ՔՐԻՍՏՈՆԷԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑԻՆ ԵՒ ՄԵԾ ՊԱՀՔԸ

Ըն­թա­ցիկ Փետ­րուար ամ­սուան 8-ին, այ­սինքն Բուն Բա­րե­կեն­դա­նին յա­ջոր­դող Եր­կու­շաբ­թին, քրիս­տո­նեայ այլ ե­կե­ղե­ցի­նե­րու շար­քին, Հա­յաս­տա­նեայց Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղե­ցին ալ թե­ւա­կո­խեց Մեծ Պահ­քի շրջա­նը, ո­րուն տե­ւո­ղու­թիւ­նը 40 օր է, թէեւ շա­տեր պա­հե­ցո­ղու­թեան կը հե­տե­ւին մին­չեւ Ա­ւագ Շաբ­թուան վեր­ջին օ­րը, այ­սինքն Ս. Յա­րու­թեան տօ­նէն օր մը ա­ռաջ:

Մեզ­մէ շա­տեր կ՚ան­գի­տա­նան Մեծ Պահ­քին խոր­հուր­դը եւ ի­մաս­տը: Ո­մանք լման պահ­քի կը հե­տե­ւին այդ շրջա­նին, հրա­ժա­րե­լով կեն­դա­նա­կան նիւ­թեր ու­տե­լէ, միայն բու­սա­կան նիւ­թեր ճա­շա­կե­լով: Ու­րիշ­ներ ի­րենք զի­րենք «Կը զր­­կեն» ի­րենց սի­րած նիւ­թե­րէն՝ տուրմ (շո­քո­լա), զո­վա­ցու­ցիչ, ծխա­խոտ, ո­գե­լից ըմ­պե­լի եւ այլն:

Փա­փա­քե­լով Մեծ Պահ­քի մա­սին գա­ղա­փար մը տալ մեր ըն­թեր­ցող­նե­րուն եւ առ­հա­սա­րակ պա­հե­ցո­ղու­թեան հե­տե­ւող­նե­րուն, կը ներ­կա­յաց­նենք Մեծ Պահ­քի ու ա­նոր սո­վո­րու­թիւն­նե­րուն եւ Մի­ջին­քի ու ա­նոր սո­վո­րու­թիւն­նե­րուն մա­սին տե­ղե­կու­թիւն­ներ:

Մինչ այդ պահ­քի հե­տե­ւող­նե­րուն եւ մեր ըն­թեր­ցող­նե­րուն կը մաղ­թենք ա­ռող­ջու­թիւն, բա­րի օ­րեր, խա­ղա­ղու­թիւն եւ յա­ջո­ղու­թիւն, սպա­սե­լով Ս. Յա­րութեան Հրա­շա­փայլ տօ­նի գա­լուս­տին:

*

Ի՞ՆՉ Է ՄԵԾ ՊԱՀ­ՔԸ

Բուն Բա­րեկ­են­դա­նէն մինչ­եւ Զա­տիկ կը կոչ­ու­ի Մեծ Պահք: Մեծ կը կոչ­ու­ի, որ­ովհ­ետ­եւ պահք­եր­ու մէջ ա­մեն­էն եր­կա­րատ­եւն է՝ 40 օր­եր: Քա­ռա­սուն օր­եր տեւ­ել­ուն պատ­ճա­ռով Մեծ Պահք­ը կը կոչ­ու­ի նա­եւ քա­ռաս­նոր­դա­կան: Ժա­մա­նակ­ին կը կոչ­ու­էր՝ աղ ու հաց կ՚ուտ­էին եւ կամ ծոմ­ը կը լուծ­էին աղ ու հաց­ով:

Ի­րա­կան­ութ­եան մ­­էջ Մեծ Պահք­ը կը բաղ­կա­նայ ութ շա­բաթ­ներ­է, Ա­ռա­ջա­ւո­րացն ալ հա­շու­ել­ով: Սա­կայն քա­նի որ Շա­բաթ եւ Կի­րա­կի օր­եր­ու պահ­եց­ող­ու- թիւն­ը ար­գիլ­ուած էր նզովք­ով, հետ­ե­ւա­բար ութ շա­բաթ­ներ­էն կի­րա­կին­երն ու շա­բաթ­ներ­ը զ­­եղչ­ել­ով (16 օր), Մեծ Պահք­ի հա­մար կ­­ը մնայ քա­ռա­սուն օր:

Պահք կամ պաս կը նշա­նա­կէ հրա­ժար­իլ որ­ոշ տե­սա­կի կե­րա­կուրն­եր­է, մաս­նա­ւո­րա­բար մս­­եղ­էն­է, կաթն­եղ­էն­է եւ հաւկ­իթ­է: Ան­շուշտ Պահք չի նշա­նա­կեր միայն ժ­­ուժ­կա­լութ­իւն եւ կե­րա­կուրն­եր­է հրա­ժա­րիլ, այլ ն­­ու­իր­ու­իլ խոկ­ում­ի, զղջ­­ում­ի, ինք­նաքն­նութ­եան եւ ա­պաշ­խար­ութ­եան: Պահք­ի օր­եր­ը կրօ­նա­կան կրթութ­եան, հոգ­եւ­որ դաս­տիա­րակ­ու­թեան, գործ­ուած յան­ցանքն­եր­ու, սխալ­ներ­ու եւ մեղք­եր­ու քաւ­ութ­եան ու թող­ու­թեան շրջան մ­­ըն է:

Յամ­ե­նայնդ­էպս պահ­եց­ող­ութ­իւն­ը ա­ռող­ջա­պա­հա­կան տե­սա­կէտ­է ժա­մա­նա­կա­ւոր ժուժ­կա­լութ­իւն է: Ճար­պա­յին ուտ­ել­իքն­եր­է հրա­ժա­րիլ­ը օգ­տա­կար է ա­մէն մար­դու հա­մար: Որ­ոշ հի­ւանդ­ու­թիւնն­եր­ու բուժ­ում­ը ա­րա­գաց­նել­ու հա­մար, բժիշկն­եր­ը կը թե­լադ­րեն պահ­եց­ո­ղութ­եան հ­­ետ­եւ­իլ: Սննդա­կա­նոն­ը, ռեժ­իմ­ը եւ զգ­­ուշ­ութ­իւն­ը բոլ­որ­ին կողմ­է յարգ­ուած եր­եւ­ոյթն­եր են այս օր­եր­ուն:

Քա­ռաս­նոր­դա­կան պահք­ը սահ­մա­նուած է ա­ռա­քեալ­ներ­ու կողմ­է: Ան հաս­տատ­ուած է հետ­եւ­եալ հ­­իմ­ունք­ով. Քրիս­տոս­ը քա­ռա­սուն օր ա­նա­պատ քա­շու­ե­ցաւ՝ իր օր­եր­ը ա­ղօթք­ով, ծո­մա­պահ­ութ­եամբ ու ա­պաշ­խա­րութ­եամբ ան­ցըն­ել­ու հա­մար: Ա­ւե­տա­րան­ներ­ու մէջ ման­րա­մասն­օր­էն նկա­րագ­րուած է այս դէպք­ը: Հոն կը պատմ­ու­ի նա­եւ սա­տա­նայ­էն փորձ­ու­ե­լուն եւ այդ փորձ­ութ­իւնն­եր­էն ա­պահ­ով ու յաղ­թա­կան դուրս գալ­ու մաս­ին: Քրիս­տոս­ի քա­ռաս­նօր­եայ ա­ռանձ­նա­ցում­ը՝ ա­ղօթք­ի, ծո­մա­պա­հութ­եան եւ ա­պաշ­խար­ութ­եան մի­ջոց­ով պատ­րաստ­ութ­եան շրջան էր նա­եւ իր հրա­պա­րա­կա­յին գործ­ուն­էութ­եան: Խոկ­ում­ի, մտած­ում­ի շրջան էր նա­եւ ա­պա­գայ քա­րոզչ­ութ­եան եւ աշ­խա­տան­քի հա­մար:

Ե­կեղ­եց­ին Քրիստ­ոս­ի օր­ի­նա­կի հետ­ե­ւող­ութ­եամբ քա­ռաս­նօր­եայ պահ­քը հաս­տա­տեց, հա­ւա­տաց­եալ­նե­րուն քա­ռաս­ուն օր խոկ­ում­ի, ա­ղօթք­ի եւ ինք­նաքնն­ութ­եան ու զղջ­­ում­ի միջ­ոց­ով ա­պաշ­խա­րութ­եան ա­ռիթ տալ­ու հա­մար:

Ե­կեղ­եց­ին նկատ­ի ուն­եց­եր է նա­եւ իւ­րա­քանչ­իւր ան­հատ­ի մարմ­նա­կան ու հոգ­ե­կան ա­ռողջ­ութ­իւն­ը, այդ պատ­ճա­ռով հաս­տա­տեր է պահ­եց­ող­ութ­եան օր­էնքն ու կան­ոն­ը, որպ­էսզ­ի մար­դիկ տար­ուան մ­­էջ որ­ոշ շրջան մը պար­տադ­րուած ըլ­լան հրա­ժար­ել­ու ճար­պա­յին ու­տել­իքն­եր­է:

Յիս­ուս քան­իցս դա­տա­պար­տեր է ձե­ւա­կան­ութ­եան հա­մար պաս ու ծոմ պահ­ողն­եր­ը: Ա­ռանց գործ­եր­ու պահ­եց­ո­ղութ­իւն­ը ար­ժէք չի ներ­կա­յացն­եր:

Քա­ռաս­նօր­եայ պահ­քի ըն­թաց­քին կը մատ­ուց­ու­ի գոց պա­տա­րագ. պսա­կադ­րու­թիւն տեղ­ի չ՚ուն­ե­նար, մինչ կը թոյ­լատ­րու­ի մկրտութ­իւնն ու նշա­նադ­րութ­իւն­ը:

Մեծ Պահք­ի ըն­թաց­քին յատ­կան­շա­կան են նա­եւ ա­պաշ­խա­րութ­եան շա­րա­կանն­եր­ը, որ­ոնք կը վե­րագ­րուին Մեսր­ոպ Մաշտ­ոց­ին: Ա­նոնք գեղ­եցկ­օր­էն ու բա­նաստ­եղծ­օր­էն կը նկա­րագ­րեն ա­պաշ­խար­ող­ի, մե­ղա­ւոր­ի վի­ճա­կը, եւ կը խնդրու­ի Ա­մե­նա­կալ Հօր­մէն՝ քաղցր­ութ­եամբ նայ­իլ, դա­տել ու ներ­ել:

ՄԵԾ ՊԱՀՔ­Ի ՍՈՎ­ՈՐ­ՈՒԹ­ԻՒՆՆ­ԵՐ

Մեծ Պահք­ի Եր­կու­շա­թին առ­տու կան­ուխ­էն կին­եր­ը կ՚ելլ­են, թոն­իր­ը կը վառ­են, ու տան մէջ գտնու­ող բո­լոր ա­մանն­երն ու կաթ­սա­ներ­ը պռտել­ով կը լուան եւ եօթ­ը ան­գամ մաք­ուր ջուր­ով կը ցօղ­ու­են: Իսկ դա­նակ­ով կը քերթ­են պատ­եր­ու, սիւն­եր­ու, դռ­­ներ­ու ծուխ­ու-մուխ­էն թանձ­րա­ցած սեւ­ութ­իւն­ը:

Մեծ Պահք­ի Եր­կու­շաբ­թին ի­րա­րու տուն կ՚այ­ցել­են ճաշ­ի հա­մար: Սե­ղան­ներ­ու վրայ բազ­մա­զան ճա­շեր կ՚ըլ­լան: Մակ­ե­ղան (բա­րակ) թուղթ­ի նման լօշ հաց­ե­րու վրայ դրուած կ՚ըլ­լան փահ­նա­քէօշն­եր, սեւ սու­նիչ­ով, կան­ե­փա­հատ­ով ու համ­եմ­ով ծուած հաց, փմբ­­ուխ թափ­թա­փան­եր, կլո­րակ տ­­ող­իկն­եր եւ բուս­եղ­էն ու ըն­դեղ­էն կե­րա­կուրն­եր:

Բա­սէ­նի, Ղա­զա­խի, Շի­րա­կի, Կար­սի եւ Նա­խի­ջե­ւա­նի մէջ տար­բեր սո­վո­րու­թիւն­ներ կա­յին, սա­կայն ա­նոնք ու­նէին հա­սա­րա­կաց գի­ծեր: Իւ­րա­քան­չիւր տան մէջ կը թխուէր եօ­թը ա­լա­նի բա­ղարջ, ի նշան պահ­քի եօ­թը շա­բա­թի: Ձե­ղու­նէն կը կա­խէին հա­ւու կամ սա­գի եօ­թը փե­տուր (չոր­սը՝ սպի­տակ-ձմրան ձիւ­նը նշող, ե­րե­քը՝ սեւ-գար­նան ըն­թաց­քին սեւ հո­ղը նշող), պահ­քի շա­բաթ­նե­րու հա­մա­ձայն, ո­րոնց ծայ­րե­րէն ան­ցուած էին խնձո­րի կամ սո­խի մե­ծու­թեամբ խմո­րէ գնդակ­ներ (այս գնդա­կը կը կո­չուէր ագ­լա­տիզ, ա­խե­լուծ, պա­պի պլոր, կո­կո­րիճ, սոիւն, մրմռաս...): Իւ­րա­քան­չիւր շաբ­թուան վեր­ջին օ­րը կը փրցնէին մէկ փե­տուր: Ով որ պահ­քը կը լու­ծէր, կ­­՚ը­սէին, թէ ալ­գա­տի­զը ա­նոր աչ­քե­րը պի­տի հա­նէ: Խմո­րէ գնդա­կին փո­խա­րէն կարգ մը շրջան­ներ սո­խին մէջ կը զե­տե­ղէին փե­տուր­ներ, ո­րոնց ծայ­րե­րէն կա­խուած կ՚ըլ­լա­յին քա­րեր եւ պղպեղ: Երբ փե­տուր­նե­րը կը հա­նէին, մանր քա­րե­րը շար­ժե­լով կ­­՚իյ­նա­յին վախց­նե­լով։

Եր­կու­շաբ­թին կը կո­չէին Բակ­լայ խո­րան, Ե­րեք­շաբ­թին՝ Խո­րա­նի խո­րան, Չոր­եք­շաբ­թին՝ Մկան, ով որ չպահ­է մուկ­եր­ը կ՚­­ուտ­են թէյ, հաց, հագ­ուստ: Հինգ­շաբ­թի՝ կատ­ղած շան, Ուր­բաթ՝ Չար­չա­րոց, չար աչ­քէ ա­զատ մնա­լու հա­մար: Շա­բաթ Թա­լալ­ոս­ի, ով որ չպահ­է իր ե­րա­խան կը թալ­կա­նայ: Կի­րա­կին՝ կրակ­ի, որպ­էսզ­ի հագ­ուստն­եր­ը շուտ-շ­­ուտ չայր­ին: Կարգ մը շրջանն­եր­ու մէջ Եր­կու­շաբ­թին Ջուր­ի օր է, չպահ­ող­ին ջուր­ը կը տան­ի: Չոր­եք­շաբ­թի՝ այն կ­­ին­եր­ը, որ­ոնք ե­կեղ­եց­ի չեն եր­թար եւ ա­ռաջ­ին ան­գամ ըս­ուած «Տէր ա­մե­նա­կալ»ը չեն լսեր, չեն կրնար ճա­խա­րակ ման­ել, որ­ովհ­ետ­եւ ա­նոր մէջ միայն կա­րել­ի է գտնել օրհն­ու­թիւն ա­ռատ­ու­թեան:

Կարգ մը շրջանն­եր­ու մէջ Մեծ Պահք­ի ա­ռաջ­ին Եր­կու­շաբ­թին՝ ա­ռաւ­օտ կան­ուխ հարս­եր­ը կ՚արթն­նան եւ կուժ­ը ուս­եր­ուն ա­ռուակ կ՚եր­թան ջ­­ուր բեր­ել­ու: Ե­թէ տա­կա­ւին գիշ­եր­ուան խա­ւար­ը չէ ան­հե­տա­ցած եւ ա­ռուակն ալ գ­­իւղ­էն քիչ մը հեռ­ու է, այն ա­տեն հար­սեր­ը ա­ռուա­կին մէջ կը լո­ղան, որպ­էսզ­ի իր­ենց ցա­ւեր­էն զ­­երծ մնան: Ա­մեն­էն ա­ռաջ լո­ղա­ցող­ը ա­մեն­էն ա­ռողջ­ը կ՚ըլ­լայ: Նոյն օր­ը իւ­րա­քանչ­իւր պա­ռաւ կա­նուխ արթն­նա­լով Բա­րե­կե­նդա­նի ա­ման­նե­րը կը լուար: Լուա­ցուած ա­ման­նե­րուն աղ­տոտ ջու­րը կե­սուր­նե­րը կը յանձ­նէ­ին ի­րե­նց հար­սե­րուն, ո­րո­նք ջու­րը առ­նե­լո­վ տա­նի­ք կը բարձ­րա­նա­յին: Կե­սու­րը ցա­ծէ­ն զա­նա­զան վնա­սա­կար մի­ջատ­նե­րու ա­նուն­նե­ր տա­լո­վ կ­՚ա­ւելց­նէ­ր «ա­ղա՛» բա­ռը, որ կը նշա­նա­կէր ոչն­չա­ցո՛ւր, փշրէ՛. օ­րի­նակ այս­պէս՝ «հա՛րս, կա­րի­՛ճ ա­ղա, ո՛ձ ա­ղա»: Հար­սը կրկնե­լո­վ կես­րո­ջ հ­րա­մա­նը աղ­տոտ ջու­րը կը սրսկէր եր­դի­քի շուր­ջը­, որ­պէ­սզի պա­տե­րուն մէջ բոյն դրած թու­նա­ւոր զե­ռուն­նե­րէ­ն ա­զա­տին:

Ի՞ՆՉ Է ՄԻ­ՋԻ­ՆՔԸ­

Մեծ Պահ­քի կէ­սը կամ 24-րդ օ­րը կը կո­չուի Մի­ջինք: Մի­ջի­նքի առ­թիւ ե­կե­ղե­ցիին մէջ տե­ղի կ՚ու­նե­նայ ա­ռա­ւօ­տե­ան ա­րե­ւա­գա­լի ա­րա­րո­ղու­թի­ւնը­, իսկ ե­րե­կո­յե­ան՝ ե­կե­սցէ­: Ե­կե­ղե­ցա­կան կա­նո­նի հա­մա­ձայն՝ Մի­ջի­նքի­ն կը սկսի ստե­ղի շա­րա­կա­նի եր­գե­ցո­ղու­թիւ­նը­։

­Մի­ջի­նքը հա­ւա­նա­բար հաս­տա­տուած է յի­շե­ցնե­լու հա­մար, թէ Մեծ Պահ­քը հա­սած է իր կէ­սի­ն:

ՍՈ­ՎՈ­ՐՈՒ­ԹԻ­ՒՆՆԵ­Ր

­Ժա­մա­նա­կի­ն գո­յու­թի­ւն ու­նե­ցե­ր են Մի­ջի­նքի յա­տուկ սո­վո­րու­թի­ւննե­ր, ո­րո­նցմէ ցարդ մնա­ցած է ի­րա­նա­հա­յու­թեան «Մի­ջի­նքի կար­կան­դակ»ը­:

Մի­ջի­նքի ժո­ղո­վրդա­յին սո­վո­րո­յթնե­րը­, ո­րո­նք մեծ մա­սամբ կ՚ա­ռըն­չուի­ն Քա­ռա­սուն Ման­կանց ե­ւ Ս. Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րի­չի տօ­նե­րուն, կ՚ամ­փո­փուի­ն բա­ղարջ պատ­րաս­տե­լու, բախտ փո­րձե­լու, լիճք պատրաս­տե­լու եւ բա­ցօ­թե­այ պտո­յտի մէջ:

Դա­րա­լա­գեա­զի­, Վա­ղար­շա­պա­տի, Հին Ջու­ղա­յի, Շի­րա­կի, Բա­սէ­նի, Ա­րա­րա­տեան նա­հան­գի մէջ կա­յին հե­տաքրք­րա­կան սո­վոր­ու­թիւ­ններ:

Մեծ Պահ­քի 23-րդ օ­րը ե­կեղ­ե­ցիի­ն մէջ կը շի­նու­էր լիճք, կոն­քի (տաշտ) մը մէջ կը լեց­նէի­ն ջու­ր ու ձէթ եւ ե­ղէգ­է խա­չի մէջ պատ­րոյ­գը լիճ­քին մէջ կը վա­ռէի­ն մին­չեւ լու­սա­բաց: Ա­ռա­ւօտ­եան լիճ­քի ջու­րը կը բաժ­նէին եւ կը խառ­նէի­ն բա­ղար­ջի խմո­րին հետ: Այդ բա­ղար­ջը կը կո­չու­էր Մի­ջու­նք, Միջ­նա­բաղջ, կլոճ:

Բախտ փորձ­ե­լու հա­մար բա­ղար­ջին ­մէջ կը դրուէր ու­լուն­ք կամ դրամ: Բա­ղար­ջը տա­ն ե­րէց­ը կը բաժ­նէր տան բո­լոր ա­նդամ­նե­րուն: Ու­լունք­ը կամ դրա­մը ո­րու բ­­ա­ժի­նէն ո­ր դուրս գար, տա­րուան ա­ռա­տու­թի­ւն­­ը իր գլխուն կ՚ըլ­լա­ր: Իսկ ե­թէ ու­լուն­քը կա­մ դ­րա­մը դա­նա­կին բ­­ե­րա­նը գար, այն ժա­մա­նակ բախ­տը ամ­բողջ տան վրայ կը տա­րա­ծուէր. ի­րենց ապ­րուս­տին պէ­տք է սպա­սէին հո­ղէն:

Բա­սէ­նի եւ Ա­րա­րա­տեան նա­հան­գի մէ­ջ լիճ­քի ջու­րին մէջ կը վա­ռէին քա­ռա­սուն պատ­րոյգ (լիճ­քին ջ­­ու­րը չէին բաժ­ներ): Ե­րի­տա­սարդ աղ­ջիկ­ներ ե­ւ տ­ղաք կը հա­ւա­քուէի­ն բա­րե­կա­մի մը տու­նը, ի­ւրա­քան­չիւ­րը կը ժ­­ող­վէ­ր քա­ռա­սուն մանր քա­րեր ի յի­շա­տակ Քա­ռա­սուն Ման­կանց եւ մ­­էկ ք­­ա­րի վրայ քա­ռա­սուն ան­գամ ծունր կը կրկնէին, ու­րեմն 1600 ծունր, որ­պէս­զի Քա­ռա­սուն Ման­կանց ա­ղօթ­քը իր­ենց վրայ ըլ­լայ:

Դա­րա­լա­գեա­զի մէ­ջ սո­վո­րու­թիւն էր, որ Մի­ջին­քէ­ն ետք ե­կող Գ­­րի­գոր Լու­սա­ւո­րի­չի օ­րը (Մ­­ուտն ի Վի­րապ), նո­րա­հար­սին կ­­ե­սու­րը հրա­ւի­րէր իր տան բա­րե­կամ կի­ներ­ը, հար­սին մ­­այրն ու ա­նոր բա­րե­կամ կի­նե­րը եւ զա­նա­զան ու­տե­ստ­­ե­ղէն պ­­ատ­րաս­տե­լով եր­թա­յին կա­նա­չա­զարդ դաշ­տե­րը զբօս­նե­լու­: Այս զբօ­սան­քին ա­նու­նը գե­աշ­տ էր:

Կարգ մը շրջան­նե­րու մէջ կը թխուէր կ­­ու­տա­պը: Կու­տապ պատ­րաս­տե­լու հա­մար ա­լիւ­րը կը շ­­ա­ղեն ձէ­թով, խմո­րի գուն­դե­րը գր­տ­նա­կով կ­­ը տա­փակց­նեն ե­ւ իւ­րա­քան­չիւր գուն­դի մէջ կը դնեն խա­շած լու­բի­ա, բակ­լայ, սոխ կամ այլ բան­ջա­րե­ղէն, ա­պա զայն կը ծա­լեն բո­լո­րակ­ա­ձեւ կամ ձուա­ձեւ եւ կը թխեն թո­նի­րի մէջ: Երբ կու­տա­պը պատ­րաստ ըլ­լա­յ, հար­սերն ու աղ­ջիկ­նե­րը ի­րենց բա­ժին­նե­րը կ՚առ­նեն եւ ի­րենց հա­րե­ւան ըն­կեր­ու­հի­նե­րուն հետ կ՚եր­թա­ն կա­նա­չա­պատ եւ յար­մար տեղ: Այդ օր ոչ մէկ հա­սա­կա­ւոր կ­­ին, կե­սուր կամ ե­րի­տաս­արդ կ՚ըն­կե­րա­նայ ի­րեն­ց: Այդ օ­րը ա­զատ կ՚ըլ­լան հար­սերն ու աղ­ջիկ­նե­րը: Ի­րենց ըն­կե­րու­հի­նե­րու­ն կը պա­տմեն ի­րենց ցա­ւե­րը կամ նոր կեան­քի լաւ ու վատ կող­մե­րը: Ա­պա շուրջ­պար կը բռ­­նեն: Իսկ վեր­ջա­ւո­րու­թե­ան կ՚ու­տե­ն ի­րենց կու­տա­պը:

ԶՕՀ­ՐԱՊ ՏԷՕՔ­ՄԷ­ՃԵԱՆ­