ՍԱԿԱԳԻՆ ԵՒ ԱՇԽԱՏԱՎԱՐՁ

Stratfor-ի կող­մէ ու­սում­նա­սի­րու­թիւն մը հրա­պա­րա­կուե­ցաւ Հա­յաս­տա­նի եւ այլ եր­կիր­նե­րու ե­լեկտ­րա­կան ու­ժա­նիւ­թի սա­կա­գի­նին եւ մի­ջին աշ­խա­տա­վար­ձին մա­սին։ «Ա­զա­տու­թիւն» ռա­տիօ­կա­յա­նի հա­ղոր­դում­նե­րով, ըստ ար­դիւնք­նե­րուն, Հա­յաս­տա­նին ա­մե­նա­մօտ եր­կի­րը Մեք­սի­կան է։ Այն­տեղ ե­լեկտ­րա­կան ու­ժա­նիւ­թի 1 քի­լօ­վա­թը կ՚ար­ժէ 9 սենթ, բայց մի­ջին աշ­խատա­վար­ձը Հա­յաս­տա­նի բաղ­դատ­մամբ գրե­թէ 50 տո­կո­սով ա­ւե­լի բարձր է ու կը կազ­մէ 609 ա­մե­րի­կեան տո­լար։

Stratfor վեր­լու­ծա­կան կեդ­րո­նը ա­ղիւ­սակ մը հրա­պա­րա­կած է՝ ներ­կա­յաց­նե­լով Հա­յաս­տա­նի եւ աշ­խար­հի եր­կու տաս­նեակ եր­կիր­նե­րու ե­լեկտ­րա­կան ու­ժա­նիւ­թի սա­կա­գինն ու տուեալ եր­կիր­նե­րու մի­ջին աշ­խա­տա­վար­ձի չա­փը։ Սա­կա­գի­նի տուեալ­նե­րը կը վե­րա­բե­րին 2013-2014 թուա­կան­նե­րուն։ Ա­ղիւ­սա­կը կազ­մուած է Աշ­խա­տան­քի մի­ջազ­գա­յին կազ­մա­կեր­պու­թեան ու­սում­նա­սի­րու­թիւն­նե­րուն հի­ման վրայ։

Այս ա­ղիւ­սա­կը ցոյց կու տայ, որ Հա­յաս­տա­նի մէջ ե­լեկտ­րա­կան ու­ժա­նիւ­թի 1 քի­լօ­վա­թը կ՚ար­ժէ 7 սենթ, իսկ մի­ջին աշ­խատա­վար­ձը կը հան­դի­սա­նայ՝ 471 տո­լար։ Յատ­կան­շա­կան օ­րի­նակ­նե­րէն մին է Հա­րա­ւա­յին Քո­րէան, ուր ե­լեկտ­րա­կան ու­ժա­նիւ­թի սա­կա­գի­նը կը կազ­մէ 10 սենթ, բայց մի­ջին աշ­խա­տա­վար­ձը կը հաստ­նի 2 հա­զար 903 ա­մե­րի­կեան տո­լա­րի։

Ա­ղիւ­սա­կը ցոյց կու տայ, որ աշ­խար­հի ա­մե­նա­զար­գա­ցած եր­կիր­նե­րուն մէջ ե­լեկտ­րա­կան ու­ժա­նիւ­թի 1 քի­լօ­վա­թի փո­խար­ժէ­քը մի­ջին հա­շուով այդ­քան ալ բարձր չէ։ Սա­կա­գի­նը 20-25 սեն­թի սահ­ման­նե­րուն վրայ է։ Ե­թէ Հա­յաս­տա­նի մէջ ե­լեկտ­րա­կան ու­ժա­նիւ­թի 1 քի­լօ­վա­թը 7 սենթ է, ա­պա Միացեալ Նահանգներու մէջ՝ 12 սենթ, Նոր­վե­կիոյ մէջ՝ 15, Ֆրան­սա­յի մէջ՝ 19, Ճա­բո­նի մէջ՝ 24 սենթ։ Ա­մե­նա­սուղ ե­լեկտ­րա­կան ու­ժա­նիւ­թը Գեր­մա­նիոյ մէջ է՝ 39 սենթ, Սպա­նիոյ մէջ՝ 31 սենթ, իսկ Աւստ­րիոյ մէջ՝ 27 սենթ։ Բայց եւ այն­պէս այդ եր­կիր­նե­րէն ներս մի­ջին աշ­խա­տա­վար­ձը բարձր է քա­նի մը ան­գամ։

Stratfor-ը չէ վեր­լու­ծած այս ա­ղիւ­սա­կը, չէ պար­զա­բա­նած, թէ մի­ջին աշ­խա­տա­վար­ձի հա­մե­մատ քա­նի տո­կոս կը կազ­մէ ե­լեկտ­րա­կան ու­ժա­նիւ­թի հա­մար ծախ­սը։

Վեր­լու­ծա­բան­նե­րը կը նշեն, որ Հա­յաս­տա­նի մէջ վեր­ջերս տե­ղի ու­նե­ցած բո­ղո­քի ցոյ­ցե­րը սկսած էին, երբ կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը ո­րո­շած է 16 տո­կո­սով բարձ­րաց­նել ե­լեկտ­րա­կան ու­ժա­նիւ­թի սա­կա­գի­նը։ Ա­մե­րի­կեան վեր­լու­ծա­կան կեդ­րո­նը շեշ­տած է, որ Հա­յաս­տա­նի մէջ բո­ղո­քի ցոյ­ցեր յա­ճախ տե­ղի կ՚ու­նե­նան, բայց ա­նոնք հե­ռու են իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն տե­սա­կէ­տէ լուրջ սպառ­նա­լիք մը հան­դի­սա­նա­լէ։ Իսկ ե­լեկտ­րա­կան ու­ժա­նիւ­թի բարձ­րաց­մամբ պայ­մա­նա­ւո­րուած այս վեր­ջին ցոյ­ցե­րու պա­րա­գա­յին ու­շադ­րու­թիւն կը հրա­ւի­րուի ու­րիշ կա­րե­ւոր հան­գա­ման­քի մը վրայ։ Ար­դա­րեւ, Ե­րե­ւա­նի բո­ղո­քի ցոյ­ցե­րը չէին սպառ­նար նաեւ Ռու­սաս­տա­նի շա­հե­րուն։ Ե­րե­ւա­նի ղե­կա­վա­րու­թիւ­նը, հա­ւա­նա­բար, հա­շուի ա­ռած ըլ­լայ Ուք­րայ­նոյ դառն փոր­ձա­ռու­թիւ­նը ու նման վար­կած­նե­րէ խու­սա­փե­լու հա­մար փոր­ձած է սպա­սել, որ ցոյ­ցը ինք­նի­րե­նը մա­րի։

Վեր­լու­ծա­բան­նե­րը կ՚ընդգ­ծեն, որ Ուք­րայ­նոյ ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րէն վերջ Ռու­սաս­տան կը զգու­շա­նայ լա­րուա­ծու­թիւն­նե­րու հա­ւա­նա­կա­նու­թիւն­նե­րէն՝ խու­սա­փե­լու հա­մար կրկնու­թիւն­նե­րէ։ Այս վեր­ջին օ­րի­նա­կին մէջ տես­նուած է, թէ Մոս­կուա ա­ւե­լի աշ­խոյժ քայ­լե­րու կը դի­մէ Ե­րե­ւա­նի նկատ­մամբ։ Օրի­նակ՝ այս նոյն շրջա­նին 200 մի­լիոն ա­մե­րի­կեան տո­լար վարկ տրա­մադ­րուած է Հա­յաս­տա­նին՝ ռու­սա­կան զէն­քեր ձեռք բե­րե­լու նպա­տա­կով։ Կիւմ­րիի մէջ սպաննուած Ա­ւե­տի­սեան­նե­րու ըն­տա­նի­քի ոճ­րա­գործ ռուս զի­նուո­րին գործն ալ ո­րո­շուած է յանձ­նել հայ­կա­կան կող­մին։ Կը յի­շե­ցուի, որ այդ յան­ցա­գոր­ծու­թիւ­նը այս տա­րես­կիզ­բին բո­ղո­քի մեծ ա­լիք մը յա­ռա­ջա­ցու­ցած էր Հա­յաս­տա­նի մէջ։

Մոս­կուա­յի զգու­շու­թեան զու­գա­հեռ, այս վեր­ջին ցոյ­ցե­րուն ժա­մա­նակ Հա­յաս­տա­նի կա­ռա­վա­րու­թիւնն ալ միշտ ցու­ցա­բե­րած է սպա­սե­լու պատ­րաս­տա­կա­մու­թիւն, մա­նա­ւանդ խու­սա­փե­լով ան­կա­յուն եւ ան­կան­խա­տե­սե­լի զար­գա­ցում­նե­րէ, ո­րոնք կրնա­յին յա­ռա­ջա­նալ, ե­թէ ցու­ցա­րար­նե­րու դէմ ուժ գոր­ծադրուէր։