումներով հանդէս եկան Արմէն Կարապետեան (««Բազմավէպ»ը՝ հայկական հնագոյն հանդէս») եւ Էլիզապէթ Թաճիրեան («Յովհաննէս Թովմաճանեանը Փարիզի մէջ. 1769-ին»):

Բոլոր ելոյթներուն ընթացքին յիշուեցաւ «Բազմավէպ»ի հիմնադիր եւ առաջին խմբագիր Գաբրիէլ Այվազովսկին՝ մեծ ծովանը-կարիչ Յովհաննէս Այվազովսկիի եղբայրը, որ այս ամսագիրը հիմնեց ուրիշ վարդապետներու օժանդակութեամբ, 1843-ին՝ իր աչքին առջեւ ունենալով հայ բանասէր, աշխարհագրագէտ Հ. Ղուկաս Ինճիճեանի հրապարակագրական բուռն ճիգերով առաջին անգամ կեանք առած «Տարեգրութիւնք», «Եղանակ Բիւզանդեան» եւ «Դիտակ Բիւզանդեան» թերթերուն փորձը։

«Տարեգրութիւնք»ը լոյս տեսած էր 1799-1802 թուականներուն, որ աշխարհաբարով հետաքրքրական տեղեկութիւններ կը փոխանցէր ժամանակի քաղաքական դէպքերուն, պատերազմներուն, գիւտերուն մասին՝ աւանդելով միանգամայն կեանքի համար անհրաժեշտ ծանօթութիւններ։ Մեծապէս գնահատելի գործ մըն էր ժամանակի առումով, քանի որ առաջին անգամ աշխարհաբարով լոյս տեսնող լրագրին հիմքը դրաւ ազգին մէջ։ Այնուհետեւ «Եղանակ Բիւզանդեան»ը հրատարակուեցաւ 1800-1820 թուականներուն։ Այս թերթը նախորդին շարունակութիւնն էր, միայն թէ իբրեւ շահեկան նորութիւն իր մէջ կը ներառնէր օդերեւութաբանական գուշակութիւններ, որ նորութիւն էր այն տարիներուն համար: «Դիտակ Բիւզանդեան»ը, որ Ղուկաս Ինճիճեանի գլխաւորութեամբ լոյս տեսաւ 1812-1816 թուականներուն, դարձեալ ունէր լրագրական բովանդակութիւն, սակայն աւելի ուշ ուսումնական եւ բանասիրական նիւթեր եւս կը պարունակէր։

Գիտաժողովին ելոյթ ունեցողները նկատեցին, որ անկարելի է անտեսել Հ. Ղուկաս Ինճիճեանի կատարած դերը հայ լրագրութեան պատմութեան մէջ, քանի որ մեծ եղած է անոր ազդեցութիւնը ո՛չ միայն Ս. Ղազարի, այլեւ՝ Պոլսոյ եւ Զմիւռնիոյ լրագրական կեանքին մէջ։

Ղուկաս Ինճիճեանի մահէն տասը տարի ետք էր, որ Հ. Գաբրիէլ Այվազովսկին ձեռնարկեց «Բազմավէպ»ին: Նիւթերու ընտրութեան, դասաւորութեան եւ ներկայացման ձեւին մէջ «Բազմավէպ»ը շատ արագ ընդունելութեան արժանացած ու սիրուած է ժողովուրդին կողմէ։ 1843-1857 թուականներուն «Բազմավէպ»ը եղած է բնական, տնտեսական եւ բանասիրական երկշաբաթաթերթ՝ նպատակ ունենալով դիւրըմբռնելի աշխարհաբարով ընթերցողներուն հասցնել լուսաւոր գաղափարներ եւ օգտակար խորհուրդներ, ուղիներ նշել տնտեսական, քաղաքական եւ հոգեւոր կեանքի վերածըն-ման համար։ Անշուշտ, առաջին շրջանին անոր էջերուն մէջ մեծ տեղ կը զբաղեցնէին կրօնա-բարոյախօսական հաղորդումները, գիտութեան եւ արդիւնաբերութեան ոլորտներուն մէջ նորագոյն յայտնագործութիւնները, աշխարհագրական եւ հնագիտական բացայայտումներուն, բնութեան եւ ընդերքի հարստութեան մասին տեղեկութիւնները։ Իր սկզբնական շրջանին «Բազմավէպ»ը կազմուած էր երեք ընդարձակ մասերէ։ «Բնական գիտութեանց» բաժինը կ՚ընդգըր-կէր բնաբանութիւնը, բնալուծութիւնը, երկրաբանութիւնը, բնական պատմութիւնը, այսինքն՝ բուսաբանական եւ կենդանաբանական ծանօթութիւններ։ «Տնտեսական գիտութեանց» բաժինը կ՚ընդգրկէր դաստիարակութիւն, քաղաքական տնտեսութիւն, երկրագործութիւն, առողջապահութիւն, արուեստներ եւ նորայայտ գիւտեր։ «Բանասիրական տեղեկութեանց» բաժնին մէջ զետեղուած էին տեղեկութիւններ՝ ժողովուրդներու, նշանաւոր անձերու մասին, հետեւաբար՝ պատմական, աշխարհագրական, բարոյական ծանօթութիւնները, որոնցմէ միշտ անբաժան էին նաեւ ազգային կեանքի եւ պատմութեան հարցերը։

Զանազան պարբերականութիւններ ունեցած է «Բազմավէպ»ը՝ սկզբնական շըր-ջանին ըլլալով երկշաբաթաթերթ, ապա յաջորդաբար դարձած է ամսագիր, եռամսեայ ու երկամսեայ պարբերական։ Վերջին տարիներուն լոյս կը տեսնէ տարեկան չորս թիւ, որոնք յաճախ կը միաւորուին մէկ ծաւալուն հատորի մէջ։

Պարբերականութեան բնագաւառին մէջ եղած մեծ ու փոքր փոփոխութիւնները, սակայն, իրենց ազդեցութիւնը չեն ունեցած ամսագրի գիտական, հայագիտական որակին վրայ, եւ ամսագիրը միշտ ալ պահած է իր գիտական մակարդակը:

Այսօր համացանցի մէջ առկայ են նաեւ «Բազմավէպ»ի թուայնացուած թիւերը, որոնք պատկերացում կու տան հնագոյն ամսագիրին առաջին քայլերուն մասին, եւ առհասարակ, 175-ամեայ այս ամսագրին անցած ճանապարհը կարելի է տեսնել թուայնացուած էջերով, համակարգիչի էքրանին վրայ: Թերթելով թուային «Բազմավէպ»ը, կը տեսնենք, որ հանդէսի էջերուն մէջ մշտապէս տեղ գտած են գիտական, աստ-ւածաբանական, հայագիտական, պատմական, լեզուաբանական, մատենագիտական, գեղարուեստական, ուսումնական եւ Հայ Եկեղեցւոյ պատմութեան մասին արժէքաւոր նիւթեր։ Պատմաբանասիրական հարցերու մէջ «Բազմավէպ»ը եղած է պահպանողական եւ միշտ ջանացած է անխախտ պահել աւանդական տեսակէտները։

Այդ նիւթերը, անշուշտ, նպաստած են յետագայ սերունդներու գիտնականներու, լեզուաբաններու, ինչու ոչ նաեւ՝ խմբագիրներու կրթութեան, զարգացման գործին, եւ այսօր, երիտասարդ գիտնականներու եւ ուսումնասիրողներու համար կրնան անսպառ հետազօտութիւններու նիւթեր դառնալ: Թուային տարբերակը ա՛լ աւելի հասանելի եւ սիրելի կը դարձնէ 175 տարուան թերթը:

Անշուշտ, «Բազմավէպ»ը նաեւ նեղ կացութիւններ ունեցած է, ինչպէս՝ Առաջին եւ Երկրորդ աշխարհամարտերուն ընթացքին, որ նիւթական եւ այլ հարցերու պատճառով կրճատած է իր պարբերականութիւնը։

«Բազմավէպ»ին աշխատակցած են հայ եւ օտար հռչակաւոր գիտնականներ, գրողներ, արուեստագէտներ։ Հայագիտական յօդուածներէ, ուսումնասիրութիւններէ եւ գրական-արուեստագիտական նիւթերէ զատ, «Բազմավէպ»ը հրատարակած է մեծարժէք բացառիկ թիւեր՝ նուիրուած Տանթէի, Պայրոնի, Նափոլէոնի, Մխիթար Աբբահօր, Աստուածաշունչի հայերէն թարգմանութեան 1500-ամեակին, հայ եւ համաշխարհային գրական ու պատմական այլ անցուդարձերու, դէմքերու յոբելեաններու։

19-րդ դարու վերջաւորութեան եւ 20-րդ դարու սկիզբը «Բազմավէպ»ը նաեւ զգալի թիւով յօդուածներ հրապարակած է՝ հայկական հարցին եւ Հայոց ցեղասպանութեան վերաբերեալ։

Այդ տարիներուն «Բազմավէպ»ը տպագրած է նաեւ հայ բանաստեղծներու (Արսէն Երկաթ, Միհրան Շեխիկեան, Սիմոն Երէմեան, Մենասէր, Դանիէլ Վարուժան եւ ուրիշներ) ստեղծագործութիւնները մեծ արհաւիրքին վերաբերեալ։

Հանդէսին աշխատակցած ու անոր գործունէութեան մեծապէս նպաստած են հայ եւ օտար անուանի գիտնականներ, գրողներ, արուեստագէտներ. ինչպէս՝ Ղեւոնդ Ալիշան, Եդուարդ Հիւրմիւզեան, Գարեգին Զարբհանալեան, Վարդան Հացունի, Արսէն Ղազիկեան, Էմիլ Տեզա, Բարսեղ Սարգիսեան, Վահան Յովհաննիսեան, Ֆրետերիք Ֆէյտի, Յարութիւն Քիւրտեան, Մեսրոպ Ճանաշեան, Մկրտիչ Անանեան, Ներսէս Տէր-Ներսէսեան, Լեւոն Զեքիեան եւ ուրիշներ։

Կարեւորուեցաւ նաեւ 1973 թուականին «Բազմավէպ»ին կից հրատարակուող նոյնանուն մատենաշարին դերը, որ նոյնպէս կը ծաւալէ գիտական հրատարակչական գործունէութիւն:

Գիտաժողովի ընդմիջումներէն մէկուն ընթացքին մասնակցիներուն հրամցուեցաւ Մխիթարեան միաբանութեան դարաւոր «Մխիթարին» խմիչքը, զոր պատրաստողները Մխիթարեան հայրերն են՝ Ս. Ղազարի միաբանութեան մայրավանքին մէջ: 42 զանազան տեսակի դեղաբոյսերէ պատրաստուող այս ինքնատիպ համ ունեցող խմիչքին բաղադրատոմսը մինչեւ հիմա գաղտնի կը պահուի: Ներկաները ըմբոշխնեցին «Մխիթարին»ը՝ նշելով, որ անիկա աւելի հին է, քան՝ «Բազմավէպ»ը եւ նոյնքան դարաւոր, որքան ինքը՝ Մխիթարեան միաբանութիւնը:

«ԲԱԶՄԱՎԷՊ»Ի ԱՌԱՋԻՆ ԹԻՒԷՆ. 1843

Երկու հարիւր տարիէն աւելի է, որ եւրոպացիք մեծ ջանքով ուսումնասիրութեան ետեւէ կ՚ըլլան ու նախանձելի կերպով մը օրէ օր առաջ կ՚երթան: Գրքերուն, գրքատուններուն, թանգարաններուն, ընկերութիւններուն եւ դպրոցներուն համրանքը չիկայ։ Ամէն տարի եւ գրեթէ ամէն օր նոր նոր գիւտեր կը հնարուին, նոր նոր գիտելիքներ դուրս կ՚ելլեն, նոր նոր օգուտներ կը հրատարակուին՝ մարդուս խելք սորվելու եւ իր քաղաքական կեանքը հանգստութեամբ ու երջանկութեամբ անցընելու համար: Այսպիսի յառաջադիմութեան գլխաւոր պատճառներէն մէկն ալ Օրագիր կամ Լրագիր ըսուած գրուածքներն են, որ Եւրոպայի մէջ չէ թէ միայն ամէն ազգ կամ տէրութիւն, հապա նաեւ ամէն երեւելի քաղաքները ունին, եւ ոմանք ինչուան քառսուն յիսուն տեսակէն ալ աւելի: Այս գրուածքներուն մեծ օգուտն ան է, որ հասարակ ժողովուրդն ալ քիչ ատենի մէջ ու առանց աշխատանքի, մանաւանդ թէ զուարճանալով կը սորվի իմաստուն մարդիկներուն կամ ընկերութիւններուն գիտցածը ու մէջերնին խօսածը. որով ուսմունքը հասարակ բան մը կ՚ըլլայ ամէնուն, ու ամէնքն ալ անոր պտուղները կը վայելեն:

Եւրոպացւոց նայելով քանի մը արեւելեան ազգեր ալ սկսան իրենց հին ուսումնասիրութիւնը ձեռք առնել, որ առաջ երթան: Ասոնց մէջ գլխաւորներէն մէկն ալ մեր ազգն է, որ աս տարիներս մանաւանդ ջանք մը ունի բարեկիրթ եւ ուսումնական ազգերէն ետ չի մնալու: Ուստի ուրախութեամբ կը տեսնենք, որ քանի կ՚երթան, կարդացողները կը շատնան, դպրատունները կը ծաղկին, տպարանները կը բանին, գրոց լեզուն հասկցողները կ՚աւելնան, աշխարհաբար մաքուր խօսողները կը շատնան ու տեղ տեղ ուսումնական ընկերութիւններ ալ կը հաստատուին: Բայց մեր ազգին հիմակուան ուսումնասիրութեանը նայելով, խիստ քիչ օրագիր ունենալը՝ աւելի աչքի կը զարնէ: Իրաւ է, որ 1800 թուականէն ինչուան 1820 մեր տպարանէն, անկէց ետքն ալ ինչուան մօտ տարիներս ուրիշներէն, այլեւայլ բանասիրական ու քաղաքական օրագրութիւններ ելան, բայց անոնք ազգային վիճակին զանազան փոփոխութիւններուն պատճառաւը հիմա դադրած են: Կը գովենք հիմակուան Զմիւռնացւոց «Արշալոյս Արարատեան» անունով օրագիրը, որ ազգասիրութեան եւ ուսումնասիրութեան հոգւով կը ջանայ լեցընել ազգը, ու մեծ պատիւ կ՚ընէ անոր վրայ աշխատողին եւ առհասարակ, ընդունելի եղած է ամէնուն: Նմանապէս «Շտեմարան պիտանի գիտելեաց» ըսուած տետրակները։ Միայն թէ ասոնք ալ ազգին ուսումնասիրութիւնը կը յայտնեն ու կը վառեն, բայց ուսումնական հետաքրքրութիւնը չեն կշտացներ:

Ասոնք գիտնալով եւ ազգասէր կարդացողներէն յորդորուելով՝ յանձն առինք ասկէ ետքը «Բազմավէպ» անունով օրագիր մը հանելու, որ համառօտ, պարզ ու զուարճալի կերպով հասկցնէ մեր ազգին, թէ հիմա Եւրոպային մէջ որչափ կամ ի՛նչ կերպով առաջ կ՚երթան ամէն տեսակ ուսմունքը, ի՛նչ նոր գիւտերով ծաղկած են արհեստները, ի՛նչ օգտակար տեղեկութիւններ կան աշխարհքիս այլեւայլ տեղերուն ու բնակիչներուն վրայ, ի՛նչ ստոյգ փորձերով հաստատուած գիտելիքներ կան տնտեսութեան վրայ, կամ մարդուս կրթութեանն ու առողջութեանը վրայ:

…Կը յուսանք, որ մեր օրագիրը ազգասիրաց փափաքը կատարէ, ու քիչ ատենի մէջ ազգին ուսումնական յառաջադիմութեանը վրայ աւելի մեծ տարբերութիւն մըն ալ ընէ: Այս յուսով մեր կողմանէ ամենեւին աշխատանք չենք խնայեր, բաւական է, որ աշխատանքնիս օգտակար ու հաճոյ ընենք մեր պատուական Ազգին:

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ