ՍԵՐՈՒՆԴՆԵՐՈՒ ԵՐԿԽՕՍՈՒԹԻՒՆ

Հայ ար­դի նկար­չու­թեան վառ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րէն Ե­րուանդ Քո­չա­րի գոր­ծու­նէու­թեան Փա­րի­զի եւ Ե­րե­ւա­նի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան հանգ­րուան­նե­րու նմոյշ­նե­րը ամ­փո­փուե­ցան ցու­ցա­հան­դէ­սի մը մէջ։ «Ե­րուանդ Քո­չար. սե­րունդ­նե­րու երկ­խօ­սու­թիւն» խո­րագ­րեալ ցու­ցա­հան­դէ­սին բա­ցու­մը նա­խըն­թաց օր տե­ղի ու­նե­ցաւ Ե­րե­ւա­նի մէջ, Հա­յաս­տա­նի Մշա­կոյ­թի նա­խա­րար Յաս­միկ Պօ­ղո­սեա­նի մաս­նակ­ցու­թեամբ։ Գե­ղա­րուես­տա­սէր­նե­րը այս առ­թիւ Հա­յաս­տա­նի Ազ­գա­յին պատ­կե­րաս­րա­հի եր­դի­քին տակ տե­սան մեծ ա­րուես­տա­գէ­տին գե­ղան­կար­նե­րը, քան­դակ­նե­րը, տա­րա­ծա­կան նկար­չու­թեան օ­րի­նակ­նե­րը եւ կրա­ֆի­քի աշ­խա­տանք­նե­րը։ Հա­յաս­տա­նի Ազ­գա­յին պատ­կե­րաս­րա­հի տնօ­րէն Ար­ման Ծա­տու­րեան այս առ­թիւ տե­ղե­կա­ցուց, թէ ձեռ­նար­կը կազ­մա­կեր­պուած է Ե­րուանդ Քո­չա­րի տուն-թան­գա­րա­նին հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցա­բար։ «Շատ սի­րե­լով ու գնա­հա­տե­լով Ե­րուանդ Քո­չա­րի ա­րուես­տը՝ պա­տուա­բեր կը հա­մա­րեմ այս ցու­ցա­հան­դէ­սը։ Ներ­կա­յա­ցուած են իր Ե­րե­ւա­նի եւ Փա­րի­զի շրջա­նի գոր­ծե­րը։ Նման ցու­ցա­հան­դէս մը կազ­մա­կեր­պե­լու փա­փա­քը շատ մեծ էր», յայտ­նեց Ար­մէն Ծա­տու­րեան բաց­ման հա­ւա­քոյ­թին ըն­թաց­քին։

Հա­յաս­տա­նի Նկա­րիչ­նե­րու միու­թեան նա­խա­գահ Կա­րէն Ա­ղա­մեան նշեց, թէ Ե­րուանդ Քո­չար տա­կա­ւին նոր մուտք կը գոր­ծէր ա­րուես­տի աս­պա­րէ­զէն ներս, երբ իր ցու­ցա­հան­դէ­սը բա­ցուած էր Հա­յաս­տա­նի Նկա­րիչ­նե­րու միու­թեան մէջ։ «Ան շատ բան փո­խեց իմ մտա­ծե­լա­կեր­պիս մէջ։ Աչ­քիս առ­ջեւ է նոյ­նիսկ, թէ ո՛ր նկա­րը ո՛ւր կա­խուած էր։ Մեր հայ կեր­պա­րուես­տի փա­ռա­հեղ ստեղ­ծա­գոր­ծող­նե­րէն մին է ան, ինչ­քան ալ խօ­սինք, գո­վա­բա­նենք, քիչ կ՚ըլ­լայ», նշեց Ա­ղա­մեան։

Իր կար­գին, Յաս­միկ Պօ­ղո­սեանն ալ ընդգ­ծեց, որ Ե­րուանդ Քո­չար անս­պառ է որ­պէս ա­րուես­տա­գէտ։ «Միայն այս եր­կու սրահ­նե­րուն մէջ որ­քան միտք ու մօ­տե­ցում կայ։ Ե­թէ անդ­րա­դառ­նանք Հա­յաս­տա­նի մէջ քա­նի մը տա­րի ա­ռաջ կազ­մա­կեր­պուած իր գե­րի­րա­պաշտ գոր­ծե­րու ցու­ցա­հան­դէ­սին, ուր ա­ռան­ձին հա­տուած­նե­րով ներ­կա­յա­ցուած էին հայ նկա­րիչ­նե­րը, վստա­հու­թեամբ կրնանք ը­սել, որ ա­նոնք ա­ռաջ­նա­յին դիր­քե­րու վրայ էին եւ ի­րենց շար­քե­րուն մէջ էր՝ Ե­րուանդ Քո­չա­րը։ Ան մեծ էր ո«չ միայն իր հան­ճա­րով, նաեւ՝ իր փի­լի­սո­փա­յու­թեամբ, մտա­ւո­րա­կա­նի կե­ցո­ւած­քով, իր ստեղ­ծած մի­ջա­վայ­րով», ը­սաւ նա­խա­րա­ր Յասմիկ Պօղսեան։

Քո­չա­րի Փա­րի­զի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեան տա­րի­նե­րէն (1923-1936) այս ցու­ցա­հան­դէ­սին նե­րառ­նուած են շարք մը յատ­կան­շա­կան գոր­ծեր։ Փա­րի­զի մէջ Քո­չա­րին լայն համ­բաւ ա­պա­հո­ված էին իր տա­րա­ծա­կան նկար­չու­թեան նմոյշ­նե­րը, ո­րոնց մէջ ան փոր­ձած էր նկար­չու­թիւ­նը դնել ոչ միայն տա­րա­ծա­կան, այլ նաեւ ժա­մա­նա­կա­յին չափ­ման մէջ՝ ա­ռա­ջար­կե­լով քան­դա­կա­գոր­ծու­թեան, գու­նան­կա­րի հա­մադր­ման, ներ­դաշ­նակ հա­մադ­րու­թեան սե­փա­կան տար­բե­րա­կը։

Ե­րե­ւա­նի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան տա­րի­նե­րու (1936-1979) գոր­ծե­րուն մէջ յատ­կան­շա­կան են Սա­սուն­ցի Դա­ւի­թի նկա­րա­զար­դում­նե­րը։ Ան­ցեա­լի հե­րո­սա­կա­նու­թեան նկատ­մամբ իր վե­րա­բեր­մուն­քի ար­տա­յայ­տու­թեամբ ստեղ­ծուած այս նկա­րա­զար­դում­նե­րը դար­ձած են հայ­կա­կան նկար­չու­թեան հիա­նա­լի նմոյշ­ներ։ Ա­նոնք ոչ միայն հայ գրքա­յին ա­րուես­տի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­ներ կը հա­մա­րուին, այլ կրա­ֆի­քի գլուխ գոր­ծոց­ներ, ո­րոնք կը ներ­կա­յաց­նեն ինք­նու­րոյն ար­ժէք։

Ցու­ցա­հան­դէ­սը կ՚ընդգր­կէ նաեւ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­ներ, ո­րոնք ձօ­նուած են հա­յոց շարք մը մե­ծե­րուն. օ­րի­նակ՝ Սա­յաթ Նո­վա, Տիգ­րան Մեծ, Վար­դան Մա­մի­կո­նեան, Դե­րե­նիկ Տէ­միր­ճեան, Ա­ւե­տիք Ի­սա­հա­կեան, Յով­հան­նէս Թու­մա­նեան։

Ե­րուանդ Քո­չա­րի գոր­ծե­րուն ցու­ցա­հան­դէ­սը բաց պի­տի մնայ մին­չեւ Հոկ­տեմ­բե­րի 10-ը։