ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԿԱՄՔ…

Վա­քըֆ­նե­րու խոր­հուր­դի մօտ փոք­րա­մաս­նու­թեանց ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Տոց. Թո­րոս Ալ­ճան յայ­տա­րա­րեց, որ ոչ-իս­լամ հա­մայն­քա­յին հաս­տա­տու­թիւն­նե­րու մա­տա­կա­րար մար­մին­նե­րու ընտ­րու­թեան կա­նո­նադ­րու­թեան թո­ղարկ­ման հա­մար անհ­րա­ժեշտ է քա­ղա­քա­կան կամք։

Ծա­նօթ է, որ վեր­ջին շրջան­նե­րուն Թո­րոս Ալ­ճա­նի գրա­սե­նեա­կը կարգ մը հա­ղոր­դագ­րու­թիւն­ներ հրա­պա­րա­կեց փոք­րա­մաս­նա­կան հա­մայն­քա­յին վա­քըֆ­նե­րու ընտ­րու­թեան հար­ցին շուրջ։ Պատ­կան իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն կող­մէ ընտ­րա­կան նոր կա­նո­նադ­րու­թեան մը պատ­րաս­տու­թեան մթնո­լոր­տին մէջ առ­կա­խուած են հա­մայն­քա­յին վա­քըֆ­նե­րու ընտ­րու­թիւն­նե­րը։ Այս հար­ցը ոչ-իս­լամ փոք­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րու բո­լոր հա­մայնք­նե­րու կեան­քէն ներս ար­տա­սո­վոր ու խնդրա­յա­րոյց կա­ցու­թիւն մը յա­ռա­ջա­ցու­ցած է՝ նկա­տի ու­նե­նա­լով, որ սպաս­ման շրջա­նը ար­դէն բա­ւա­կա­նա­չափ գե­րա­զան­ցած է տրա­մա­բա­նու­թեան սահ­ման­նե­րը։ Այս պայ­ման­նե­րուն ներ­քեւ Թո­րոս Ալ­ճա­նի գրա­սե­նեա­կը վեր­ջերս տե­ղե­կա­ցու­ցած էր, որ փոք­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րու գլխա­ւոր աշ­խար­հա­կան վա­րիչ­նե­րը միա­ձայ­նու­թեամբ ճա­նա­պար­հա­յին քար­տէս մը որ­դեգ­րած են՝ այս խնդրի լուծ­ման հաս­նե­լու հա­մար։ Ակն­յայտ է, որ յա­ռա­ջի­կայ շրջա­նին թափ պի­տի ստա­նան հա­մա­պա­տաս­խան հա­մա­տեղ ջան­քե­րը, յաղ­թա­հա­րե­լու հա­մար ընտ­րու­թեան հիմ­նախն­դի­րը։ Մենք ալ փա­փա­քե­ցանք այդ որ­դեգ­րուած ճա­նա­պար­հա­յին քար­տէ­սի ման­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րուն շուրջ տե­ղե­կու­թիւն­ներ ստա­նալ Թո­րոս Ալ­ճա­նէն, որ այս կա­պակ­ցու­թեամբ յա­տուկ յայ­տա­րա­րու­թիւն­ներ ը­րաւ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ին։ Ան մե­զի փո­խան­ցեց շա­հե­կան բա­ցատ­րու­թիւն­ներ, ըստ ո­րոնց յա­ռա­ջի­կայ շրջա­նին փոք­րա­մաս­նա­կան հա­մայնք­նե­րը նա­խա­ձեռ­նու­թիւն­նե­րով հան­դէս պի­տի գան պե­տա­կան ա­ւա­գա­նիին մօտ։

Թո­րոս Ալ­ճան մե­զի յայտ­նեց, որ ընտ­րա­կան կա­նո­նադ­րու­թեան հար­ցին հե­տա­մուտ են ինն ոչ-իս­լամ փոք­րա­մաս­նա­կան հա­մայնք­ներ։ Ճիշդ է, որ բո­լոր հա­մայնք­նե­րը ա­ռան­ձին-ա­ռան­ձին հար­ցա­կան­ներ ու­նին այս կա­պակ­ցու­թեամբ, սա­կայն ընդ­հան­րա­պէս ընտ­րու­թիւ­նը հա­սա­րա­կաց խնդիր մը կը նկա­տուի ա­նոնց հա­մար։ Թո­րոս Ալ­ճան դի­տել տուաւ, որ շուրջ եր­կու շա­բաթ ա­ռաջ փոք­րա­մաս­նա­կան հա­մայնք­նե­րու ի­րա­ւա­բան­նե­րուն հետ խորհր­դակ­ցու­թիւն մը կազ­մա­կեր­պած էր՝ թեք­նիկ ի­մաս­տով ա­ռա­ւե­լա­գոյն ի­րա­զեկ­ման հա­սած ըլ­լա­լու հա­մար։ «Ընտ­րա­կան խնդի­րը գոր­ծըն­թաց մըն է, որ կը շա­րու­նա­կուի։ Միեւ­նոյն ժա­մա­նակ, օ­րա­կար­գի վրայ կու գան քննա­դա­տու­թիւն­ներ, թէ փոք­րա­մաս­նա­կան հա­մայնք­նե­րը չեն կրնար հա­մա­ձայ­նու­թեան մը հաս­նիլ ի­րա­րու մի­ջեւ։ Ար­դէն եր­կու­քու­կէս տա­րիէ ի վեր այս խնդի­րը գո­յու­թիւն ու­նի եւ ա­նո­րո­շու­թիւնն ալ կը մնայ ի զօ­րու։ Առ­կայ մթնո­լոր­տին մէջ մար­դիկ կը փոր­ձեն այ­լընտ­րանք­ներ ար­տադ­րել։ Ո­մանք կը մտա­ծեն դատ բա­նա­լու մա­սին, ու­րիշ­ներ կողմ­նա­կից են սպա­սե­լու, ո­մանք հին դրու­թիւ­նով ընտ­րու­թիւն ը­նել կ՚ու­զեն, ե­ւայլն», ը­սաւ Թո­րոս Ալ­ճան եւ ընդգ­ծեց, թէ ի­րենք այս կա­ցու­թե­նէն դուրս գա­լու հա­մար հանգ­րուա­նա­յին լուծ­ման ճա­նա­պարհ մը որ­դեգ­րած են։ Ի­րա­ւա­բան­նե­րու կող­մէ տրուած խոր­հուրդ­նե­րու լոյ­սին տակ վա­քըֆ­նե­րու վար­չա­կան պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րը բո­լոր վար­կած­նե­րը դրած են սե­ղա­նի վրայ։ Թո­րոս Ալ­ճան այս ամ­բողջ աշ­խա­տանք­նե­րը յա­ռաջ կը տա­նի՝ Վա­քըֆ­նե­րու ընդ­հա­նուր տնօ­րէն Ատ­նան Էր­թէ­մի հետ շփում պա­հե­լով։ Ա­նոր հետ կա­տա­րուած հա­մա­կար­գու­մը կա­րե­ւո­րու­թիւն կը ներ­կա­յաց­նէ, ո­րով­հե­տեւ Ատ­նան Էր­թէմ շատ դրա­կան վե­րա­բեր­մունք ու­նի այս նիւ­թին շուրջ եւ յա­ճախ մի­ջամ­տու­թիւն­ներ կը կա­տա­րէ, քայ­լեր կ՚առ­նէ ի նպաստ փոք­րա­մաս­նա­կան հա­մայնք­նե­րուն։ Ուս­տի, ինչ­պէս ի­րա­ւա­բան­նե­րուն, այն­պէս ալ աշ­խար­հա­կան ղե­կա­վար­նե­րուն հետ տե­ղի ու­նե­ցած խորհր­դակ­ցու­թիւն­նե­րու ար­դիւնք­նե­րուն շուրջ Թո­րոս Ալ­ճան տե­ղեակ պա­հած է ընդ­հա­նուր տնօ­րէ­նը։

«Կա­նո­նադ­րու­թեան թո­ղարկ­ման հա­մար անհ­րա­ժեշտ է քա­ղա­քա­կան կամք», ը­սաւ Թո­րոս Ալ­ճան եւ ա­ւել­ցուց, թէ Ատ­նան Էր­թէմ ե­րեք տար­բեր նա­խա­գիծ պատ­րաս­տե­լով ար­դէն յանձ­նած է պե­տա­կան ա­ւա­գա­նիի բարձ­րաս­տի­ճան դէմ­քե­րուն։ Նկա­տի ու­նե­նա­լով, որ ա­նոնք տա­կա­ւին նա­խա­գի­ծեր են, Ալ­ճան հնա­րա­ւո­րու­թիւն չէ ու­նե­ցած տես­նե­լու այդ բո­լո­րը, սա­կայն չի կաս­կա­ծիր, որ պե­տու­թեան քա­ղա­քա­կա­նու­թիւն­նե­րու շրջագ­ծին մէջ գտնուած է յար­մա­րա­գոյն լու­ծու­մը։ «Մեր տե­սան­կիւ­նէն յու­սադ­րիչ է եւ մե­զի լա­ւա­տե­սու­թեան կը մղէ Վար­չա­պետ Ահ­մէտ Տա­վու­տօղ­լուի կող­մէ կա­տա­րուած շեշ­տադ­րու­մը՝ ա­ռա­ջին դա­սա­կար­գի հա­մա­հա­ւա­սար քա­ղա­քա­ցիու­թեան մա­սին», ը­սաւ Թո­րոս Ալ­ճան։ Իր բա­ցատ­րու­թիւն­նե­րուն մէջ փոք­րա­մաս­նու­թեանց ներ­կա­յա­ցու­ցի­չը կանգ ա­ռաւ նաեւ ու­րիշ կա­րե­ւոր հան­գա­ման­քի մը վրայ։ Ար­դա­րեւ, այ­սօ­րուան դրու­թեամբ իւ­րա­քան­չիւր փոք­րա­մաս­նա­կան հա­մայնք ու­նի գո­յա­տեւ­ման տար­բեր ռազ­մա­վա­րու­թիւն մը։ Հե­տե­ւա­բար, ընտ­րու­թեան խնդի­րը պէտք է լու­ծուի այդ ռազ­մա­վա­րու­թիւն­նե­րու հա­սա­րա­կաց կէ­տին վրայ։ Ընտ­րու­թիւ­նը կեն­սա­կան նշա­նա­կու­թիւն ու­նի բո­լոր հա­մայնք­նե­րուն հա­մար։ «Ընտ­րու­թիւն­նե­րը պէտք է կա­տա­րուին փու­թով։ Փոք­րա­մաս­նա­կան հա­մայնք­նե­րը համ­բե­րա­տար ուղ­ղու­թեան մը կը հե­տե­ւին, սա­կայն գո­նէ յայտ­նի պէտք է ըլ­լայ ճա­նա­պար­հա­յին քար­տէս մը», ը­սաւ Թո­րոս Ալ­ճան եւ ընդգ­ծեց, թէ բո­լոր հա­մայնք­նե­րու ընտ­րու­թեան հա­մար հա­սա­րա­կաց կա­նո­նադ­րու­թեան մը անհ­րա­ժեշ­տու­թիւ­նը չկայ, ո­րով­հե­տեւ իւ­րա­քան­չիւ­րը ու­նի իր ա­ռանձ­նա­յատ­կու­թիւն­նե­րը։ Կա­նո­նադ­րու­թիւ­նը պէտք է ճկուն լու­ծում մը բե­րէ առ­կայ խնդրին։ «Հայ հա­մայն­քը շրջա­նա­յին ընտ­րու­թեան մը դրու­թեան կողմ­նա­կից է։ Յոյն հա­մայն­քը շարք մը հաս­տա­տու­թիւն­նե­րու հա­մար հա­սա­րա­կաց ղե­կա­վար­ման դրու­թեան հաս­տատ­ման կը ձգտի՝ սահ­մա­նա­փակ մար­դու­ժի խնդրին հե­տե­ւան­քով։ Այ­սինքն, այդ բո­լոր հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րը, վար­կած­նե­րը ա­ռանց սահ­մա­նա­փա­կե­լու կա­րե­լի է ճկուն կա­նո­նադ­րու­թիւն մը ու­նե­նալ։ Մենք Ատ­նան Էր­թէ­մի հետ ու­նե­ցած մեր շփում­նե­րուն բե­րու­մով գի­տենք, որ այս ուղ­ղու­թեամբ պատ­կան մար­մին­նե­րուն կող­մէ գո­յու­թիւն ու­նի բա­րեա­ցա­կամ վե­րա­բեր­մունք։ Հե­տե­ւա­բար, փա­փա­քե­ցանք նաեւ, որ խորհր­դակ­ցա­կան մի­ջա­վայր մը ստեղ­ծուի վերջ­նա­կան ո­րո­շում­նե­րէ ա­ռաջ։ Ի­րա­ւա­բան­նե­րու կող­մէ փո­խան­ցուած թեք­նիկ ման­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րը բաժ­նե­ցինք աշ­խար­հա­կան ղե­կա­վար­նե­րուն հետ, ո­րով­հե­տեւ վերջ­նա­կան խօս­քը ա­նոնց կը վի­ճա­կի։ Փոք­րա­մաս­նու­թեանց վա­քըֆ­նե­րու ընտ­րու­թեան կա­նո­նադ­րու­թիւ­նը ի­րա­կա­նու­թեան մէջ շատ պարզ նիւթ մըն է, սա­կայն ու­նի կշիռ մը եւ զա­նա­զան ցո­լա­ցում­ներ», դի­տել տուաւ Թո­րոս Ալ­ճան եւ տե­ղե­կա­ցուց, թէ փոք­րա­մաս­նա­կան հա­մայնք­նե­րը յա­ռա­ջի­կայ շրջա­նին պի­տի պատ­րաս­տեն Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Րէ­ճէպ Թայ­յիպ Էր­տո­ղա­նին եւ Վար­չա­պետ Ահ­մէտ Տա­վու­տօղ­լուին ուղ­ղեալ նա­մակ­ներ։ Այս նա­մակ­նե­րը մին­չեւ Սեպ­տեմ­բեր պատ­րաս­տուած պի­տի ըլ­լան եւ փոք­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րու կող­մէ չորս-հինգ հո­գի­նոց պա­տուի­րա­կու­թիւն մը զա­նոնք պի­տի յանձ­նէ նա­խա­գա­հին ու վար­չա­պե­տին։ Սա որ­դեգ­րուած ճա­նա­պար­հա­յին քար­տէ­սի ա­ռա­ջին հանգ­րուանն է եւ Թո­րոս Ալ­ճան կը յու­սայ, թէ միւս հանգ­րուան­նե­րը կեան­քի կո­չե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թիւ­նը ար­դէն չի ստեղ­ծուիր։