ԱՆԱՐԴԱՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐ

Ի­րա­րու հարց­նենք սի­րե­լի­նե՜ր. իր ամ­բողջ կեան­քի ըն­թաց­քին ա­նար­դա­րու­թիւն­նե­րու, ա­նի­րա­ւու­թիւն­նե­րու չեն­թար­կուած մէ­կը կա՞յ ար­դեօք։ Ա­մէն մարդ, քիչ կամ շատ չա­փով, դի­մա­ւո­րուած է ա­նի­րաւ ու ա­նար­դար դէպ­քե­րու հետ։ Ո­մանք վի­րա­ւո­րած են ար­ժա­նա­պա­տուու­թիւն­ներ, ո­մանք վնաս հաս­ցու­ցած են նիւ­թա­կան կամ բա­րո­յա­կան սե­փա­կա­նու­թեան, ո­մանք ալ մոռ­ցուած են եւ կոր­սուած հա­զա­րու­մէկ յի­շա­տակ­նե­րու մէջ, բայց ան­պայ­մա՛ն հետք մը թո­ղած են մտքին մէկ ան­կիւ­նը։

Մարդ­կա­յին ամ­բողջ պատ­մու­թիւ­նը կը վկա­յէ զա­նա­զան ըն­կե­րա­յին ա­նար­դա­րու­թիւն­նե­րու՝ ո­րոնք պատ­ճառ ե­ղած են ըն­կե­րու­թիւն­նե­րու, ժո­ղո­վուրդ­նե­րու եւ մին­չեւ իսկ ազ­գե­րու անկ­ման ու բնաջընջ-ման։ Ար­դա­րեւ, ա­նի­րա­ւու­թիւ­նը կամ ա­նար­դա­րու­թիւ­նը ըլ­լա՛յ ան­հա­տա­կան, ըլ­լա՛յ հա­ւա­քա­կան միշտ վնա՛ս պատ­ճա­ռած է։

«Բաշ­խո­ղա­կան ար­դա­րու­թեան» զօ­րու­թեամբ գոր­ծա­ծուած ու գոր­ծուած «ա­նի­րա­ւու­թեան հա­տու­ցում»ը կը պա­հան­ջէ՝ վե­րա­դարձ­նել ա­նի­րա­ւուած ո­րե­ւէ ար­ժէք կամ ի­րա­ւունք իր սե­փա­կան­տի­րոջ։

«Հա­տու­ցէ՛ք իւ­րա­քան­չիւ­րին ի­րենց պարտ­քե­րը. ո­րուն հարկ՝ հար­կը, ո­րուն մաքս՝ մաք­սը, ո­րուն եր­կիւղ՝ եր­կիւ­ղը, ո­րուն պա­տիւ՝ պա­տի­ւը», կ՚ը­սէ Պօ­ղոս ա­ռա­քեալ հռո­մա­յե­ցի­նե­րու գրած իր նա­մա­կին մէջ։ (ՀՌՈՄ. ԺԳ 7)։ Ուս­տի մե­ծա­ւոր­ներ, իշ­խա­նու­թիւն ու­նե­ցող­ներ բաշ­խա­կան ար­դա­րու­թիւ­նը ի­մաս­տու­թեա՛մբ պի­տի գոր­ծադ­րեն, նկա­տի ու­նե­նա­լով իւ­րա­քան­չիւ­րին կա­րիք­ներն ու բե­րած նպաս­տը եւ ա­սի­կա՝ ի սպաս խա­ղա­ղու­թեան եւ հա­մե­րաշ­խու­թեան։ Ա­նոնք յատ­կա­պէս պի­տի զգու­շա­նան, որ ի­րենց որ­դեգ­րած կա­նոն­նե­րը եւ տնօ­րի­նում­նե­րը անձ­նա­կան շա­հը հա­սա­րա­կու­թեան շա­հին հա­կադ­րե­լու փոր­ձու­թեան ա­ռիթ չըն­ծա­յեն։ Փո­խա­դար­ձա­կան ար­դա­րու­թիւ­նը խստօ­րէն պար­տա­ւո­րի՛չ է. կը պա­հան­ջէ պահ­պա­նու­մը սե­փա­կա­նու­թեան ի­րա­ւուն­քին, վճա­րու­մը պարտ­քե­րուն եւ ա­զա­տօ­րէն հա­մա­ձայ­նուած մա­տու­ցու­մը պար­տա­ւո­րու­թիւն­նե­րուն։ Ուս­տի, ա­ռանց փո­խա­դար­ձա­կան ար­դա­րու­թեան՝ ար­դա­րու­թեան ո՛չ մէկ գոր­ծադ­րու­թիւն կա­րե­լի կը դառ­նայ։ Փո­խա­դար­ձա­կան ար­դա­րու­թիւ­նը կը տար­բե­րի օ­րի­նա­կան ար­դա­րու­թե­նէն, որ կը հա­յի այն պար­տա­ւո­րու­թեան, զոր քա­ղա­քա­ցին ի­րա­ւա­ցիօ­րէն կը պար­տի հա­սա­րա­կու­թեան։

Փո­խա­դար­ձա­կան ար­դա­րու­թիւ­նը կը տար­բե­րի նաեւ բաշ­խո­ղա­կան ար­դա­րու­թե­նէն՝ որ կը կա­նո­նա­ւո­րէ ի՛նչ որ հա­սա­րա­կու­թիւ­նը կը պար­տի քա­ղա­քա­ցի­նե­րուն, հա­մե­մա­տա­բար ա­նոնց բե­րած նպաս­տին եւ կա­րիք­նե­րուն։

Ա­նոնք, որ ուղ­ղա­կի կամ ա­նուղ­ղա­կիօ­րէն սե­փա­կա­նա­ցու­ցած են ու­րի­շին ստա­ցուած­քը՝ պար­տա­ւո՛ր են զայն վե­րա­դարձ­նել, տա՛լ ա­նոր համա­պա­տաս­խա­նը…։

Մեր խորհր­դա­ծու­թիւն­նե­րը վեր­ջաց­նենք պատ­մուած­քով մը։ Կը պատ­մուի, թէ մարդ կը տե­ւա­կան դժգո­հու­թիւն կը յայտ­նէ, կը տրտնջայ աշ­խար­հի ա­նի­րա­ւու­թիւն­նե­րէն։ Պատ­մուած­քը այն է, որ օր մը հրեշ­տակ մը կու գայ եւ կը հարց­նէ, թէ ին­չո՞ւ այդ­քան տրտնջող է։ Մար­դը կ՚ը­սէ, որ աշ­խար­հի վրայ ա­նար­դա­րու­թիւ­նը կը տի­րէ ա­մէն տեղ եւ չկա՛յ ար­դա­րու­թիւն։ Հրեշ­տա­կը մար­դը կ՚ա­ռաջ­նոր­դէ քա­րայր մը՝ լե­րան գլուխ եւ կ՚ը­սէ, որ հոս դի­տէ իր շուր­ջը ա­ռանց ինք­զինք յայտ­նե­լու։

Մի­ջոց մը վերջ հա­րուստ մարդ մը կու գայ, կը նստի քա­րայ­րին դէ­մը գտնուող կոճ­ղի մը վրայ։ Կը հանգ­չի քիչ մը, յե­տոյ կը բա­նայ ծրար մը եւ ճոխ, տե­սակ տե­սակ ու­տե­լիք­նե­րով փո­րը կը կշտաց­նէ։ Ու­տե­լիք­նե­րու ճոխ ե­րե­ւոյ­թէն յայտ­նի է, որ ան հա­րուստ մե­ծա­տուն մէկն է։ Կշտա­նա­լէ վերջ ան կը հա­նէ բա­ւա­կան հաստ դրա­մա­պա­նակ մը եւ վստահ ըլ­լա­լով, թէ շուր­ջը ո՛չ ոք կայ, կը սկսի մեծ հա­ճոյ­քով մը համ­րել իր դրամ­նե­րը։ Յե­տոյ դրա­մա­պա­նա­կը կոճ­ղին քով կը դնէ, ու­տե­լիք­նե­րու ծրա­րը կը հա­ւա­քէ եւ կ՚եր­թայ։ Եւ հաստ դրա­մա­պա­նա­կը հոն կը մոռ­նայ…։

Քիչ վերջ աղ­քատ մարդ մը կ՚անց­նի նոյն տե­ղէն, եւ քիչ մը հան­գչե­լու հա­մար ան ալ կը նստի կոճ­ղին վրայ եւ այդ պա­հուն կը նշմա­րէ հաստ դրա­մա­պա­նա­կը։ Կը նա­յի իր շուրջը, եւ վստահ ըլ­լա­լով, թէ մէ­կը չկայ, դրա­մա­պա­նա­կը կ՚առ­նէ եւ ու­րախ ու զուարթ կը հե­ռա­նայ այն տե­ղէն։

Ա­ւե­լի վերջ հոն կու գայ բա­ւա­կան ծեր եւ աղ­քատ, ցնցո­տի­նե­րու մէջ մարդ մը։ Յայտ­նի է, որ շատ տկար եւ յոգ­նա­բեկ է այդ խեղճ մար­դը, հանգ­չե­լու հա­մար ան ալ կը նստի կոճ­ղին վրայ։

Այդ պա­հուն, հե­ռուն, հա­րուստ ե­րե­ւոյ­թով մար­դը անդ­րա­դար­ձած է, որ դրա­մա­պա­նա­կը, իր ճա­շած կոճ­ղին քով մոռ­ցած է, վա­զե­լով կու գայ, կը տես­նէ խեղճ մար­դը եւ ան­կէ կը պա­հան­ջէ դրա­մա­պա­նա­կը։ Ծեր­ու­կը կ՚ը­սէ, որ չէ տե­սած հա­րուս­տին դրա­մա­պա­նա­կը։ Բայց հա­րուստ ե­րե­ւոյ­թով մար­դը չի հա­ւա­տար, մո­լե­գին կը սկսի հա­րուա­ծել, ծե­ծել խեղ­ճը եւ ա­րիւն­լուայ կը սպան­նէ զայն, եւ ան­շուշտ ա­ռանց դրա­մա­պա­նա­կը գտնե­լու՝ զայ­րա­գին կը հե­ռա­նայ այն տե­ղէն…։

Եւ տրտնջող մարդ կը դի­տէ գաղտ­նա­բար այս բո­լո­րը։

Քիչ յե­տոյ հրեշ­տա­կը կու գայ եւ կը հարց­նէ տրտնջող մար­դուն, թէ տե­սա՞ծ է այդ բո­լո­րը։ Ա­յո՛, տե­սայ եւ հասկ­ցայ, թէ ար­դա­րու­թիւն չկայ այս աշ­խար­հի վրայ, հա­րուս­տը կորսն­ցուց իր դրա­մը, ու­րիշ մը ա­նի­րա­ւօ­րէն տի­րա­ցաւ ա­նոր, իսկ ու­րիշ մէկն ալ ա­նի­րաւ կեր­պով նոյն դրա­մին հա­մար սպան­նուե­ցաւ։ Ո՞ւր է ար­դա­րու­թիւ­նը…։

Հրեշ­տա­կը կ՚ը­սէ տրտնջող մար­դուն. «Հան­դար­տէ, պի­տի բա­ցատ­րեմ, թէ ար­դա­րու­թիւն կա՛յ»։

Եւ կը սկսի պատ­մել. «Հա­րուստ մար­դը ի­րա­կա­նու­թեան մէջ ա­նի­րաւ կեր­պով իւ­րա­ցու­ցած էր այդ դրա­մը, խա­բէու­թեամբ տի­րա­ցած էր ա­նոր։ Իր ար­դար ի­րա­ւուն­քը չէր ու­նե­ցած դրա­մը։

«Իսկ երկ­րորդ ճամ­բոր­դը՝ որ դրա­մա­պա­նա­կը գտաւ, այն մարդն էր, ո­րուն ամ­բողջ դրա­մը ա­նի­րա­ւու­թեամբ իւ­րա­ցու­ցած էր հա­րուստ ե­րե­ւոյ­թով մար­դը։ Այ­սինքն, դրա­մա­պա­նա­կը կեր­պով մը վե­րա­դար­ձուած ե­ղաւ իր իս­կա­կան սե­փա­կա­նա­տի­րոջ՝ ո­րուն ի­րա­ւունքն էր ար­դէն»։

Տրտն­ջո­ղը չէր հա­մո­զուած տա­կա­ւին եւ հար­ցուց. «Հա­պա ա­նի­րաւ կեր­պով սպաննուած խեղճ աղ­քա՞­տը։ Ա­նար­դա­րու­թիւն չէ՞ր ա­նոր ա­նի­րաւ ու ա­նի­մաստ սպա­նու­թիւ­նը…»։

Հ­րեշ­տա­կը պա­տաս­խա­նեց ի­րեն. «Այդ վեր­ջին խեղճ եւ աղ­քատ ծե­րու­կը՝ ժա­մա­նա­կին դրա­մի հա­մար սպան­նած էր իր եղ­բայ­րը եւ ա­նոր ամ­բողջ դրա­մին տի­րա­ցած։ Յե­տոյ զղջա­ցած՝ իր ամ­բողջ հարս­տու­թիւ­նը աղ­քատ­նե­րուն բաժ­նած եւ ընտ­րած էր աղ­քատ ու չքա­ւոր կեանք մը։ Եւ իր ամ­բողջ կեան­քի ըն­թաց­քին ա­ղօ­թած էր՝ որ ինք ալ մա­հա­նայ դրա­մի հա­մար սպա­նու­թեամբ…»։

Տրտն­ջո­ղը զար­մա­ցած այս ի­րո­ղու­թեան՝ հա­մո­զուած էր, որ կա՛յ ար­դա­րու­թիւն այս աշ­խար­հի վրայ, եւ թէ ի­րա­կա­նու­թեան մէջ ար­դա­րու­թեան ի­րա­կա­նա­ցում­ներ են այն ա­մէն­քը՝ զոր ե­րե­ւու­թա­պէս ա­նար­դա­րու­թիւն եւ ա­նի­րա­ւու­թիւն կ՚ե­րե­ւին մար­դոց մարմ­նա­ւոր աչ­քին։

Սի­րե­լի՜­ներ, ար­դա­րու­թիւ­նը կ՚ի­րա­կա­նա­նա՛յ ի վեր­ջոյ եւ ա­նի­րա­ւու­թիւն­ներ կը փո­խա­դար­ձուին ար­դա­րու­թիւն­նե­րով, ի­րա­ւունք­ներ կը հա­տու­ցուին եւ ա­մէն ինչ կը հա­կակշ­ռուի ու կը հա­ւա­սա­րակշ­ռուի կեան­քի ըն­թաց­քին։

Եւ սի­րե­լի՜ ըն­թեր­ցող բա­րե­կամ­ներ, ե­թէ կան ա­նի­րա­ւու­թիւն­նե­րու տրտնջող­ներ ձեր շուր­ջը՝ պատ­մե­ցէ՛ք այս պատ­մուած­քը եւ ա­նոնք ալ պի­տի հա­մո­զուին աս­տուա­ծա­յին ար­դա­րու­թեան…։

 ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ապ­րիլ 15, 2015, Իս­թան­պուլ: