ԷՐՏՈՂԱՆ-ՄԱՔՐՈՆ ՀԵՌԱԽՕՍԱԶՐՈՅՑ

Թուրքիա եւ Ֆրանսա ամենաբարձր մակարդակի վրայ շփման մէջ կը մնան միջազգային օրակարգի հրատապ հարցերուն շուրջ։ Անգարա եւ Փարիզ յաճախ կ՚արժեւորեն՝ յարափոփոխ իրադրութեան մէջ արձանագրուած նորութիւնները։ Երէկ, Հանրապետութեան նախագահ Ռեճեփ Թայյիպ Էրտողան հեռախօսազրոյց մը ունեցաւ իր ֆրանսացի պաշտօնակցին՝ Էմմանիւէլ Մաքրոնի հետ։

Պեշթեփէի աղբիւրներու հաղորդումներով, բացի երկկողմանի յարաբերութիւններու ընթացքէն, Էրտողան եւ Մաքրոն կանգ առին Ռուսաստան-Ուքրայնա հաշտութեան գործընթացին, Կազզէի իրադարձութիւններուն, ինչպէս նաեւ համաշխարհային եւ միջազգային օրակարգի զանազան նիւթերուն վրայ։

Էրտողան ֆրանսացի պաշտօնակցի նկատառման յանձնեց իր համոզումը, թէ Ռուսաստան-Ուքրայնա հակամարտութիւնը պէտք է արդար խաղաղութիւնով մը վերջ գտնէ եւ Թուրքիա այս ուղղութեամբ կը շարունակէ իր ջանքերը, անմիջական ուշադրութեամբ կը հետեւի Ալասքայի եւ Ուաշինկթընի բարձր մակարդակի շփումներուն յաջորդած իրադարձութիւններուն։ Ան աւելցուց, որ Թուրքիա պատրաստ է Ռուսաստանի եւ Ուքրայնայի հաշտութեան համար ամէն տեսակ ջանք հիւրընկալելու։

Էրտողան դիտել տուաւ, որ Կազզէի մէջ առկայ է մարդկային մեծ աղէտ մը եւ Թուրքիա ջանք կը գործադրէ հրադադարի ապահովման ուղղութեամբ։ Իսրայէլ թափ տուած է Կազզէն բռնագրաւելու ծրագրին եւ անհարժեշտ է սանձուիլը անոր այս ամբարտաւանութեան։

Երկու նախագահները կարծիքի փոխանակումներ ունեցան նաեւ՝ ՄԱԿ-ի յաջորդ ամսուայ գագաթաժողովի ծիրէն ներս, Նիւ Եորքի մէջ արծարծուելիք խնդիրներու մանրամասնութիւններուն շուրջ։ Էրտողան շեշտեց, որ Թուրքիա կարեւորութիւն կ՚ընծայէ Ֆրանսայի հետ համագործակցութեան զարգացման նկատմամբ՝ մանաւանդ պաշտպանական արդիւնաբերութեան բնագաւառէն ներս զարգացում արձանագրելու առաջադրութեամբ պիտի շարունակուին քայլերը։

Պեշթեփէէն կատարուած այս յայտարարութիւններուն առընթեր, Էլիզէի պալատի աղբիւրներն ալ անդրադարձան Էրտողան-Մաքրոն հեռախօսազրոյցին։ Ֆրանսական կողմի հրապարակումներուն մէջ կար տարբերութիւն մը։ Այսպէս, Էրտողան եւ Մաքրոն քննարկած են օգոստոսի 8-ին Ուաշինկթընի մէջ Հայաստան-Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ-Ատրպէյճան ձեւաչափով կատարուած հանդիպումը։ Հայաստան-Ատրպէյճան բանակցութիւններու համատեսքին մէջ Էմմանիւէլ Մաքրոն կարեւորած է սահմաններու վերաբացումը։ «Օգոստոսի 8-ին, նախագահ Թրամփի կողմէ Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի միջեւ կազմակերպուած հանդիպման արդիւնքով յառաջացած է յոյս մը։ Կարեւոր է, որ յառաջընթացը շարունակուի, ինչ որ հնարաւորութիւն կ՚ընձեռէ վերաբանալու բոլոր սահմանները եւ ամրապնդելու տարածաշրջանային համագործակցութիւնը», նշած է Մաքրոն Էրտողանի հետ զրուցելու ընթացքին։ 

Ռուսաստան-Ուքրայնա հակամարտութեան կարգաւորման հեռանկարներուն անդրադառնալով՝ ֆրանսացի ղեկավարը նշած է, որ ռազմական գործողութիւնները պէտք է դադրին եւ Ուքրայնայի համար ամուր անվտանգութեան երաշխիքներ պէտք է ստեղծուին։ Մաքրոն շնորհակալութիւն յայտնած է այս հարցին շուրջ Թուրքիոյ կողմէ համագործակցութեան համար։

Զրուցակից նախագահները խստօրէն դատապարտած են Իսրայէլի կառավարութեան վերջին որոշումները՝ Կազզէի վրայ յարձակում իրականացնելու ուղղութեամբ։ Ըստ Մաքրոնի՝ հարկաւոր է հրադադար, պատանդներու ազատ արձակում, մարդասիրական օժանդակութեան մատակարարում եւ քաղաքական լուծում։ «Մենք սերտօրէն կը համագործակցինք թրքական իշխանութիւններուն հետ՝ նախապատրաստուելու համար երկու պետութիւններու բանաձեւով լուծման վերաբերեալ համաժողովին, որուն Ֆրանսան կը համանախագահէ սեպտեմբերին Նիւ Եորքի մէջ», աւելցուցած է Մաքրոն։

Ի լրումն այս բոլորին, ֆրանսացի ղեկավարը Էրտողանի նկատառման յանձնած է, որ իր երկիրը պատրաստակամ է Թուրքիոյ հետ աշխատելու՝ յաւակնոտ երկկողմանի օրակարգի մը շուրջ։