«Ո՞Վ ՉԻ ՍԻՐԵՐ ՊԷՅՐՈՒԹԸ»

Պահրէյնի թագաւորութիւնը կը գտնուի Արաբական (Պարսից) ծոցի շրջանին մէջ: Անոր տարածութիւնը 760 քառակուսի քիլօմեթր է: Պահրէյն կազմուած է 50 բնական ու 33 արհեստական կղզիներէ եւ ունի գեղեցիկ ծովեզերք, բարձր որակի շինարարական կառոյցներ ու, տակաւին, ամբողջ կղզիի տարածքին կան արմաւենիի եւ ձիթապտուղի ծառեր: Աշխարհագրական տարածութեամբ փոքր այս կղզին այսօր դարձած է տնտեսական ու մշակութային կեդրոն եւ զբօսաշրջիկներ հմայող երկիր: Այս փոքր կղզին այսօր դարձած է գեղեցիկ եւ կը հմայէ այցելուները:

Պահրէյնի գեղեցկութիւնը ինծի համար նաեւ այլ տեղ կը գտնուի: Այս «այլ տեղ» գտնուող գեղեցկութիւնը չի ծածկեր կամ ստորադասեր վերը յիշուած բոլոր միւս տուեալները: Պահրէյնի այլ գեղեցկութիւնը իր ժողովուրդին մէջ է: Պահրէյնցիները պարզ են, բարի եւ ընկերային: Այս երեք յատկանիշները ինծի համար դարձած են յատկանշական գեղեցկութիւններ, որոնք աշխատանքային յաճախակի այցելութիւններուս ընթացքին միշտ ալ սիրած եւ գնահատած եմ:

Այս յատկանիշները կը սկսիս տեսնել ու վայելել օդակայանէն եւ անոր պետական թէ սեփական օդանաւային ընկերութիւններու պաշտօնեաներուն միջոցով: Միշտ չէ, որ կրնաս հանգիստ զրուցել տարբեր օդակայաններու անցագիրները ստուգող պետական պաշտօնեաներու հետ: Հոն կրնան ըլլալ անձեր, որոնք կ՚ըլլան շատ լուրջ եւ խոժոռ դէմքով, ինչ որ որեւէ ձեւի հաղորդակցութիւն անկարելի կը դարձնէ: Պահրէյնի պարագային բոլորովին տարբեր է: Իւրաքանչիւր այցելութեանս ընթացքին միշտ ալ կը սիրեմ զրուցել պետական պաշտօնեաներուն հետ, եւ իրենք ալ նոյնպէս կ՚ընդառաջեն: Մարդկային հաղորդակցութիւն մըն է, որ կը ստեղծես, թէկուզ՝ քանի մը վայրկեան, ինչ որ գեղեցիկ է եւ հաճելի:

17 յունիս 2023:

Կը մտնեմ Պահրէյնի գեղեցիկ, նորակառոյց եւ հսկայ օդակայանը՝ ճամբորդելու համար դէպի Քուէյթ: Երիտասարդ տղաք ու աղջիկներ կ՚ընդունին քեզ: Նոյն ժպիտն է եւ լաւ տրամադրութիւնը: Կիպրական անցագիրս տուի Ալիին: Նայեցաւ ինծի ու անգլերէնով հարցուց. «Ո՞ւր պիտի ճամբորդես»:

«Քուէյթ պիտի երթամ», ըսի Ալիին արաբերէնով:

Ալիին դէմքին վրայ գծուեցաւ ժպիտ մը: Ան դարձեալ բացաւ անցագիրս եւ այս անգամ աւելի զգոյշ նայելով՝ կրցաւ տեսնել, որ Պէյրութ ծնած եմ:

«Ահա՜, լիբանանցի ես»: Ալիին դէմքին վրայ երեւցաւ արտասովոր ժպիտ եւ խանդավառութիւն: Ան առիթը ունեցած է մէկ անգամ Պէյրութ այցելելու: Ալին սկսաւ պատմել Պէյրութի իր փորձառութիւնը:

«Սիրեցի՞ր Պէյրութը»:

«Ո՞վ չի սիրեր Պէյրութը», եղաւ Ալիին հաստատ պատասխանը: «Տարբեր քաղաք է, որ կարելի չէ չսիրել»:

Ալին ամէն ձեւով օգտակար դարձաւ ինծի: Մէկ կողմէ պահրէյնեան իր ընկերային բնաւորութիւնը, միւս կողմէ՝ նաեւ Պէյրութը միացնող օղակներն էին այդ օր մեր հաղորդակցութեան:

«Պէյրութը ո՞վ չի սիրեր»:

Իմ աւելի քան երեսուն երկար տարիներու ճամբորդական կեանքիս մէջ պէտք է ընդունիմ, որ յաճախ լսած եմ, որ՝ «Պէյրութը տարբեր է»: Ու տակաւին՝ «Լիբանանը ուրիշ է»: Այս յիշատակումները շեշտուած կերպով կը լսեմ Արաբական ծոցի շրջանի երկիրներուն մէջ: Շրջանին մէջ կամ այլուր քաղաքական ի՛նչ իրադարձութիւն եւ կեցուածք ալ ըլլայ, անոնք որեւէ ձեւով չեն խանգարեր, որ մարդիկ միշտ ալ արտայայտուին՝ «Պէյրութը գեղեցիկ քաղաք է»:

Այդ օր Պահրէյնի օդակայանը նստած՝ մտածեցի Ալիին եւ իր արտայայտութեան մասին. «Ո՞վ չի սիրեր Պէյրութը»: Եթէ Ալին եւ իր նմանները կը սիրեն Պէյրութը, հապա մե՞նք: Բոլո՛ր լիբանանցիներս:

Լիբանանը տագնապի մէջ է՝ քաղաքական, տնտեսական, ելեւմտական, ընկերային եւ, տակաւին, այլ բնագաւառներու մէջ: Բազմապատկուած եւ բազմապատկուող տագնապներ մէկը միւսին վրայ աւելնալով՝ քիչ մը աւելի կը մխրճեն երկիրը դէպի անդունդ: Մարդիկ լոյսի եւ յոյսի նշոյլը չտեսնելով՝ կ՚ուզեն հեռանալ:

Ալին կը սիրէ Պէյրութը: Ու տակաւին, ան հաստատօրէն համոզուած է, որ բոլորը կը սիրեն Պէյրութը: Այս կը նշանակէ, որ «սէր»ը պէտք է դուրս բերել իր բառացի ու հոմանշային հասկացողութենէն եւ զայն դնել խորքային, գործնական եւ աշխատանք արտադրող դրսեւորումի մէջ: Գործնական եւ աշխատանք արտադրող սէրը կը շինէ: Աստուածաշունչի բացատրութեամբ՝ «սէրը երկայնամիտ է»: Այսինքն երկար ժամկէտի վրայ կը տոկայ, կը շարունակուի, բայց ոչ երբեք՝ աննպատակ: Այլ կը փոխէ եւ նորը կը շինէ:

Պօղոս առաքեալն է հեղինակը այս հատուածին: Ան կը գրէ Կորնթոս քաղաքի եկեղեցիին: Պօղոս առաքեալի օրերուն Կորնթոս քաղաքը վաճառականական եւ տնտեսական շատ կարեւոր կեդրոն էր: Այդ օրերուն քաղաքը մխրճուած էր անբարոյականութեան ու ընկերաքաղաքական բազմաթիւ տագնապներու եւ հարցերու մէջ: Այս իրավիճակներուն մէջ եկեղեցին կը տագնապէր, որովհետեւ չէր կրնար ինքզինք գտնել եւ ամրապնդել նմանօրինակ վիճակներու մէջ, ինչ որ պառակտում յառաջացուցած էր եկեղեցւոյ մէջ:

Ահա այս իրավիճակին մէջ է, որ Պօղոս առաքեալ կը գրէ Կորնթոսի եկեղեցիի հաւատացեալներուն եւ կը յորդորէ իրենց մշակել «երկայնամիտ սէր»՝ իբրեւ աշխատանքային մշակոյթ: Այն երկայնամիտ սէրը, որ եթէ մէկ կողմէ կը համբերէ, բայց միւս կողմէ՝ նաեւ կը փոխէ եւ կը շինէ:

Պատմութիւնն է դարձեալ, որ ինքզինք կը կրկնէ: Այս կրկնուող պատմութեան ընդմէջէն պէտք է տեսնել, թէ Պօղոս առաքեալին յորդորը որքա՛ն կը դառնայ այժմէական եւ կիրարկելի նաեւ այսօր: «Երկայնամիտ սէր»ը այսօր նոյնքան իրական եւ տիրական անհրաժեշտութիւն է: Այս այն սէրն է, որ կը տոկայ եւ կը շինէ նորը:

Եթէ Պէյրութը, իմա՝ Լիբանանը, կը սիրենք, այս կը նշանակէ, որ լիբանանցին իր սէրը պէտք է վերածէ փոխելու եւ շինելու գործընթացի՝ քաղաքական ղեկավարութենէն սկսեալ մինչեւ իւրաքանչիւր քաղաքացի: Երկրին ու հայրենիքին նկատմամբ սէրը ունի պարտականութեան եւ պատասխանատուութեան նշանակութիւն: Սէր մըն է, որ պէտք է փոխէ եւ նորը շինէ:

«Ո՞վ չի սիրեր Պէյրութը»:

Երեւի չսիրող չկայ: Ալին կը սիրէ եւ, տակաւին, ես ու բոլորս կը սիրենք:

Այսօր անհրաժեշտ է, որ Պէյրութի, իմա Լիբանանի նկատմամբ մեր սէրը վերածենք երկայնամիտ սիրոյ: Այն սէրը, որ կը տոկայ, կը շարունակուի եւ կը փոխէ ու կ՚արտադրէ: Կ՚արտադրէ նորը:

«Ո՞վ չի սիրեր Պէյրութը»:

Ալին եւ անպայմանօրէն՝ բոլորս: Բոլո՛ր լիբանանցիները: Բայց պէտք է սիրել այն սէրը, որ պիտի փոխէ եւ նոր Պէյրութը պիտի ստեղծէ:

ՏՔԹ. ՀՐԱՅՐ ՃԷՊԷՃԵԱՆ

Քուէյթ, 2023