ԲՆՈՒԹԻՒՆԸ ՆՈՅՆՊԷՍ ԲԱՐԵՆՊԱՍՏ ԷՐ

Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­մած­նի շրջա­փա­կին մէջ, տա­կա­ւին օ­րեր ա­ռաջ ար­դէն սկսած էին այս տա­րուան Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան նա­խա­պատ­րա­տու­թիւն­նե­րը: Հա­յաս­տա­նի մէջ սեպ­տեմ­բե­րեան աշ­նա­նա­յին ե­ղա­նա­կը բա­ւա­կան բա­րեն­պաստ ե­ղաւ մին­չեւ ամ­սուան վեր­ջին օ­րեր եւ տա­կա­ւին կը խոս­տա­նայ լաւ ե­ղա­նակ մը, ա­ռանց անձ­րեւ­նե­րու եւ ցուրտ քա­մի­նե­րու: Ա­հա­ւա­սիկ թէ՛ Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի ու հայ­կա­կան պե­տա­կան բո­լոր կա­ռոյց­նե­րու աշ­խա­տան­քի եւ հա­մախմ­բու­մի եւ թէ բնու­թեան ըն­ծա­յած հրա­շա­լի ե­ղա­նա­կի շնոր­հիւ հնա­րա­ւոր ե­ղաւ կա­տա­րել Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան բա­ցօ­թեայ նա­խա­պատ­րաս­տու­թիւն­նե­րը, ինչ­պէս նաեւ՝ բուն ա­րա­րո­ղու­թիւ­նը, որ կրկին մեղմ ու հա­ճե­լի ե­ղա­նա­կով ըն­թա­ցաւ:

Հա­ւա­տա­ցեալ հայ ժո­ղո­վուր­դի հա­րիւ­րա­ւոր զա­ւակ­ներ, աշ­խար­հի զա­նա­զան եր­կիր­նե­րէ, Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան օ­րը հա­ւա­քուած էին Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի մէջ՝ մաս­նա­կի­ց դառ­նա­լու հա­մար այն մեծ ցնծու­թեա­ն, զոր ապ­րե­ցաւ հա­մայն հա­յու­թիւ­նը՝ Սուրբ Միւ­ռո­նի օրհ­նու­թեամբ: Միւ­ռո­նօրհ­նու­թե­նէն տա­կա­ւին ժա­մեր ա­ռաջ ար­դէն ժո­ղո­վուր­դը հա­մախմ­բուած էր Մայր Ա­թո­ռի շրջա­փա­կը: Միւ­ռո­նի ան­ցած ճա­նա­պար­հի, հա­յոց միւ­ռո­նի պատ­մու­թեան, ա­նոր հրա­շա­գործ յատ­կու­թիւն­նե­րու մա­սին ար­ժէ­քա­ւոր տե­սաե­րիզ մը պատ-­րաս­տուած էր, որ լայ­նա­դիր պաս­տա­ռի մի­ջո­ցաւ ի ցոյց տրուե­ցաւ ժո­ղո­վուր­դին:

Այ­նու­հե­տեւ, Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան ա­րա­րո­ղու­թեան ժա­մա­նակ, բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տօ­նեա­ներ, հա­զա­րա­ւոր հիւ­րեր ա­կա­նա­տես ե­ղան մե­ծա­շուք, հո­գե­պա­րար հան­դէ­սի մը, ո­րու նմա­նը հայ հա­ւա­տա­ցեալ մար­դու հա­մար ու­րիշ տեղ մը եւ ու­րիշ ա­ռի­թով մը դժուար թէ գտնուի:

Յի­րա­ւի, ցնծա­լի պահ մըն է, երբ Միւ­ռո­նի կաթ­սան կը դրուի տա­ճա­րի Իջ­ման Ս. Սե­ղա­նի վրայ եւ Ս. Լու­սա­ւոր­չի յա­ջորդ ա­մե­նայն Հա­յոց Ընդ­հան­րա­կան Հայ­րա­պե­տի օրհ­նու­թեան գի­րը կը հրա­ւի­րէ Լու­սա­ւոր­չա­կան հօ­տը՝ ա­կա­նա­տես եւ տօ­նա­կից ըլ­լա­լու մեծ խոր­հուր­դի մը կա­տար­մա­ն:

Էջ­միած­նի մէջ հա­ւա­քուած ուխ­տա­ւոր բազ­մու­թե­նէն զատ, մեծ թի­ւով մար­դիկ ալ հնա­րա­ւո­րու­թիւն ու­նե­ցան Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­յին հե­ռուս­տա­տե­սու­թեան ու­ղիղ հե­ռար­ձակ­մամբ հե­տե­ւե­լու Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան ա­րա­րո­ղու­թեա­ն:

Սրբա­լոյս Միւ­ռո­նի օրհ­նու­թեան ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րուն միշտ ալ բազ­մա­հա­րիւր հա­ւա­տա­ցեալ­ներ այ­ցե­լած են Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միա­ծին: Ակն­յայտ է, որ այ­սօր ար­դէն, Մայր Հա­յաս­տան գա­լը ա­ւե­լի դիւ­րին դար­ձած է աշ­խար­հի բո­լոր ծա­գե­րուն մէջ ապ­րող հա­յու­թեան հա­մար: Մեր սրբա­վայ­րը սկսած է օ­ր է օր ա­ւե­լի բազ­մե­րանգ բազ­մու­թիւն գրա­ւել իր մօտ, եւ Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան հան­դէս­նե­րը կամ Հա­յաս­տա­նի մէջ կա­տա­րուող ո­րե­ւէ այլ ա­րա­րո­ղու­թիւն մը, ի­րօք, հա­մազ­գա­յին խիստ մե­ծա­շուք բո­վան­դա­կու­թիւն կը ստա­նան: Մա­նա­ւանդ այս տա­րին այդ­պի­սի տա­րի մը ե­ղաւ հա­մայն հա­յու­թեան հա­մար. Հա­յաս­տա­նի ան­կա­խու­թե­նէն ետք ոչ մէկ տա­րուան մէջ այն­քան մեծ թի­ւով հա­յոր­դի­ներ այ­ցե­լած են, որ­քան որ այ­ցե­լած են այս տա­րի: Կա­րե­լի չէ թուար­կել ցան­կը այն եր­կիր­նե­րուն՝ ուր­կէ ե­կած էին Հա­յաս­տան՝ ներ­կայ գտնուե­լու ա­ւան­դա­բար եօ­թ տա­րին ան­գամ մը Հա­յաս­տա­նի մէջ տե­ղի ու­նե­ցող սրբա­զան ա­րա­րո­ղու­թեա­ն: Թուր­քիա­յէն մին­չեւ հե­ռա­ւոր Աւստ­րա­լիա, Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րէն, Ռու­սաս­տա­նէն, Ֆրան­սա­յէն, Ար­ժան­թի­նէն, Լի­բա­նա­նէն, գրե­թէ բո­լոր հա­յա­շատ եր­կիր­նե­րէն հա­յոր­դի­ներ, նաեւ՝ օ­տար հիւ­րեր հա­մախմ­բուած էին հա­յու­թեան հո­գե­ւոր մայ­րա­քա­ղա­քին մէջ:

Տես­նե­լով Մայր Ա­թո­ռի շրջա­փա­կին մէջ հա­ւա­քուած հայ հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րու բազ­մա­հոծ խում­բե­րը՝ կա­րե­լի ե­ղաւ ան­գամ մը եւս հա­մո­զուիլ, որ Միւ­ռո­նը հայ մար­դու հա­մար ա­ւե­լին է, քան՝ պար­զա­պէս օրհնուած իւղ մը: Ան հայ քրիս­տո­նեա­յի կապն է իր ան­ցեա­լի, պատ­մու­թեան եւ իր Հայ Ե­կե­ղե­ցւոյ ան­ցած դա­րա­ւոր ճա­նա­պար­հին հետ:

Կ՚ը­սեն, թէ եր­ջա­նիկ է այն սե­րուն­դը, ո­ր մաս­նա­կիցն ու ժա­մա­նա­կա­կի­ցը կ՚ըլ­լայ իր ժո­ղո­վուր­դի Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեա­ն: Ա­հա­ւա­սիկ, այս օ­րե­րուն ապ­րող սե­րուն­դի հա­մար ալ կրնանք ը­սել եր­ջա­նիկ է ան, քա­նի որ ա­մէն հա­յու սրտա­գին փա­փաքն ու իղ­ձը ե­ղած է գո­նէ ան­գամ մը մաս­նակ­ցիլ Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան սրբա­զան ա­րա­րո­ղու­թեա­ն, հե­տա­գայ օ­րե­րուն համ­բու­րել Միւ­ռո­նի կաթ­սան եւ տուն վե­րա­դառ­նալ՝ իր հետ տա­նե­լով աս­տուա­ծա­հիմն Սուրբ Էջ­միած­նի եւ Հա­յոց Ընդ­հան­րա­կան Հայ­րա­պե­տի օրհ­նու­թիւն­նե­րը: Այ­սօր, այս սե­րուն­դը ու­նի այդ հնա­րա­ւո­րու­թիւ­նը:

Տե­ղին է յի­շել եր­ջան­կա­յի­շա­տակ Վազ­գէն Ա. Վե­հա­փա­ռի խօս­քը՝ «Մենք կը հա­ւա­տանք, որ այս օրհ­նուած Միւ­ռո­նի ա­մէն մէկ կա­թի­լին մէջ կը շո­ղայ ճա­ռա­գայթ մը աս­տուա­ծա­յին փա­ռաց լոյ­սէն, քա­նի որ ա­մէն ան­գամ նոր Մի­ւռո­նի մէջ կը խառ­նուի հին Միւ­ռոն: Ա­մէն նոր օրհ­նուած Միւ­ռո­նի մէջ կայ մէկ մաս­նիկ Սուրբ Գրի­գոր Լու­սա­ւոր­չի օրհ­նած ա­ռա­ջին Միւ­ռո­նէ­ն»:

Ինչ­պէս կ՚ը­սեն մեր հո­գե­ւոր հայ­րե­րը՝ քրիս­տո­նէու­թիւ­նը հա­յոց աշ­խար­հին մէջ դրոշ­մուած եւ ներծ­ծուած է Սուրբ Միւ­ռո­նի ա­նու­շա­հո­տու­թեամբ: Եւ նմա­նա­պէս, Միւ­ռո­նի ա­նու­շա­հո­տու­թիւնն է, որ մե­զի ու­ղե­կից պի­տի ըլ­լայ հե­տա­գայ բո­լոր օ­րե­րուն եւ տա­րի­նե­րուն:

ՄԻՒ­ՌՈ­ՆԻ ԿԱԹ­ՍԱ­ՅԻ ՊԱՏ­ԿԵ­ՐԸ

Բաց խո­րա­նին վրայ դրուած ար­ծա­թեայ կաթ­սան, ո­րու մէջ լե­ցուած էր Միւ­ռո­նը, ար­դէն խորհր­դա­ւո­րու­թիւն կը հա­ղոր­դէր ա­րա­րո­ղու­թեա­ն: Այդ կաթ­սա­յի մէջ ա­ռա­ջին Միւ­ռո­նօրհ­նու­թիւ­նը կա­տա­րած է Տ.Տ. Մկրտիչ Ա. Խրի­մեան Ա­մե­նայն Հա­յոց Հայ­րա­պե­տը՝ 1897 թուա­կա­նի 14 Սեպ­տեմ­բե­րին: Գմբէ­թա­ւոր կաթ­սան Սուրբ Էջ­միած­նին նուի­րա­բե­րուած է նա­խի­ջե­ւան­ցի վա­ճա­ռա­կան Գաս­պար Ա­ղա Կա­րա­պե­տօղ­լեա­ն, 1895 թուա­կա­նին: Կաթ­սան պատ­րաս­տուած է Պ. Օվ­չին­նի­կո­վի ար­հես­տա­նո­ցին մէջ: Կաթ­սա­յի գմբէ­թին վրայ ա­ղաւ­նի մը կայ, իսկ կաթ­սան ձե­ւա­ւո­րուած է նկա­րա­զարդ բարդ յօ­րի­նուածք­նե­րով: Գե­ղե­ցիկ եւ ակ­նա­ռու են կաթ­սա­յի շուրջ­բո­լո­րը զար­դա­րած պատ­կեր­նե­րը՝ Քրիս­տո­սի մկրտու­թիւ­նը՝ ձե­ռամբ Ս. Յով­հան­նէս Մկրտչի, Աբ­գար ար­քա­յի մկրտու­թիւ­նը՝ ձե­ռամբ Ս. Թա­դէոս ա­ռա­քեա­լի, Հա­յոց ար­քա­յա­կան ըն­տա­նի­քի մկրտու­թիւ­նը՝ ձե­ռամբ Ս. Գրի­գոր Լու­սա­ւոր­չի, Միած­նի էջ­քը, Սուրբ Էջ­միա­ծնի Մայր Տա­ճա­րը, Հո­գե­գա­լուս­տը: Կաթ­սա­յին հա­մար իբ­րեւ բըռ-նիչ­ներ ծա­ռա­յած են ո­լո­րապ­տոյտ վզիկ­նե­րով սի­րա­մար­գե­ր: Նմա­նա­պէս ար­ձա­նագ­րու­թիւն­ներ կան կաթ­սա­յին վրայ, որ կը վկա­յէ, թէ նա­խի­ջե­ւան­ցի վա­ճա­ռա­կա­նը Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան կաթ­սան Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նին նուի­րա­բե­րած է ի յի­շա­տակ իր ըն­տա­նի­քին, հան­գու­ցեալ ծնո­ղաց եւ զա­ւա­կաց:

Շա­տե­րու հա­մար Միւ­ռո­նի օրհ­նու­թեան պատ­կե­րը կաթ­սա­յի պատ­կե­րին հետ կը հա­մընկ­նի եւ հե­տա­գայ օ­րե­րուն ալ, կաթ­սան կը յի­շէ, իբ­րեւ այն սուրբ ա­մա­նը, ո­րու մէջ սրբա­զան իւ­ղը օրհ­նուե­ցաւ:

Հա­կա­ռակ ա­նոր, որ կար­գա­պա­հա­կան մեծ մի­ջո­ցա­ռում­նե­րու ձեռ­նար­կուած էին, սա­կայն Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան ա­րա­րո­ղու­թեան ա­ւար­տին, հա­ւա­տա­ցեալ ժո­ղո­վուր­դը, ջեր­մե­ռան­դօ­րէն փա­փաք ու­նե­ցաւ ուղ­ղուիլ դէ­պի Միւ­ռո­նի նոր օրհ­նեալ կաթ­սան՝ համ­բու­րե­լու սուրբ ի­րը կամ փա­րուե­լու ա­նոր:

Այդ հնա­րա­ւո­րու­թիւ­նը ա­նոնց տրուե­ցաւ հե­տա­գայ օ­րե­րուն՝ մօ­տա­ւո­րա­պէս մէկ շա­բաթ շա­րու­նակ, հա­ւա­տա­ցեալ ժո­ղո­վուր­դը հնա­րա­ւո­րու­թիւն ու­նի Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միա­ծին այ­ցե­լե­լու եւ համ­բու­րե­լու խո­րա­նին վրայ դրուած կաթ­սան:

Հա­յոց ան­կա­խու­թեան չոր­րորդ Միւ­ռո­նի սրբա­լոյս կաթ­սա­յի պատ­կե­րով Գեր­մա­նիոյ Մա­յէր դրա­մա­հա­տա­րա­նին մէջ եր­կու հա­զար հինգ հա­րիւր հատ 1000 դրա­մա­նոց ար­ծա­թէ յու­շադ­րամ հա­տուած է: Հայ­կա­կան դրա­մը նոյն­պէս, ինչ­պէս հայ մար­դու վե­րա­դար­ձած հա­ւատ­քը, ինչ­պէս հա­յոց դրօ­շը, բա­նա­կը եւ այլ ազ­գա­յին ար­ժէք­ներ, հա­յոց ան­կա­խու­թեան ձեռք­բե­րում­նե­րէն է՝ ինք­նու­թեան եւ ինք­նիշ­խա­նու­թեան խորհր­դա­նի­շնե­րէն: Հա­յաս­տա­նի զա­նա­զան կա­րե­ւո­րա­գոյն ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րու առ­թիւ միշտ ալ թո­ղար­կուած են յու­շա­նուէ­րա­յին դրամ­ներ: Ա­հա­ւա­սիկ, այս մէկն ալ, որ ան­ցեալ տա­րի թո­ղար­կուած է, նուի­րած է այն կաթ­սա­յին, ո­րու մէջ լե­ցուած է Սրբա­լոյս Միւ­ռո­նը:

ՄԻՒ­ՌՈ­ՆՕՐՀ­ՆՈՒ­ԹԵԱՆ ԽԱՉ­ՔԱ­ՒՈ­ՐԸ

Սրբա­զան ա­ւան­դու­թեան հա­մա­ձայն, երբ Սուրբ Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րի­չը Սրբա­լոյս Միւ­ռո­նի օրհ­նու­թիւն կա­տա­րեց, Սրբալոյս Միւ­ռո­նի կնքա­հայ­րու­թեան պա­տի­ւը շնոր­հեց հա­յոց Տրդատ ար­քա­յին, որ ստանձ­նեց հա­յու­թեան հա­մար պատ­րաս­տուած հրա­շա­զարդ իւ­ղի պաշտ­պա­նու­թիւնն ու հո­վա­նա­ւո­րու­թիւ­նը:

Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ ո­րոշ ա­րա­րո­ղա­կար­գեր, ինչ­պէս՝ Ջրօրհ­նէքն է կամ Միւ­ռո­նօրհ­նէ­քը, ու­նին ի­րենց «կնքա­հայ­րե­րը»: Ջրօրհ­նէ­քի կնքա­հայ­րը կ՚ա­նուա­նեն «Խա­չի կնքա­հայ­ր» , իսկ Միւ­ռո­նօր­նէ­քի կնքա­հայ­րը՝ «Միւ­ռո­նի կնքա­հայ­ր»: Վեր­ջին շրջա­նին այս եր­կու ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րու կնքա­հայ­րե­րը ե­կե­ղե­ցա­նուէր աշ­խար­հա­կան­ներ են՝ ի նշան հա­ւա­տա­ցեալ ժո­ղո­վուր­դի ա­ղօթք­նե­րուն: Կնքա­հայ­րը ու­նի իր կա­րե­ւոր դե­րա­կա­տա­րու­թիւ­նը Միւ­ռո­նօրհ­նէ­քի ըն­թաց­քին: Միւ­ռո­նօրհ­նէ­քի թա­փօ­րին մէջ՝ ան­մի­ջա­պէս Հայ­րա­պե­տին առ­ջե­ւը, ծի­սա­կան մե­տաք­սէ շա­պի­կով, կը քա­լէ կնքա­հայ­րը, որ սո­վո­րա­բար բարձ­րա­նա­լով բեմ, կ՚օգ­նէ բա­նա­լու կաթ­սան:

Միւ­ռո­նի կնքա­հայ­րը կը ներ­կա­յաց­նէ հա­մայն հա­յու­թիւ­նը: Ինչ­պէս ծա­նօթ է՝ Ջրօրհ­նէ­քի ա­րա­րո­ղու­թիւ­նը, ի տար­բե­րու­թիւն Միւ­ռո­նօրհ­նէ­քի, տե­ղի կ՚ու­նե­նայ հայ­կա­կան բո­լոր ե­կե­ղե­ցի­նե­րուն մէջ, եւ իւ­րա­քան­չիւր ե­կե­ղե­ցի ու­նի Խա­չի իր կնքա­հայ­րը: Խա­չի կնքա­հայր կ­­՚ընտ­րուին ե­կե­ղե­ցա­կան հա­մայն­քի ա­մե­նա­տար­բեր խա­ւի մար­դիկ, ո­րոնք տա­րուան ըն­թաց­քին ի­րենց մաս­նա­ւոր զօ­րակ­ցու­թիւ­նը կը բե­րեն տուեալ ե­կե­ղեց­ւոյ ա­ռա­քե­լու­թեան, կ՚ա­ջակ­ցին հո­գե­ւոր հո­վի­ւին՝ կեան­քի կո­չե­լու ա­նոր կող­մէ նա­խա­ձեռ­նուած ե­կե­ղե­ցա­շէն ծրա­գիր­նե­րը:

Միւ­ռո­նի կնքա­հայ­րը կ՚ընտ­րուի՝ հա­շուի առ­նե­լով ազ­գա­յին-ե­կե­ղե­ցա­կան կեան­քին մէջ ա­նոր ու­նե­ցած ա­ւան­դը: Կնքա­հայ­րու­թիւ­նը նաեւ ե­կե­ղեց­ւոյ գնա­հա­տանքն է ազ­գա­յին եւ ե­կե­ղե­ցա­կան կեան­քէն ներս տուեալ ան­ձի ու­նե­ցած կա­րե­ւոր ա­ւան­դին եւ վաս­տա­կին:

2015 թուա­կա­նի Միւ­ռո­նի կնքա­հայր ընտ­րուած է Մայր Ա­թո­ռի բա­րե­րար գա­նա­տա­հայ Հայկ Թի­թի­զեան:

Ի դէպ, 2015 թուա­կա­նին նա­խոր­դող եր­կու Միւ­ռո­նօրհ­նէ­քի կնքա­հայր ե­ղած են 2001 թուականին ար­ժան­թի­նա­հայ բա­րե­րար Է­տուար­տօ Էր­նէ­քեան 2008 թուակա-նին եւ ա­մե­րի­կա­հայ բա­րե­րար Սար­գիս Պե­տե­ւեան:

Վա­րա­գայ Ս. Խա­չի տօ­նին, ձե­ռամբ Ա­մե­նայն Հա­յոց Տ.Տ. Գա­րե­գին Բ. Կա­թո­ղի­կո­սի օրհ­նած 21-րդ դա­րու եր­րորդ Միւ­ռո­նը, որ միա­ժա­մա­նակ Ան­կախ Հա­յաս­տա­նի չոր­րորդ Միւ­ռոնն է: Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սը Միւ­ռո­նի կաթ­սա­յին մէջ հե­ղեց ծաղ­կանց նիւ­թը եւ բա­լա­սա­նը, որ­մէ ետք ձե­ռամբ Ա­մե­նայն Հա­յոց Տ.Տ. Գա­րե­գին Բ. Կա­թո­ղի­կո­սին կաթ­սա­յին մէջ լե­ցուե­ցաւ նաեւ Ան­թի­լիա­սի մէջ օրհ­նուած նոր Միւ­ռո­նը, որ Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տին մա­տու­ցած էր Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Տ.Տ. Ա­րամ Ա. կա­թո­ղի­կո­սի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Շա­հան Արք. Սար­գի­սեա­ն:

Այս­պէ­սով, պատ­րաստ է Ան­կախ Հա­յաս­տա­նի չոր­րորդ Միւ­ռո­նը, որ կո­չուե­ցաւ Յաղ­թու­թեան Միւ­ռոն, եւ ո­ր վստա­հա­բար, սէր, յոյս, հա­ւատ եւ յաղ­թա­նակ­ներ պի­տի շնոր­հէ մեր ժո­ղո­վուր­դին...

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ