ԶՐՈՒՑԱԿԻՑԸ

Գիւղ էր եկեր միջին տարիքն անց արդէն, վաթսունի մօտերուն, մօտ տասնհինգ տարի առաջ։ Եկեր էր մինակ, բայց շատոնց քաղաք գացած գիւղի բնակիչներէն մէկուն ուղեկցութեամբ։ Գացէր, նայեր էր նախկին գիւղացիին տունը պապենական, շուրջը դարձէր, մտէր-ելէր մի քանի անգամ, եւ հաւանութեան նշան տուեր էր գլխով։ Հեռաձեր էին։ Շաբաթ մը անց, վերադարձեր էր, այս անգամ բոլորովին մինակ, ճամպրուկ մը ձեռքին։ Գացեր էր այդ տուն, գրպանէն հանէր բանալիները, մտէր ներս։ Տեղափոխուած էր։

Նոյն օրը երեկոյէն սկսեալ, հետաքրքիր գիւղացիք մօտեցէր, մի քանի անգամ անցեր էին տան առջեւէն, հանդիպումի առիթ փնտռելով։ Մարդը մի քանի անգամ նկատեր էր ներսէն, աչք-աչքի եկէր գիւղի հնամենիներուն հետ, բայց խուսափեր էր հաղորդակցելէ։

Յաջորդ առաւօտ, գիւղացիներէն երկուքին յաջողեր էր զինք բռնել լիճ իջնող փողոցին վրայ, երբ ան դուրս եկած, դէպի կապոյտը պտոյտ մը կ՚ընէր։ Հիւրընկալ ու բարեհաճ ժպիտով մը բարեւեր էին, ծանօթանալ փորձեր։ Մարդը մեկներ էր ձեռքը, թեթեւ խոնարհեր էր նոյնիսկ, բայց ձայն չէր հանած։ Անունը հարցուցեր էին, չէր պատասխանած. գրպանէն հաներ էր անձնագիրը, ցոյց տուէր։

Համր է։ Անխօս։ Շշուկը ճամբորդեր էր գիւղին մէկ ծայրէն միւսը, լճի բերնէն մինչեւ ստորոտը լերան։

Անցեր էին շաբաթներ, ամիսներ, տարիներ. մարդը դարձեր էր գիւղացիներուն սիրելին։ Բարի էր, ժպտուն, ոչ ոքի չխանգարող, բոլորին ձեռք մեկնող. բայց միշտ լուռ, բոլորովին անխօս, ինչ որ զարմանալի չէր այլեւս։ Քանի մը տարի ետք, օր մըն ալ սեւ-սպիտակ շան մը հանդիպեր էր լճափին. շունը հետը եկեր էր գիւղ, տուն, ու դարձեր էր մշտական ընկերն իր։

Եւ օր մը, աշնանային մէկ երեկոյ, խտառատ անձրեւուն տակ վազող գիւղացիներէն մէկը, համրին տան դիմացէն անցած ատեն, լսեր էր արձագանգ մը շան հաչոցին. տղամարդու ձայնով, տան ներսէն։ Շշմած, կասկածահար, կանգ էր առեր։ Շունն աւելի եւս բարձրացուցեր էր ոռնոցը։ Բացուեր էր դուռը, դուրս էր ելեր համրը, ու, անհաւատալի, դիմեր էր շանը

-Խելօ՛ք Սեւօ, խելօ՛ք...

Փափկութեամբ բռներ էր շան վզէն, համբուրէր գլուխը։ Յետոյ նկատեր էր իրեն նայող աչքերը կարկամած համագիւղացիին. գլխով բարեւէր, շան հետ ներս էր անցեր։

Յաջորդ օրը մարդիկ տարբեր նայեր էին իրեն. ոմանք վախով, ոմանք կասկածամիտ, ուրիշներ կրկնապատիկ հետաքրքրութեամբ։ Մէկ-երկուքը նոյնիսկ փորձարկեր էին, բարեւելով, նոյնիսկ որպիսութիւնը հարցնել համարձակելով։ Պատասխանը այնպէս էր, ինչպէս միշտ. ժպտուն, սիրալիր, բայց լուռ։

Շուտով շան հետ զրոյցները սովորական, յաճախակի էին դարձեր. ճեմելու ընթացքին, լճափին խաղալու ատեն, կամ տան բակը նստած, մարդը կը զրուցէր շան հետ։ Բայց շան հետ միայն, ու բացառապէս։

Վեց կամ եօթ տարի անց, մահացեր էր շունը։

Եւ այդ օրէն ի վեր, գիւղացիք մարդուն ձայնը անգամ մը եւս լսած չկան։

Ո՞վ էր, ի՞նչ էր ապրեր, ինչո՞ւ էր լուռ, ինչո՞ւ ընտրեր էր շունն այդ որպէս միակ զրուցակից. մինչեւ օրս չեն գիտեր։

ԵՐԱՄ

Երեւան