ՉԱՐՔԱՇ ՄԱՐԴՈՑ ՊԱՅՔԱՐԸ

Մեր­ձա­ւոր Ա­րե­ւել­քի դժոխ­քէն խոյս տա­լով Թուր­քիոյ մէջ ա­պաս­տան գտած հայ գաղ­թա­կան­նե­րը այս շրջա­նին մեր հա­մայն­քի օ­րա­կար­գը կը զբա­ղեց­նեն ա­ռաջ­նա­հեր­թօ­րէն։ Պատ­րիար­քա­րա­նի կող­մէ կազ­մուած յանձ­նա­խում­բով այս խնդի­րը միշտ պաշ­տօ­նա­կան տուեալ­նե­րու մա­տուց­մամբ ներ­կա­յա­ցուե­ցաւ մեր հա­մայն­քին։ Կե­սա­րիոյ Ս. Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րիչ ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ նա­խըն­թաց օր հայ գաղ­թա­կան­նե­րուն հա­մար մա­տու­ցուած Ս. Պա­տա­րա­գը բնո­րո­շեց իս­կա­պէս գա­գաթ­նա­յին հանգ­րուան մը։ Սա ե­զա­կի հնա­րա­ւո­րու­թիւն մըն էր, ո­րով­հե­տեւ մեր հա­մայն­քին ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը հնա­րա­ւո­րու­թիւն ու­նե­ցան պաշ­տօ­նա­կան հա­ղոր­դագ­րու­թիւն­նե­րու տուեալ­նե­րէն դուրս՝ ուղ­ղա­կի շփուե­լու մեր գաղ­թա­կան հա­րա­զատ­նե­րուն հետ եւ հա­ղորդ դառ­նա­լու ա­նոնց ի­րա­կա­նու­թեան։

Կե­սա­րիոյ մէջ մա­տու­ցուած Ս. Պա­տա­րա­գին ներ­կայ գտնուե­ցան մե­ծաւ մա­սամբ Եոզ­ղա­տի մէջ կայք հաս­տա­տած հայ գաղ­թա­կան­նե­րը։ Կա­յին նաեւ քա­նի մը հատ եւս Ա­մա­սիա­յէն ու Կե­սա­րիա­յէն։ Այս խում­բը ընդ­հան­րա­պէս կը բաղ­կա­նայ Ի­րա­քէ խոյս տուած հա­յե­րէ։ ՄԱԿ-ի միջ­նոր­դու­թեամբ ու հո­վա­նա­ւո­րու­թեան ներ­քեւ, ա­նոնք Պաղ­տա­տի վրա­յով նախ հա­սած են Ան­գա­րա, ուր­կէ ալ ու­ղար­կուած Եոզ­ղատ։ Ներ­կա­յիս ա­նոնք կը բնա­կին Եոզ­ղա­տի մէջ՝ քա­ղա­քի կեդ­րո­նին վար­ձուած բնա­կա­րան­նե­րու եր­դի­քին տակ։ Նկա­տի ու­նե­նա­լով, որ ա­նոնք ՄԱԿ-ի կող­մէ հո­վա­նա­ւո­րուած գաղ­թա­կան­ներ են, ու­նին մաս­նա­ւոր կար­գա­վի­ճակ մը եւ այդ կար­գա­վի­ճա­կին հի­ման վրայ կա­տա­րած են դի­մում­ներ՝ ու­ղե­ւո­րուե­լու հա­մար դէ­պի Միա­ցեալ Նա­հանգ­ներ, Գա­նա­տա եւ Աւստ­րա­լիա։ Ի­րենց կար­գա­վի­ճա­կին բե­րու­մով ու­նին կարգ մը պար­տա­ւո­րու­թիւն­ներ եւ պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւն­ներ, ո­րոնք ա­ռա­ջին հեր­թին անհ­րա­ժեշտ կը դարձ­նեն, որ գաղ­թա­կան­նե­րը սպա­սեն, շա­րու­նա­կեն մնալ ի­րենց իսկ տե­ղա­կա­յուած վայ­րին վրայ։ Այս է պատ­ճա­ռը, որ ա­նոնք Պատ­րիար­քա­րա­նի ա­ռա­ջար­կին ըն­դա­ռաջ չեն փա­փա­քած հաս­տա­տուիլ Իս­թան­պուլ։ Գաղ­թա­կան­նե­րը պար­տա­ւոր են մնա­լու ՄԱԿ-ի վե­րահս­կո­ղու­թեան ներ­քեւ ի­րենց հաս­տա­տուած կե­ցա­վայ­րե­րուն մէջ, որ­պէս­զի երբ որ պաշ­տօ­նա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րու գոր­ծըն­թա­ցը ա­ւար­տի՝ կա­րե­նան ու­ղե­ւո­րուիլ դէ­պի ԱՄՆ, Գա­նա­տա եւ Աւստ­րա­լիա։ Ներ­կա­յիս ա­նոնք կը սպա­սեն ի­րենց դի­մում­նե­րու պա­տաս­խա­նին։

Գաղ­թա­կան­նե­րու խում­բին մէջ Ե­ղիա Մա­րաշ­լեան ստանձ­նած է լուրջ պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւն, որ­պէս­զի ա­մէն ինչ կա­րե­լի դառ­նայ հնա­րա­ւո­րինս հա­մա­կար­գուած։ Ըստ ի­րեն, բո­լոր գաղ­թա­կան­նե­րուն յոյսն ու մաղ­թան­քը այն է, որ շու­տով պատ­րաս­տուին թուղ­թե­րը եւ վեր­ջա­նայ ի­րենց այս մի­ջան­կեալ շրջա­նը։ Ըստ Մա­րաշ­լեա­նի, բո­լոր գաղ­թա­կան­նե­րը շնոր­հա­պարտ են Պոլ­սոյ Պատ­րիար­քա­րա­նին եւ այն քա­հա­նայ հայ­րե­րուն, ո­րոնք հո­գա­ծու­թիւն ցոյց կու տան ի­րենց նկատ­մամբ։ Գաղ­թա­կան­նե­րը ներ­կա­յիս ընդ­հան­րա­պէս կ՚ապ­րին վար­ձու բնա­կա­րան­նե­րու մէջ ու չեն աշ­խա­տիր։ Ի­րենց մի­ջեւ կը գտնուին նաեւ պա­տա­նի­ներ, ե­րի­տա­սարդ­ներ եւ ե­րա­խա­ներ։ Ընդ­հան­րա­պէս ար­հես­տա­ւոր­նե­րու ըն­տա­նիք­նե­րէ կը բաղ­կա­նայ խում­բը։ Ա­նոնց շար­քին կը գտնուին ինք­նա­շար­ժնե­րու ե­լեկտ­րա­գործ­ներ, ոս­կե­րիչ­ներ, ա­տաղ­ձա­գործ­ներ, վա­րորդ­ներ ե­ւայլն։ Եոզ­ղա­տի մէջ ա­նոնք ջերմ յա­րա­բե­րու­թիւն­ներ մշա­կած են նաեւ ի­րենց տան­տէր­նե­րուն հետ։ «Շատ ու­րախ ենք այս օ­րուան հա­մար, կ՚ու­զենք յա­ճախ ե­կե­ղե­ցի այ­ցե­լե­լու հնա­րա­ւո­րու­թիւն ու­նե­նալ։ Ե­թէ պայ­ման­նե­րը նե­րեն, ան­շուշտ, ցան­կա­լի է նաեւ Պո­լիս այ­ցե­լել», կ՚ը­սէ Ե­ղիա Մա­րաշ­լեան։

Գաղ­թա­կան­նե­րը չար­քաշ մար­դոց բնո­րոշ կեան­քի պայ­քար մը կը մղեն ներ­կա­յիս։ Ա­նոնք կը ջա­նան դի­մագ­րա­ւել ի­րենց առ­ջեւ ծա­ռա­ցած զա­նա­զան դժուա­րու­թիւն­նե­րը։ Խում­բի ե­զա­կի ան­դա­մու­հի­նե­րէն մին է ու­սուց­չու­հի Լե­նա Նալ­պան­տեան։ Հա­կա­ռակ բո­լոր դժուա­րու­թիւն­նե­րուն ան կը ջա­նայ հա­ւա­տա­րիմ մնալ կրթա­կան մշա­կի իր կո­չու­մին։ Եոզ­ղա­տի մէջ Լե­նա Նալ­պան­տեան գաղ­թա­կա­նաց խում­բի դպրո­ցա­հա­սակ փոք­րիկ­նե­րը սկսած է հա­ւա­քել իր բնա­կա­րա­նին մէջ՝ որ­պէս­զի ա­նոնց կա­րե­նայ սոր­վեց­նել գրել-կար­դալ հա­յե­րէ­նով։ Իր այդ կա­մա­ւոր աշ­խա­տան­քը, դժբախ­տա­բար, տե­ղի տուած է վե­րա­պա­հու­թիւն­նե­րու։ Ուս­տի, Լե­նա Նալ­պան­տեան այ­լեւս այդ փոք­րիկ­նե­րը չի կրնար խմբո­վին հիւ­րըն­կա­լել իր տան մէջ, այլ կը պար­տա­ւո­րուի ա­ռանձ­նա­պէս այ­ցե­լել իւ­րա­քան­չիւ­րին բնա­կա­րա­նը՝ որ­պէս­զի չկա­ղայ փոք­րիկ­նե­րուն ու­սու­մը։ Գաղ­թա­կան­նե­րը կը յու­սան, թէ յա­ռա­ջի­կայ շրջա­նին ձե­ւով մը կա­րե­լի կրնայ ըլ­լալ այս խնդի­րը յաղ­թա­հա­րել։ Նոյն շրջագ­ծին մէջ Լե­նա Նալ­պան­տեան կը պա­հան­ջէ նաեւ դա­սա­գիր­քեր եւ մեր ստա­ցած տե­ղե­կու­թիւն­նե­րով՝ Պատ­րիար­քա­րա­նի կող­մէ կազ­մուած յանձ­նա­խում­բը շու­տով պի­տի ըն­դա­ռա­ջէ այդ պա­հան­ջին։

Բո­լո­րի մաղ­թանքն է, որ այս դժուա­րին ո­դի­սա­կա­նը ու­նե­նայ դրա­կան ա­ւարտ մը եւ Մեր­ձա­ւոր Ա­րե­ւել­քի դժոխ­քէն՝ ի­րենց օ­ճախ­նե­րը լքե­լու հար­կադ­րան­քով դուրս ե­կած գաղ­թա­կան­նե­րը կա­րե­նան ող­ջու­նել ի­րենց նոր կեան­քին այ­գա­բա­ցը։