ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹԻՒՆ

Մարդ­կա­յին ըն­կե­րու­թիւ­նը կեն­դա­նի գոր­ծա­րա­նա­ւո­րու­թիւն մը ու­նե­նա­լու հա­մար անհ­րա­ժե՛շտ է ըն­կե­րակ­ա­նու­թեան-հա­սա­րա­կաց միտք։ Ար­դա­րեւ ըն­կե­րու­թիւ­նը կազ­մող ա­մէն մէկ ան­հատ «ան­դամ» է ամ­բող­ջու­թեան եւ ա­ռանց այդ մէկ ան­դա­մին պա­կաս կը մնայ միու­թիւ­նը, չի կազ­մուիր ամ­բող­ջու­թիւ­նը։ Ու­րեմն ըն­կե­րու­թեան ա­մէն ան­դամ կա­րե­ւոր է, անհ­րա­ժեշտ է եւ ան­փո­խա­րի­նե­լի՛։  Բնո­րո­շիչ յատ­կու­թիւնն է ան­հա­տը՝ որ կը յատ­կան­շէ մարդ­կա­յին նկա­րա­գի­րը իր «գոր­ծակ­ցու­թեան ո­գի»ով։ Ուս­տի յա­ռաջ­դի­մու­թեան հա­մար գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը անհ­րա­ժեշտ է եւ ա­մէն ըն­կե­րա­յին ար­դիւ­նա­ւո­րու­թիւն եւ ար­տադ­րու­թիւն ար­դիւնք է հա­սա­րա­կաց մտքին ու զգա­ցու­մին եւ գոր­ծակ­ցու­թեան։

Այս ի­մաս­տով ամ­բողջ քա­ղա­քակր­թու­թիւ­նը մարդ­կա­յին հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան ըն­դար­ձա­կա­գոյն պտո՛ւղն է։ Աշ­խարհ ան­հո՜ւն, ան­սահ­ման աշ­խա­տա­նոց մըն է՝ ո­րուն ճա­կա­տագ­րեալ աշ­խա­տա­ւոր­ներն են մար­դիկ։ Ար­դա­րեւ չկա՛յ մարդ­կա­յին մտքի գե­ղեց­կու­թեան դրոշ­մը կրող գործ մը՝ որ ար­դիւնք չըլ­լայ մարդ­կա­յին հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան, հա­սա­րա­կաց մտքին։ Հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւնն է, որ մար­դը բարձ­րա­ցու­ցած է ա­նաս­նա­կան-ան­բան վի­ճա­կէն։

Ա­ւե­լի յա­ռա­ջա­դէմ են այն ժո­ղո­վուրդ­նե­րը՝ ո­րոնց մէջ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան ո­գի եւ ըն­կե­րա­կա­նու­թեան կեանք կայ։ Հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան շնոր­հիւն է, որ մարդս կ՚ա­զա­տի նիւ­թա­կան աշ­խար­հի, այ­սինքն բնու­թեան լու­ծէն։ Քա­ղա­քակր­թա­կան աշ­խա­տու­թիւ­նը «կռիւ»ի գոր­ծու­նէու­թիւն մէկն է՝ ա­մե­նէն ա­ւե­լի բնու­թեա՛ն ու­ժե­րուն դէմ. հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան ար­դիւնքն են գիւ­տե­րը, գիւ­տե­րու ար­դիւնքն է գի­տու­թիւ­նը, գի­տու­թեան ար­դիւնքն է յաղ­թա­նակ բնու­թեան բռնու­թիւն­նե­րուն դէմ. յաղ­թա­նակ՝ հե­ռա­ւո­րու­թեան եւ մի­ջո­ցին դէմ՝ ե­լեկտ­րա­կան ա­րա­գու­թեամբ, խա­ւա­րին ու գի­շե­րին դէմ՝ ե­լեկտ­րա­կան լու­սա­ւո­րու­թեամբ, հի­ւան­դու­թիւն­նե­րու դէմ՝ դար­մա­նում­նե­րով եւ ա­ռող­ջա­պա­հու­թեամբ։ Գոր­ծակ­ցու­թեան ա­մե­նէն հիա­նա­լի՜ ար­դիւնք­նե­րէն մէ՛կն է մար­դուն բա­րո­յա­կա­նա­ցու­մը. ինչ­պէս՝ բնու­թեան կա­տա­ղու­թեան նոյն­պէ՛ս մարդ­կա­յին բնա­ւո­րու­թեան կա­տա­ղու­թիւն­նե­րուն սրբագ­րու­թիւ­նը կը կա­տա­րուի ըն­կե­րա­կան հա­սա­րա­կաց զգա­ցու­մին գործ­նա­կա­նա­ցու­մո՛­վը մա­նա­ւանդ։

Մարդ­կա­յին ըն­կե­րու­թեան մէջ՝ բազ­մու­թեան մէջ­տեղ. ա­ռանձ­նու­թիւ­նը «վայ­րե­նա­կան կեանք»ի սնունդն է։

Մարդ այն­քան ա­ւե­լի՛ ազ­նիւ կը դառ­նայ որ­չափ շփման մէջ ըլ­լայ ու­րիշ­նե­րու հետ։ Կար­ծիք­նե­րու եւ զգա­ցում­նե­րու փո­խա­նա­կու­թիւ­նը կ՚ա­ճեց­նէ, կը զար­գաց­նէ եւ կը կրթէ մար­դը։ Եւ այս ի­մաս­տով իսկ, հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը յա­ռաջ­դի­մու­թեան ազ­դակ է թէ՛ ան­հա­տա­կան եւ թէ հա­ւա­քա­կան կեանք ապ­րող մար­դուն հա­մար։

Ար­դա­րեւ, մարդ­կա­յին բա­րո­յա­կան՝ զգա­ցա­կան եւ մտա­ւոր շէն­քին կա­ռուց­ման խնդրին մէջ՝ իւ­րա­քան­չիւր ան­հատ, ան-խըտիր, իր դե­րը ու­նի՝ որ մէ­կը հիմ­նա­քար է, ու­րիշ մը՝ ա­ղիւս, միւ­սը՝ խիճ եւ ո­մանք ալ՝ ա­ւա­զի հա­տիկ­ներ… բայց բո­լո՛րն ալ կա­րե­ւոր եւ անհ­րա­ժեշտ են շէն­քին կա­ռուց­ման հա­մար։

Ուս­տի ամ­բող­ջը կազ­մե­լու հա­մար ա­մե­նա­փոքր ու անն­շան տարրն իսկ կա­րե­ւոր է։

Փայ­տը հա­ւա­քո­ղը, փայ­տէն նստա­րան շի­նո­ղը եւ այդ նստա­րա­նին վրայ նստող եւ մա­նու­կի մը բառ մը սոր­վեց­նո­ղը՝ մարդ­կու­թեան ի նպաստ գործ մը կը կա­տա­րեն։ Եւ այս գոր­ծիչ­նե­րու վե­հա­գոյնն է՝ սոր­վեց­նո­ղը, դաս­տիա­րա­կը, ու­սու­ցի՛­չը։

Ու­րեմն մար­դուն պար­տա­կա­նու­թիւ­նը՝ որ­պէս ան­հատ եւ որ­պէս ան­դամ ըն­կե­րու­թեան՝ մարդ­կու­թեան ըն­տա­նի­քին, ծա­ռա­յել է մարդ­կա­յին շէն­քին կա­ռուց­ման, իր կա­րո­ղու­թեան եւ տա­րո­ղու­թեան չա­փով։

Դար­ձեալ, այս ի­մաս­տով, հար­ցը մար­դու մը «հաց» տա­լով օգ­նել չէ, այլ՝ հաց պատ­րաս­տե­լը սոր­վեց­նե­լով է որ ա­նոր կեանք ա­պա­հո­վելն է։ Ուս­տի մէ­կու մը ե­թէ քա­ռա­սուն օր հաց տաք, քա­ռա­սուն օր կուշտ կը մնայ, բայց երբ օր մը հաց չտաք, ան ա­նօ­թի կը մնայ, մինչ­դեռ ե­թէ մէկ օր հաց պատ­րաս­տել սոր­վեց­նէք՝ եր­բեք ա­նօ­թի չի մնար։

Ու­րեմն կը հե­տե­ւի, թէ ի­րե­րօգ­նու­թիւ­նը անհ­րա­ժեշտ է ըն­կե­րա­յին միու­թեան կազ­մու­թեան հա­մար։

Եւ ե­թէ կ՚ու­զենք ա­ռողջ եւ տե­ւա­կան ըն­կե­րա­յին միու­թիւն մը ու­նե­նալ՝ պէտք է յարգ ու պա­տիւ ըն­ծա­յենք վե­հա­գոյն աշ­խա­տա­ւոր­նե­րու ար­դար վաս­տա­կին եւ գիտ­նանք՝ թէ մարդ­կա­յին ըն­կե­րու­թեան շէն­քը ա­նոնց ջան­քե­րով կրնայ բարձր­ա­նալ, գո­յու­թիւ­նը պա­հել եւ գո­յա­տե­ւել։

Այս ի­մաս­տով՝ իր ընդ­հա­նուր ի­մաս­տով կրթու­թեան տրուած ա­մէն ծա­ռա­յու­թիւն նուի­րա­կան է եւ սրբա­զան։ Ա­ռանց մտա­յին զար­գաց­ման եւ հո­գիի ազ­նուաց­ման մարդ­կու­թեան ա­ռողջ ա­պա­գայ պատ­րաս­տել կա­րե­լի չ՚ըլ­լար։ Ա­յո՛, մարմ­նա­կան ա­ռող­ջու­թիւն, բայց նաեւ՝ մտա­ւոր եւ հո­գե­ւոր ա­ռող­ջու­թիւն, կայ­տա­ռու­թի՛ւն…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Օ­գոս­տոս 6, 2015, Իս­թան­պուլ