ՊԵՐԼԻՆԻ ՄԷՋ ՔՆՆԱՐԿՈՒՄ

ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րը՝ Ի­կոր Փո­փով (Ռու­սաս­տան), Ճէյմս Ո­ւոր­լիք (Միա­ցեալ Նա­հանգ­ներ), Փիէռ Անտ­րիու (Ֆրան­սա) եւ ԵԱՀԿ-ի շրջա­նա­յին նա­խա­գա­հի յա­տուկ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Ան­ճէյ Կասպր­չիկ ե­րէկ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման հար­ցին շուրջ բարձր մա­կար­դա­կի խորհր­դակ­ցու­թիւն­ներ ու­նե­ցան Պեր­լի­նի մէջ։ Ե­ռա­նա­խա­գահ­նե­րը այս շրջագ­ծով հան­դի­պում մը ու­նե­ցան Գեր­մա­նիոյ Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Ֆրանք-Վալ­թէր Շթայն­մա­յէ­րի հետ։ Հարկ է նշել, որ յա­ռա­ջի­կայ տա­րես­կիզ­բի դրու­թեամբ Գեր­մա­նիա պի­տի ստանձ­նէ ԵԱՀԿ-ի շրջա­նա­յին նա­խա­գա­հի պաշ­տօ­նը։ «Ար­մէնփ­րէս»ի հա­ղոր­դում­նե­րով, Ճէյմս Ո­ւոր­լիք տե­ղե­կա­ցուց, թէ Շթայն­մա­յէ­րի հետ քննար­կած են Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թիւ­նը խա­ղաղ ճա­նա­պար­հով կար­գա­ւո­րե­լու խնդի­րը։ Ան ու­րա­խու­թիւն յայտ­նեց Պեր­լի­նի մէջ գեր­մա­նա­ցի նա­խա­րա­րին հետ տե­սակ­ցե­լու եւ ղա­րա­բա­ղեան հա­կա­մար­տու­թեան խա­ղաղ կար­գա­ւոր­ման շուրջ քննար­կում­ներ ծա­ւա­լե­լու հնա­րա­ւո­րու­թեան կա­պակ­ցու­թեամբ։

Մինչ այդ, Ե­րե­ւա­նի մօտ ԱՄՆ-ի դես­պան Ռի­չըրտ Միլս յայ­տա­րա­րեց, որ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան շրջագ­ծով լա­րուա­ծու­թեան առ­կայ մա­կար­դա­կը ա­նըն­դու­նե­լի է։ Ան հա­մո­զուած է, թէ այս հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւո­րու­մը կը պա­հան­ջէ քա­ղա­քա­կան կամք եր­կու կող­մե­րէն։ Զան­գուա­ծա­յին լրա­տուու­թեան մի­ջոց­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րուն հետ զրու­ցե­լու ըն­թաց­քին Ռի­չըրտ Միլս ընդգ­ծեց, որ հիմ­նախնդ­րի միակ լու­ծու­մը խա­ղաղ բա­նակ­ցա­յին ճա­նա­պարհն է, ինչ որ պի­տի ա­պա­հո­վէ բո­լո­րին անվ­տան­գու­թիւ­նը։ «Միջ­նորդ­նե­րը կ՚աշ­խա­տին ա­պա­հո­վե­լու այն­պի­սի հար­թակ մը, որ քա­ղա­քա­կան կամ­քի գո­յու­թեան պա­րա­գա­յին հնա­րա­ւո­րու­թիւն պի­տի տայ յա­ռաջ շար­ժուե­լու։ Իմ երկ­րի կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը եւ բո­լոր մաս­նա­կից­նե­րը իս­կա­պէս մտա­հո­գուած են բռնու­թիւն­նե­րու բարձ­րա­ցու­մով։ Լա­րուա­ծու­թեան եւ բռնու­թիւն­նե­րու ներ­կայ մա­կար­դա­կը ա­նըն­դու­նե­լի է ու չի կրնար շա­րու­նա­կուիլ», ը­սաւ ա­մե­րի­կա­ցի դես­պա­նը լրագ­րող­նե­րուն հետ զրու­ցե­լու ըն­թաց­քին։

Բաց աս­տի, Ռի­չըրտ Միլս ընդգ­ծեց, որ ԱՄՆ-ի կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը պի­տի շա­րու­նա­կէ ջան­քե­րը Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման պաշ­տօ­նա­կան ու ժո­ղովր­դա­կան դի­ւա­նա­գի­տու­թեան ո­լորտ­նե­րէն ներս՝ այս խնդիր­նե­րու լուծ­ման ուղ­ղու­թեամբ տե­ղա­շար­ժեր ա­պա­հո­վե­լու նպա­տա­կով։ Ան ցա­ւա­լի նկա­տեց, որ տա­կա­ւին չէ լու­ծուած Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թիւ­նը, նաեւ փակ կը մնայ Թուր­քիա-Հա­յաս­տան սահ­մա­նը։ Ըստ ի­րեն, Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նախնդ­րի պա­րա­գա­յին ԱՄՆ-ի կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը կը շա­րու­նա­կէ հա­ւա­տա­րիմ մնալ ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի գոր­ծըն­թա­ցի շրջա­նակ­նե­րէն ներս խա­ղաղ բա­նակ­ցա­յին կար­գա­ւոր­ման հաս­նե­լու ուղ­ղու­թեամբ հա­կա­մարտ կող­մե­րուն օգ­նե­լու իր յանձ­նա­ռու­թեան։

Թուր­քիա-Հա­յաս­տան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն անդ­րա­դառ­նա­լով՝ Ռի­չըրտ Միլս եր­կու կող­մե­րուն յոր­դո­րեց բաց մնալ հաշ­տեց­ման եւ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու կար­գա­ւոր­ման ջան­քե­րուն հա­մար, ո­րով­հե­տեւ սա պի­տի նպաս­տէ կա­յու­նու­թեան ու բա­րե­կե­ցու­թեան տա­րած­քաշր­ջա­նէ ներս եւ օ­գուտ­ներ պի­տի բե­րէ եր­կու եր­կիր­նե­րուն։ «Նախ­քան Ե­րե­ւան ու­ղե­ւո­րուիլս, Նա­խա­գահ Օ­պա­մա եւ Պե­տա­կան քար­տու­ղար Քե­րի ին­ծի փո­խան­ցե­ցին հե­տե­ւեալ պատ­գա­մը. Հա­յաս­տա­նի հետ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն մէջ ԱՄՆ-ի կա­ռա­վա­րու­թեան գլխա­ւոր նպա­տակն է՝ ժո­ղովր­դա­վար, բա­րե­կե­ցիկ, անվ­տանգ ու հա­րե­ւան­նե­րուն հետ խա­ղաղ գո­յակ­ցող Հա­յաս­տան մը», ը­սաւ Միլս։

Ի լրումն այս բո­լո­րին, Ռի­չըրտ Միլս նշեց, որ Ո­ւա­շինկ­թըն լա­րուա­ծու­թեան թու­լա­ցում կ՚ակն­կա­լէ Հա­յաս­տա­նի Նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեա­նի եւ Ատր­պէյ­ճա­նի Նա­խա­գահ Իլ­համ Ա­լիե­ւի յա­ռա­ջի­կայ հա­ւա­նա­կան հան­դի­պու­մէն։ Ծա­նօթ է, որ ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րը ներ­կա­յիս աշ­խա­տանք կը տա­նին նա­խա­գահ­նե­րու նոր այ­ցե­լու­թիւն մը կազ­մա­կեր­պե­լու ուղ­ղու­թեամբ։ Միջ­նորդ­նե­րը մօ­տա­ւոր ան­ցեա­լին տե­ղե­կա­ցու­ցած էին, թէ նա­խա­գահ­նե­րը փա­փաք յայտ­նած են մին­չեւ տա­րե­վերջ հան­դի­պե­լու եւ Լեռ­նա­յի Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նախնդ­րին շուրջ քննար­կում­ներ ու­նե­նա­լու հա­մար։ «Ար­մէնփ­րէս»ի հա­ղոր­դում­նե­րով, Ռի­չըրտ Միլս այս ա­ռա­ւօտ Ե­րե­ւա­նի մէջ ու­րա­խա­լի փաստ եւ դրա­կան քայլ հա­մա­րեց՝ Հա­յաս­տա­նի եւ Ատր­պէյ­ճա­նի նա­խա­գահ­նե­րուն կող­մէ յայտ­նուած փա­փա­քը՝ մին­չեւ տա­րե­վերջ հան­դի­պե­լու եւ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան գօ­տիէն ներս առ­կայ ի­րա­վի­ճա­կը քննար­կե­լու, լու­ծում­ներ փնտռե­լու ուղ­ղու­թեամբ։ Ա­մե­րի­կեան կող­մին ակն­կա­լու­թիւնն է, որ նա­խա­գահ­նե­րը լիար­ժէք քննար­կեն այն հար­ցե­րը, ո­րոնք անհ­րա­ժեշտ են յատ­կա­պէս շփման գծին վրայ լա­րուա­ծու­թիւ­նը թու­լաց­նե­լու հա­մար։ Դես­պան Միլ­սի խօս­քե­րով, ա­մե­րի­կեան կող­մը կը յու­սայ նաեւ, թէ ա­նոնք պի­տի ըն­դու­նին այն ա­ռա­ջարկ­նե­րը, զորս պի­տի ներ­կա­յաց­նեն հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րը ու պատ­րաս­տա­կա­մու­թիւն պի­տի յայտ­նեն զա­նոնք քննար­կե­լու։

Ռի­չըրտ Միլ­սի այս յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն զու­գա­հեռ Հա­յաս­տա­նի վեր­լու­ծա­բան­ներն ալ կը հե­տե­ւին մին­չեւ տա­րե­վերջ նա­խա­տե­սուած նա­խա­գահ­նե­րու նոր հան­դիպ­ման նա­խա­պատ­րաս­տա­կան գոր­ծըն­թա­ցին։ Քա­ղա­քա­գէտ Ռի­չըրտ Կի­րա­կո­սեան հա­մո­զուած է, թէ Սերժ Սարգ­սեա­նի եւ Իլ­համ Ա­լիե­ւի հա­ւա­նա­կան նոր հան­դի­պու­մը էա­կան փո­փո­խու­թիւն­ներ պի­տի չա­պա­հո­վէ։ «Ար­մէնփ­րէս»ի հա­ղոր­դում­նե­րով, Կի­րա­կո­սեան թէեւ գործ­նա­կա­նին մէջ շատ քիչ ակն­կա­լու­թիւն­ներ ու­նի այդ հա­ւա­նա­կան տե­սակ­ցու­թե­նէն, սա­կայն ա­նոր կազ­մա­կեր­պու­մը շատ կա­րե­ւոր քայլ մը կրնայ ըլ­լալ։ Ար­դա­րեւ, հեր­թա­կան ան­գամ պի­տի փաս­տուի, որ Հա­յաս­տան կողմ­նա­կից է երկ­խօ­սու­թեան եւ ա­մէն ջանք կը գոր­ծադ­րէ խա­ղաղ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րուն հա­մար, ի տար­բե­րու­թիւն Ատր­պէյ­ճա­նի, որ կ՚օգ­տա­գոր­ծէ իր բա­նա­կը ու հար­ցի կար­գա­ւոր­ման ա­ռըն­չու­թեամբ ու­նի ռազ­մա­կան դիր­քո­րո­շում­ներ։ Ըստ ի­րեն, հայ­կա­կան կող­մը թէեւ չի կրնար ակն­կա­լել, բայց կրնայ յու­սալ, որ նա­խա­գահ­նե­րու հա­ւա­նա­կան հան­դի­պու­մը հնա­րա­ւո­րու­թիւն մըն է լա­րուա­ծու­թիւ­նը նուա­զեց­նե­լու հա­մար եւ փոր­ձե­լու բա­նակ­ցու­թիւն­ներ վա­րել դի­ւա­նա­գի­տա­կան լե­զուով։

Իր մօ­տե­ցու­մով, ան­կա­րե­լի է ակն­կա­լել, որ նման հան­դի­պում­նե­րը կրնան կող­մե­րը ա­ւե­լի մօ­տեց­նել հա­մա­ձայ­նա­գիր ստո­րագ­րե­լու։ «Ինչ որ ալ տե­ղի ու­նե­նայ այդ հան­դիպ­ման ժա­մա­նակ, որ­քան որ ալ հան­դի­պու­մը ըլ­լայ ար­դիւ­նա­ւէտ ու յա­ջող, ակն­յայտ է, որ հա­կա­մար­տու­թեան ե­րեք կող­մերն ալ՝ Հա­յաս­տան, Ատր­պէյ­ճան ու Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բաղ ա­զատ են ա­ռա­ջար­կե­լու ի­րենց տե­սա­կէտ­նե­րը։ Ատր­պէյ­ճան այս ա­ռու­մով ա­ռա­ւե­լա­պաշտ տե­սա­կէտ­ներ ու­նի ու շատ բան կը պա­հան­ջէ։ Հե­տե­ւա­բար, չենք կրնար ակն­կա­լել ո­րե­ւէ էա­կան իս­կա­կան գոր­ծըն­թաց», ը­սաւ Կի­րա­կո­սեան ու շեշ­տեց, թէ ներ­կայ դրու­թեամբ ի­րա­վի­ճա­կը վտան­գա­ւոր է, ո­րով­հե­տեւ հրա­դա­դա­րի խախ­տում­նե­րու եւ կրա­կոց­նե­րու հե­տե­ւան­քով մար­դիկ կը մա­հա­նան։ «Սա լա­րուա­ծու­թեան շատ վտան­գա­ւոր մա­կար­դակ մըն է եւ այս իսկ պատ­ճա­ռով շատ կա­րե­ւոր է, որ­պէս­զի շա­րու­նա­կուի դի­ւա­նա­գի­տու­թիւ­նը եւ հար­ցի կար­գա­ւո­րու­մը ըն­թա­նայ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րու մի­ջո­ցաւ», հա­մո­զուած է Ռի­չըրտ Կի­րա­կո­սեան։

ՍԷՐԿԷՅ ԼԱՒՐՈՎԻ ԵՐԵՒԱՆ ԱՅՑԵԼՈՒԹԵԱՆ ԱՐՁԱԳԱՆԳՆԵՐԸ ԿԸ ՇԱՐՈՒՆԱԿՈՒԻՆ՝ ՀԱԿԱԴԻՐ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՎ

Ռու­սաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Սէր­կէյ Լաւ­րո­վի նա­խըն­թաց օր Ե­րե­ւան կա­տա­րած այ­ցե­լու­թեան ար­ձա­գանգ­նե­րը կը շա­րու­նա­կուին։ Հա­յաս­տա­նի ղե­կա­վա­րու­թեան կող­մէ ա­մե­նա­բարձր մա­կար­դա­կի վրայ հիւ­րըն­կա­լուած ռուս նա­խա­րա­րի շփում­նե­րու հա­ւա­նա­կան ար­դիւնք­նե­րուն շուրջ ու­շագ­րաւ մեկ­նա­բա­նու­թիւն­ներ լոյս կը տես­նեն հայ­կա­կան լրա­տուա­մի­ջոց­նե­րուն մօտ, ռու­սա­կան լրա­տուա­մի­ջոց­նե­րէն կա­տա­րուած մէջ­բե­րում­նե­րով հան­դերձ։ Այս ամ­բող­ջին մէջ մաս­նա­ւոր ու­շադ­րու­թեան ա­ռար­կայ կը դառ­նան ռու­սա­կան «Քո­մեր­սանտ» հե­ղի­նա­կա­ւոր թեր­թի հա­ղոր­դում­նե­րը, ո­րոնց լոյ­սին տակ հայ­կա­կան աղ­բիւր­ներն ալ կ՚ը­նեն այն հե­տե­ւու­թիւ­նը, թէ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հար­ցին շուրջ Մոս­կուա կը բա­նայ փա­կա­գիծ­նե­րը։ Հա­յաս­տա­նեան տպա­գիր մա­մու­լէն կարգ մը թեր­թեր վեր­ջին օ­րե­րուն կը մատ­նան­շեն, թէ ռու­սա­կան կող­մի նա­խա­ձեռ­նու­թեամբ քու­լիս­նե­րու մէջ նոր գոր­ծըն­թաց մը կ՚ըն­թա­նայ ղա­րա­բա­ղեան հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման շուրջ։ Իշ­խա­նա­կան շրջա­նակ­նե­րէ ստա­ցուած տե­ղե­կու­թիւն­նե­րուն հա­մա­ձայն, Ռու­սաս­տան կը փոր­ձէ հա­մո­զել Հա­յաս­տա­նը՝ Ատր­պէյ­ճա­նի յանձ­նե­լու հա­մար քա­նի մը շրջան եւ յոյս ու­նի, որ այս քայ­լին շնոր­հիւ պի­տի կա­րե­նայ ա­պա­հո­վել Ատր­պէյ­ճա­նի հա­մա­ձայ­նու­թիւ­նը՝ Եւ­րոա­սիոյ տնտե­սա­կան միու­թեան ան­դա­մակ­ցու­թեան ուղ­ղու­թեամբ։ Կարճ խօս­քով, Ռու­սաս­տան Ատր­պէյ­ճա­նին կը խոս­տա­նայ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի յա­րա­կից քա­նի մը շրջան, ե­թէ Ատր­պէյ­ճան հա­մա­ձայ­նի ան­դա­մակ­ցիլ Եւ­րոա­սիոյ տնտե­սա­կան միու­թեան։ Ռու­սա­կան «Քո­մեր­սանտ» թեր­թը, յեն­լով բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րուն մօտ կանգ­նած իր աղ­բիւր­նե­րուն՝ գրեց, թէ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նախնդ­րի կար­գա­ւոր­ման ուղ­ղեալ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րուն շրջագ­ծով այժմ կը քննար­կուի կար­գա­ւոր­ման տար­բե­րակ մը, ըստ ո­րու, հայ­կա­կան կող­մը պէտք է վե­րա­դարձ­նէ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի յա­րա­կից տա­րածք­նե­րուն մե­ծա­մաս­նու­թիւ­նը, բա­ցա­ռու­թեամբ Լա­չի­նի մի­ջանցքն ու թե­րեւս շրջան մը եւս եւ այս բա­նին փո­խա­րէն Պա­քու թէեւ պաշ­տօ­նա­պէս պի­տի չճանչ­նայ Ստե­փա­նա­կեր­տի ան­կա­խու­թիւ­նը, սա­կայն պի­տի պար­տա­ւո­րուի խնդի­րը կար­գա­ւո­րե­լու խա­ղաղ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րով։ Ըստ նոյն աղ­բիւր­նե­րու պնդում­նե­րուն, տա­րած­քաշր­ջա­նէ ներս կա­յուն­թիւ­նը ե­րաշ­խա­ւո­րե­լու հա­մար կրնան տե­ղա­կա­յուիլ նաեւ ՄԱԿ-ի կամ Հա­ւա­քա­կան անվ­տան­գու­թեան պայ­մա­նագ­րի կազ­մա­կեր­պու­թեան (ՀԱՊԿ) խա­ղա­ղա­պահ­նե­րը։

Ի­րա­կա­նու­թեան մէջ, վե­րո­յի­շեալ լրաս­փիւռ­նե­րու հա­ւաս­տի աղ­բիր­նե­րու տե­ղե­կու­թիւն­նե­րով, Ռու­սաս­տան յա­մե­նայն­դէպս հայ­կա­կան կող­մը տե­ղեակ պա­հած է տա­րած­քաշր­ջա­նէն ներս իր զի­նեալ ու­ժե­րը տե­ղա­կա­յե­լու մտադ­րու­թեան մա­սին եւ այս ամ­բող­ջին մէջ խօսք չէ ե­ղած ՄԱԿ-ի խա­ղա­ղա­պահ­նե­րուն շուրջ։ Իսկ Հա­յաս­տա­նի Նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեան քա­նի մը շա­բաթ ա­ռաջ Նիւ Եոր­քի մէջ ՄԱԿ-ի ընդ­հա­նուր ժո­ղո­վի 70-րդ նս­տաշր­ջա­նի բաց­ման ժա­մա­նակ խօ­սած էր ՆԱ­ԹՕ-ի խա­ղա­ղա­պահ­նե­րու մա­սին։ Նիւ Եոր­քի մէջ Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու Նա­խա­գահ Պա­րաք Օ­պա­մա­յի հետ հան­դիպ­ման ժա­մա­նակ Սերժ Սարգ­սեան քննար­կած էր հա­կա­մար­տու­թեան գօ­տիէն ներս խա­ղա­ղա­պահ­նե­րու տե­ղա­կայ­ման հար­ցը։ Բնա­կա­նա­բար, Ո­ւա­շինկ­թըն պաշ­տօ­նա­պէս չի հա­մա­կեր­պիր ռուս խա­ղա­ղա­պահ­նե­րու տե­ղա­կայ­ման։

«Քո­մեր­սանտ»ի պնդում­նե­րով, թէ՛ Հա­յաս­տան եւ թէ Ատր­պէյ­ճան պատ­րաս­տա­կա­մու­թիւն չեն յայտ­նած Ռու­սաս­տա­նի կող­մէ ա­ռա­ջար­կուած յի­շեալ լուրջ փոխ­զի­ջում­նե­րուն ըն­թացք տա­լու ուղ­ղու­թեամբ։ Պա­քուի մէջ կը շա­րու­նա­կեն պնդել, թէ ա­ռա­ւե­լա­գոյ­նը, որ կրնան ը­նել՝ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի ինք­նա­վա­րու­թեան ճա­նա­չումն է Ատր­պէյ­ճա­նի կազ­մէն ներս։ Ե­րե­ւա­նի մէջ եւս կը հրա­ժա­րին խօ­սիլ տա­րած­քա­յին զի­ջում­նե­րու մա­սին՝ ընդգ­ծե­լով, որ նման ծրա­գիր մը չի քննար­կուիր։ Ա­ւե­լի՛ն, յի­շեալ ռու­սա­կան թեր­թին հետ զրու­ցե­լու ժա­մա­նակ հայ­կա­կան աղ­բիւ­րը պնդած է, թէ կար­գա­ւոր­ման փոր­ձե­րը դա­տա­պար­տուած են ձա­խող­ման, ո­րով­հե­տեւ տա­կա­ւին բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րուն չի մաս­նակ­ցիր Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բաղ որ­պէս ինք­նու­րոյն դե­րա­կա­տար։ Բնա­կա­նա­բար, Պա­քու բա­ցար­ձա­կա­պէս դէմ է Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի ներգ­րաւ­ման։ Ա­զէ­րի դի­ւա­նա­գի­տա­կան աղ­բիւր մը պնդած է, որ փա­կու­ղա­յին առ­կայ ի­րա­վի­ճա­կին մէջ խիստ հա­ւա­նա­կան է, որ առ­կայ լա­րուա­ծու­թիւ­նը ո­րե­ւէ պա­հու մէջ կրնայ վե­րա­ծուիլ լայ­նա­ծա­ւալ հա­կա­մար­տու­թեան։ Ատր­պէյ­ճա­նա­կան նոյն աղ­բիւ­րը պնդած է նաեւ, որ կրնան նոյ­նիսկ գոր­ծի դրուիլ Նա­խի­ջե­ւա­նի մէջ տե­ղա­կա­յուած Ատր­պէյ­ճա­նի զի­նուո­րա­կան ստո­րա­բա­ժա­նում­նե­րը։

Հա­րա­ւա­յին Կով­կա­սի հար­ցե­րով զբա­ղող Քրեմ­լի­նի պաշ­տօ­նա­տար­նե­րէն մին, որ զրու­ցած է «Քո­մեր­սանտ»ի հետ, յայտ­նած է, թէ ա­զէ­րի քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րու յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րու պա­րա­գա­յին հա­շուի պէտք է առ­նել նաեւ ներ­քին լսա­րա­նի բաղ­կա­ցու­ցի­չը։ «Ի­րա­կա­նու­թեան մէջ ա­նոնք կը վախ­նան պա­տե­րազ­մէն ու կը վախ­նան հա­յե­րէն։ 1990-ա­կան­նե­րու սկիզ­բին հա­կա­մար­տու­թեան մէջ պար­տու­թիւ­նը ա­նոնց հա­մար բա­ւա­կան ցա­ւա­գին էր», նշած է Քրեմ­լի­նի պաշ­տօ­նեան։ Ըստ ի­րեն, Պա­քուի մար­տա­վա­րու­թիւ­նը ու­ժեղ հռե­տո­րա­բա­նու­թեան մի­ջո­ցաւ բա­նակ­ցա­յին դիր­քե­րը բա­րե­լա­ւե­լու ուղ­ղուած է։ Ատր­պէյ­ճա­նի նպա­տակ­նե­րէն մին ալ այն է, որ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի սա­ռե­ցեալ հա­կա­մար­տու­թիւ­նը սո­վո­րա­կան չդառ­նայ յաչս մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թեան։ Այդ նպա­տա­կով ալ ժա­մա­նակ առ ժա­մա­նակ կ՚ա­պա­սա­ռեց­նէ հա­կա­մար­տու­թիւ­նը եւ այս իսկ պատ­ճա­ռով բա­խում­նե­րը չեն դադ­րիր հայ-ա­զէ­րի շփման գծին վրայ։ Այս­պէ­սով աշ­խար­հին պատ­գամ կ՚ուղ­ղուի, թէ պա­տե­րազ­մը տա­կա­ւին կը շա­րու­նա­կուի, թէ­կուզ փոքր թա­փով։ Քրել­մի­նի պաշ­տօ­նեան «Քո­մեր­սանտ»ին յայտ­նած է, որ Ատր­պէյ­ճան կը ձգտի այս­պէ­սով հա­կա­մար­տու­թեան մո­ռա­ցու­թեան մատ­նուի­լը կան­խել եւ լուծ­ման ո­րո­նում­նե­րը կեն­դա­նի պա­հել։

Ի լրումն այս բո­լո­րին, Հա­յաս­տա­նի մէջ զա­նա­զան մեկ­նա­բան­ներ ալ վեր­ջին օ­րե­րուն նշե­ցին, թէ Սէր­կէյ Լաւ­րո­վի Ե­րե­ւա­նի մէջ վա­րած բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րու օ­րա­կար­գին վրայ այս ան­գամ ա­ռաջ­նա­հերթ տեղ չէ զբա­ղե­ցու­ցած Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նախն­դի­րը։ Իր յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն մէջ ռուս նա­խա­րա­րը պար­զա­պէս վե­րա­հաս­տա­տած է Մոս­կուա­յի պաշ­տօ­նա­կան դիր­քո­րո­շու­մը, իսկ իր ու­շադ­րու­թեան ա­ռար­կայ հիմ­նա­կան նիւ­թը ե­ղած է Մեր­ձա­ւոր Ա­րե­ւել­քը, ուր Ռու­սաս­տան ներ­կա­յիս կը ձգտի ամ­րապն­դել իր դիր­քե­րը։

Հարկ է նշել, որ Սէրկէյ Լաւրով շուրջ երկու ամիս առաջ այցելութիւն մըն ալ տուած էր Պաքու։ Երեւան կատարած իր վերջին այցելութիւնը կը համարուի այդ մէկուն շարունակութիւնը։

Միւս կողմէ, «Քոմերսանտ»ի վերոյիշեալ հրապարակումները արձագանգ գտած են նաեւ թրքական կարգ մը թերթերու մօտ։