ԼԻԱՐԺԷՔ ԸՄԲՌՆՈՒՄ

ՄԱԿ-ի Կլի­մա­յի փո­փո­խու­թեան դէմ պայ­քա­րի գա­գա­թա­ժո­ղո­վին հա­մար Փա­րիզ մեկ­նած Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Րէ­ճէպ Թայ­յիպ Էր­տո­ղան Ան­գա­րա­յի եւ Մոս­կուա­յի մի­ջեւ առ­կայ լա­րուա­ծու­թեան պայ­ման­նե­րուն ներ­քեւ լիար­ժէք ըմբռն­ման հա­սաւ Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու Նա­խա­գահ Պա­րաք Օ­պա­մա­յի հետ։ Ծա­նօթ է, որ Էր­տո­ղան ե­րէկ ա­ռա­ւօտ Փա­րի­զի մէջ տե­սակ­ցե­ցաւ Օ­պա­մա­յի հետ եւ տե­ղա­կան մա­մու­լը կը գրէ, թէ այս տե­սակ­ցու­թեան ար­դիւն­քով ամ­րապն­դուած է Ան­գա­րա­յի դիր­քը Մոս­կուա­յի հետ առ­կայ լա­րուա­ծու­թեան շրջագ­ծով։ Փա­րի­զէն վերջ Քա­թար ու­ղե-­ւորուած Էր­տո­ղան օ­դա­նա­ւին մէջ լրագ­րող­նե­րու հետ զրու­ցե­լու ըն­թաց­քին անդ­րա­դար­ձաւ Ռու­սաս­տա­նի հետ ծա­գած ճգնա­ժա­մին։ Ան ը­սաւ, թէ աշ­խար­հի ղե­կա­վար­նե­րը հա­մո­զիչ չեն նկա­տեր Ռու­սաս­տա­նի Նա­խա­գահ Վլա­տի­միր Փու­թի­նը եւ ար­դար կը նկա­տեն Թուր­քիան։ Ա­նոնք ՆԱ­ԹՕ-ի ա­նու­նով ալ յայտ­նած են զօ­րակ­ցու­թիւն։ Օ­պա­մա­յի հետ զրու­ցե­լու ըն­թաց­քին Էր­տո­ղան ընդգ­ծած է, թէ տա­րած­քաշր­ջա­նէ ներս լա­րուա­ծու­թիւ­նը ձեռն­տու չէ ո­րե­ւէ երկ­րի հա­մար։ Թուր­քիա հե­տա­մուտ է խա­ղա­ղու­թեան։

Սա վեր­ջին մէկ ամ­սուան ըն­թաց­քին Էր­տո­ղա­նի եւ Օ­պա­մա­յի եր­րորդ հան­դի­պումն էր։ Նա­խա­գա­հը շեշ­տեց, թէ քննար­կած են «Ի­րաք-Շա­մի իս­լա­մա­կան պե­տու­թիւն» (Ի­ՇԻՊ) ա­հա­բեկ­չա­կան խմբա­ւոր­ման դէմ պայ­քա­րի ման­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րը։ Տե­ղա­կան մա­մու­լի հա­ղոր­դում­նե­րով, Օ­պա­ման ալ ու­շադ­րու­թիւն հրա­ւի­րած է, որ Թուր­քիա-Սու­րիա սահ­մա­նէն տա­կա­ւին կ՚անց­նին զի­նեալ­ներն ու քա­րիւղ։ Օ­պա­մա նշած է, թէ Էր­տո­ղա­նի հետ քա­նիցս տե­սակ­ցած է Թուր­քիա-Սու­րիա սահ­մա­նը ամ­բող­ջու­թեամբ փա­կե­լու կա­րի­քին շուրջ։ Ցարդ լուրջ զար­գա­ցում ար­ձա­նագ­րուած է, սա­կայն տա­կա­ւին առ­կայ են կարգ մը պա­րա­պու­թիւն­ներ։ Մաս­նա­ւո­րա­պէս օ­տար զի­նեալ­նե­րու անց­քին հա­մար կէտ մը եւ ա­հա­բեկ­չա­կան ա­րարք­նե­րու գան­ձատր­ման հա­մար Ի­ՇԻՊ-ի հաշ­ւոյն վա­ռե­լա­նիւթ փո­խադ­րուե­լու հա­մար օգ­տա­գոր­ծուած շուրջ 98 քի­լօ­մեթր եր­կա­րու­թեամբ հատուած մը գո­յու­թիւն ու­նի։

Էր­տո­ղան լրագ­րող­նե­րու նկա­տառ­ման յանձ­նած է, որ Օ­պա­մա­յի ա­ռըն­թեր Ֆրան­սա­յի Նա­խա­գահ Օ­լանտ եւ Գեր­մա­նիոյ Վար­չա­պետ Մեր­քէլ եւս Փու­թի­նի հետ տե­սակ­ցու­թիւն­նե­րուն ըն­թաց­քին շեշ­տած են, որ Թուր­քիոյ հետ խնդի­րը ան­կա­րե­լի է լու­ծել լա­րուա­ծու­թեամբ եւ դի­ւա­նա­գի­տա­կան ճա­նա­պարհ­նե­րով պէտք է հաս­նիլ լուծ­ման։

Միւս կող­մէ, Գեր­մա­նիա եւ Ֆրան­սա Ի­ՇԻՊ-ի դէմ պայ­քա­րի շրջագ­ծով ներ­կա­յիս կը պա­հան­ջեն Թուր­քիոյ հա­ւա­նու­թիւ­նը՝ որ­պէս­զի Ին­ճիր­լի­քի ռազ­մա­խա­րիս­խը տրա­մադ­րուի ի­րենց ռազ­մաօ­դա­նա­ւե­րուն հա­մար։ Տե­ղա­կան մա­մու­լէն կարգ մը թեր­թեր կը գրեն, որ Ան­գա­րա հաշտ աչ­քով կը դի­տէ այս վար­կա­ծը։