«ՊԱ­ՊՈՒ­ԼԱ»Ն

Գա­հի­րէի մէջ, Պէյն էլ Սու­րէյ­նի եւ Տարպ էլ Կի­նե­նա­յի թա­ղե­րէն հայ բնակ­չու­թիւ­նը ա­տե­նէ մը ի վեր քա­շուիլ սկսած էր, բայց հա­կա­ռակ ա­տոր, դեռ հոն մնա­ցող­նե­րուն թի­ւը կա­րե­լի էր բա­ւա­կան մեծ նկա­տել:

Ի­րա­րու փա­կած ու փաթ­թուած եր­կու թա­ղե­րը, ուր­կէ՛ կը սկսէին, եւ ո՛ւր կը վեր­ջա­նա­յին՝ չեմ յի­շեր: Բայց Ֆրեր­նե­րու դպրո­ցէն քիչ մը վեր, փո­ղո­ցի դար­ձուած­քին ճիշդ դի­մա­ցը, մսա­վա­ճա­ռի խա­նութ մը կար: Տէ­րը ե­գիպ­տա­ցի էր, բայց թա­ղին հայ յա­ճա­խորդ­նե­րը սի­րա­շա­հե­լու հա­մար, խա­նու­թին ճա­կա­տը ոս­կե­տառ հա­յե­րէ­նով «Մսա­վա­ճառ Սաա­տէ» գրել տուած էր: Գե­ղե­ցիկ էին գրուած­քը եւ գե­ղա­գի­րին ճա­շա­կը, բայց այն կող­մե­րը գե­ղագ­րու­թեան գոր­ծով զբա­ղող հա­յեր ծա­նօթ չէին մե­զի:

Ո՞վ կրնար այդ ոս­կե­տառ «Սաա­տէ»ին հե­ղի­նա­կը ըլ­լալ, կը հարց­նէինք յա­ճախ մենք մե­զի:

Ներ­սը յա­ճա­խորդ­նե­րով միշտ լե­ցուն կ՚ըլ­լար, եւ մուտ­քին, կե­ռա­ւոր ձո­ղե­րէ կա­խուած մի­սի մեծ կտոր­ներ քով քո­վի հա­զիւ շա­րուած, շու­տով կը հատ­նէին:

Ա­մէն ան­գամ երբ մօ­րաք­րոջս այ­ցե­լու­թեան եր­թա­յինք եւ խա­նու­թին առ­ջե­ւէն անց­նէինք, մայրս միշտ կը կե­նար եւ միս կը գնէր «Սաա­տէ»էն: Հոն ծա­խուած մի­սե­րը միշտ թարմ եւ ու­րիշ տե­ղե­րէ ա­ւե­լի հա­մով կ՚ըլ­լա­յին: Ես ճա­կա­տի հա­յե­րէն գի­րե­րուն պատ­ճա­ռաւ, մօրս հետ միշտ ու­րա­խու­թեամբ կը մտնէի խա­նու­թէն ներս:

Բայց աս­կէ զատ մայրս կ՚ը­սէր, որ »Սաա­տէ»ին տէ­րը ար­դար էր, կշիռ­քէն չէր գող­նար, եւ հա­յու չափ ալ պար­կեշտ էր...

Հա­յու չափ պար­կե՞շտ...

-Ար­դեօք «Սաա­տէ»ին տէ­րը հա՞յ է,- հար­ցու­ցի օր մը մօրս:

-Չէ,- ը­սաւ,- հայ չէ:

-Հայ չէ, բայց հա­յու չափ պար­կե՞շտ, կա­րե­լի՞ էր այդ­պէս բան...

Սկիզ­բը շատ չհա­ւա­տա­ցի մօրս եւ մտքիս մէջ »Սաա­տէ»ի խա­նութ­պա­նը շէն­քի մը վե­րի յար­կե­րէն յան­կարծ վար ին­կաւ...

Բայց ես կը սի­րէի մսա­գործ խա­նութ­պա­նը, եւ վայր­կեան մը վերջ յի­շե­ցի, թէ ան լաւ միս կը ծա­խէր, խա­նու­թի ճա­կա­տին ալ ոս­կե­տառ հա­յե­րէ­նով «Սաա­տէ» գրել տուած էր, եւ յե­տոյ, ամ­բողջ Գա­հի­րէի մէջ դժուար էր իր­մէ զատ ու­րիշ հա­յա­տառ ծա­նու­ցա­գի­րով մսա­վա­ճա­ռի խա­նութ գտնել:

Ճիշդ է, Սաա­տը հայ չէր, բայց ես այն­քան լաւ տպա­ւո­րուած էի իր մա­սին, որ հայ չըլ­լա­լը հետզ­հե­տէ այն­քան ալ կա­րե­ւոր չե­րեւ­ցաւ ին­ծի: Մսա­գոր­ծին ճիշդ ա­նու­նը չեմ յի­շեր այ­սօր, սա­կայն մայրս «Սաա­տէ»ին շատ մօտ ե­ղող Սաատ ա­նու­նը կը գոր­ծա­ծէր իր­մէ միս ապսպ­րած ժա­մա­նակ: Գի­րուկ «Սաա­տ»ը խա­նու­թին մէջ գլու­խը լա­թով ծած­կած կ՚աշ­խա­տէր: Ա­րիւ­նոտ ձեռ­քե­րը շատ ան­գամ առ­ջե­ւը կա­պած ճեր­մակ գոգ­նո­ցին կը սրբէր եւ յա­ճա­խորդ­նե­րուն միս կտրե­լէ ա­ռաջ, եր­կու դա­նակ­ներ ի­րա­րու կը քսէր...

Սաա­տը ճանչ­ցուած էր թա­ղին մէջ:

Ան ծա­ռե­րու լայն կոճ­ղե­րէ շի­նուած մսա­գոր­ծի իր սե­ղան­նե­րուն ե­տեւ, տա­րի­նե­րով միս կտրած էր, եւ հի­մա, գոր­ծա­ծուե­լէ մա­շած այդ սե­ղան­նե­րուն մէջ­տե­ղե­րը թե­թեւ, բայց լայն փո­սեր սկսած էին ե­րե­ւիլ:

Բայց միայն եր­կար տա­րի­նե­րու յա­ճա­խորդ­նե­րը չէին որ զինք լաւ կը ճանչ­նա­յին: Ա­նոնց չափ ալ, խա­նու­թին առ­ջեւ ժա­մե­րով կտոր մը ոս­կո­րի սպա­սող ան­տէր շու­նե­րու ալ ծա­նօթ էր Սաա­տը...: Իսկ ան բա­րի մարդ էր եւ ան­տես չէր առ­ներ շու­նե­րը: Եր­բեմն թե­ւը կ՚երկնց­նէր եւ առ­ջե­ւի մեծ կամ պզտիկ ոս­կոր­նե­րէն կտոր մը, եր­կու, կ՚առ­նէր եւ ու­ժո՛վ խա­նու­թէն դուրս կը նե­տէր: Շու­նե­րը ա­նոնց ե­տե­ւէն ա­րագ կ՚ան­հե­տա­նա­յին եւ պահ մը խա­նու­թին առ­ջե­ւը խռնուած յա­ճա­խորդ­նե­րուն հան­գիստ կու տա­յին:

Սաա­տի խա­նու­թի եւ շուր­ջի նեղ փո­ղոց­նե­րէն կառ­քեր չէին անց­ներ:

Մեր դպրո­ցա­կան շրջան­նե­րու Պէյն էլ Սու­րէյ­նի օ­թօ­պիւս­ներն ալ, թա­ղի հայ ա­շա­կեր­տու­թիւ­նը հա­ւա­քե­լու հա­մար, Էլ Կէյշ փո­ղո­ցին վրայ գտնուող հայ­կա­կան սրճա­րա­նին առ­ջեւ կը հաս­նէին միայն:

Հոն ա­մէն ա­ռա­ւօտ, օ­թօ­պիւս մը լեց­նե­լու չափ հայ ե­րա­խա­ներ, սրճա­րա­նին առ­ջե­ւի պզտիկ տա­րա­ծու­թեան մը գետ­նին վրայ, կա­ւի­ճով խա­ղեր կը գծէին, հոս-հոն կը վազվռ­տէին ու օ­թօ­պիւ­սի գա­լուն կը սպա­սէին...: Հայ­կա­կան սրճա­րա­նը միակ հայ­կա­կանն էր քա­ղա­քին մէջ: Ան­կէ զատ ու­րիշ­ներ չկա­յին:

Հոն՝ քա­ռա­կու­սի ա­պա­կի­նե­րով փայ­տէ փեղ­կե­րու ե­տեւ, տա­րեց­ներ կամ մեծհայ­րիկ­ներ, սրճա­րա­նին տկար լոյ­սե­րուն տակ ան­կիւն մը քա­շուած, կէ­սօ­րէ վեր­ջե­րը սուր­ճի կամ թէ­յի գա­ւաթ­նե­րու շուրջ, մտեր­միկ կը խօ­սակ­ցէին...:

Ան­դին ու­րիշ­ներ դէմ դի­մաց նստած նարտ կը խա­ղա­յին, իսկ հե­տաքրք­րուող­ներ, ա­նոնց շուրջ կէս բո­լո­րակ կազ­մած, ոտ­քի կամ նստած, խա­ղին կը հե­տե­ւէին: Զա­րը կը գլտո­րէր նար­տի փայ­տէ տու­փին մէջ եւ հա­զիւ դառ­նա­լէ դադ­րած, սրճա­րա­նին մէջ ան­մի­ջա­պէս խա­ղա­ցող­նե­րուն բարձր ձայ­նե­րը լսե­լի կ՚ըլ­լա­յին.

-Տո՛ւ սէ... Տո՛ւ պէշ...

-Ի­քի՛ պիր...

-Շէ՛շ պէշ...

Սրճա­րա­նին ներ­սը ըն­դար­ձակ չէր, աղմ­կոտ ալ չէր: Հոն մթնո­լոր­տը տա­քուկ եւ ըն­կե­րա­կան էր: Աս­կէ զատ ա­մառ թէ ձմեռ, ա­րե­ւոտ օ­րե­րուն, հա­ճե­լի էր բա­րե­կամ­նե­րով դուր­սի պա­տե­րուն տակ շա­րուած սե­ղան­նե­րուն վրայ նստիլ, գա­ւաթ մը սուր­ճով ու հան­դարտ մտքով եր­բեմն խօ­սիլ, ու եր­բեմն ալ Շա­րաա էլ Կէյ­շէն անց­նող կառ­քե­րուն աղմ­կոտ վազ­քը դի­տել...:

Հոն դան­դաղ կ՚անց­նէին ժա­մերն ու վայր­կեան­նե­րը:

Սրճա­րա­նին ան­կիւ­նէն քիչ հե­ռու, մօտ վաթ­սուն խո­շոր քայլ ան­դին, Մխի­թա­րեան­նե­րու վար­ժա­րանն էր:

Մօ­րաքս Տարպ էլ Կի­նե­նա­յի մէջ, դպրո­ցէն մէկ փո­ղոց հե­ռու կը բնա­կէր:

Ես շատ կը յա­ճա­խէի իր տու­նը եւ վար­ժուած էի Պէյն էլ Սու­րէյ­նի եւ ա­նոր կից՝ Տարպ էլ Կի­նե­նա­յի ժո­ղովր­դա­կան թա­ղե­րու մթնո­լոր­տին...:

Հոն փո­ղոց­նե­րուն մէջ, եւ քիչ մը ա­մէն տեղ, ման­կու­թե­նէս յի­շա­տակ­ներ ցա­նած էի ե­տե­ւէս, երբ ա­տե­նին՝ դեռ կարճ տա­բա­տով պզտիկ տղայ, մօրս ձեռ­քէն բռնած մօ­րաք­րոջս տու­նը այ­ցի կ՚եր­թա­յի...:

Մայրս շատ կը սի­րէր իր քոյ­րը:

Հօ­րաք­րոջս Հա­յաս­տան գաղ­թե­լէն վերջ, ան մեր ըն­տա­նե­կան միակ կա­պը մնա­ցած էր, եւ վստահ չեմ, բայց թե­րեւս ալ այդ պատ­ճա­ռաւ, մայրս քոյ­րը ա­ւե­լի յա­ճախ տես­նե­լու միշտ կա­րօտ կը զգար:

Այն ա­տեն­նե­րը տու­նե­րուն մէջ հե­ռա­ձայն ու­նե­ցող­ներ շատ չկա­յին, եւ մայրս գո­նէ շա­բա­թը մէկ ան­գամ ա՛ն­պայ­ման՝

«Պոյ մը քրոջս եր­թանք,- կ՚ը­սէր:

«Պո­յը» ի՞նչ էր ճիշդ չէի գի­տեր, բայց ես կ՚ու­րա­խա­նա­յի եւ ան­մի­ջա­պէս ոտ­քի կը ցատ­կէի, ո­րով­հե­տեւ գի­տէի որ Մատ­լէ­նը՝ մօ­րա­քիս ին­ծի տա­րե­կից աղ­ջի­կը հոն կ՚ըլ­լար:

Փո­ղո­ցին ա­նու­նը մտքէս ե­լած է, բայց ա­նոնց բնա­կած երկ­յար­կա­նի շէն­քին վա­րը փուռ մը կար: Հոն հա­ցա­գործ­ներ ամ­բողջ օ­րը, փայ­տէ եր­կար թիե­րու վրայ, փու­ռին մէջ հաց կը հրէին ու ե­փած­նե­րը դուրս կը հա­նէին...:

Վա­ռող փու­ռին տա­քու­թիւ­նը կ՚անց­նէր շէն­քի մուտ­քի պա­տե­րուն, եւ նոր ե­փած հա­ցե­րու ա­նուշ հո­տը կը տա­րա­ծուէր ու մին­չեւ վեր կը հաս­նէր:

Մօ­րա­քիս ա­մու­սի­նը՝ Գաբ­րիէլ տայ­տայս, ի­րի­կուն­նե­րը գոր­ծէն վե­րա­դար­ձին.

-Մաք­րի՜կ.....հա­ցի պէտք ու­նի՞ս,- կը պո­ռար վա­րէն...:

Թարմ հա­ցը, նոր փու­ռէն ե­լած եւ տաք՝ ա­ւե­լի հա­մով կ՚ու­տուէր:

Մօ­րաքս շէն­քին երկ­րորդ կամ եր­րորդ՝ վեր­ջին յար­կը կը բնա­կէր:

Իր յար­կա­բա­ժի­նը տա­նող աս­տի­ճան­նե­րը շատ չէին, եւ տուն հաս­նե­լէ ետք հոն չէին վեր­ջա­նար: Ա­նոնք դեռ կը շա­րու­նա­կէին բարձ­րա­նալ, եւ միայն յարկ մը վեր գտնուող տա­նի­քին միշտ կի­սա­բաց կամ լաւ չգոցուած դրան առ­ջեւ կը հաս­նէին ի­րենց վեր­ջա­կէ­տին: Եր­բեմն, հո­վը զօ­րա­ւոր ե­ղած օ­րե­րուն, այդ դու­ռը կը ծե­ծէր, եւ ես ձայ­նը վա­րէն կը լսէի: Դու­ռէն ան­դին տա­նի­քը ցան­կա­պատ չու­նէր, եւ հոն գտնուո­ղը, ծայ­րէն, ե­րեք յարկ վար ե­ղող փո­ղո­ցը կը տես­նէր:

Վտան­գա­ւոր էր:

Մօ­րաքս ու մայրս ար­գի­լած էին ին­ծի տա­նիք բարձ­րա­նալ, եւ այդ ար­գել­քը մտքիս մէջ ա­ւե­լի ազ­դու դարձ­նե­լու հա­մար, ե­րա­խա­ներ փախց­նող, կամ ա­նոնց ե­տե­ւէն թռող եւ հաս­նող, «Պա­պու­լա» ա­նու­նով հրէշ մը հնա­րած էին...:

-Նա­յէ՛, Պա­պու­լան հոն է: Ե­թէ տա­նիք բարձ­րա­նալ փոր­ձես՝ ան քեզ կը բռնէ, հե­ռու­նե­րը կը տա­նի, եւ ան­կէ վերջ ա՛լ ե­րեսս չես տես­ներ...- կ՚ը­սէր մայրս:

Իսկ մօ­րաքս, մօրս ը­սա­ծին ուժ տա­լու հա­մար, նե­ղուած դէմ­քով ու տխրա­ձայն՝

-Ի՛մ ալ ե­րեսս բնա՛ւ չես տես­ներ...- կ՚ա­ւելց­նէր:

Ես յու­սա­հատ կու լա­յի եւ մօրս վի­զին կը փաթ­թը-ւէի...:

Բայց «Պա­պու­լա»ն ան­շուշտ ի­րաւ չէր, եւ բո­լոր տնե­ցի­նե­րուն մէջ միայն ե՛ս չէի գի­տեր այդ:

Մօ­րա­քիս յար­կա­բաժ­նին դրան ճիշդ դի­մա­ցը, տա­նիք բարձ­րա­ցող աս­տի­ճան­նե­րու ա­ռա­ջին դար­ձուած­քին ան­կիւ­նը, վե­րէն ջու­րի լայն խո­ղո­վակ մը կ՚իջ­նէր:

Մայրս ու մօ­րաքս մոխ­րա­գոյն լա­թի կտո­րի մը ջղջի­կի ձեւ տուած էին, եւ գլու­խը դէ­պի դուրս ցցուած՝ ջու­րի խո­ղո­վա­կին ու քո­վի պա­տի բա­ցուած­քին մէջ տե­ղա­ւո­րած էին զայն:

Ա­մէն ան­գամ երբ ու­զէի տա­նիք բարձ­րա­նալ՝

-Տե՛ս, Պա­պու­լան ծա­կէն կ՚ել­լէ, ե­տե­ւէդ կը հաս­նի...- կ՚ը­սէին ու հե­ռուէն քուր­ջի կտո­րը ին­ծի կը ցուց­նէին:

Սկիզ­բը կը հա­ւա­տա­յի, եւ շատ ան­գամ բաց դրան մէջ մի­նակս կե­ցած, ա­նոր նա­յե­լով չէի հա­մար­ձա­կեր սան­դու­խի աս­տի­ճան­նե­րուն մօ­տե­նալ: Կը վախ­նա­յի...։

Բայց տա­նի­քին քա­շո­ղա­կան ու­ժը զօ­րա­ւոր էր եւ ես չդի­մա­նա­լով այդ ու­ժին, կ՚ու­զէի ա­մէն գնով տա­նիք բարձ­րա­նալ:

Ան­գամ մը վա­խով ու դո­ղով, փոր­ձի հա­մար «Պա­պու­լա­»յի­ն կող­մը պզտիկ քար մը նե­տե­ցի հե­ռուէն:

«Պա­պու­լա»ն տե­ղէն չշար­ժե­ցաւ:

Կրկնե­ցի փորձս:

«Պա­պու­լա»ն ան­հան­գիստ չե­ղաւ եւ շա­րու­նա­կեց ան­շարժ մնալ:

Ես զար­մա­ցայ...:

-Ո՞ւր էր «Պա­պու­լա»ն, ին­չո՞ւ ծա­կէն դուրս չէր ել­լեր...- մտա­ծե­ցի ու սկսայ ա­ւե­լի հա­մար­ձակ դառ­նալ...:

Բայց վա­խը մէջս կա­տա­րե­լա­պէս դեռ չէր փա­րա­տած:

Օր մը չեմ յի­շեր մայրս ճիշդ ի՛նչ ու­նէր ը­նե­լիք, տան աշ­խա­տան­քը շու­տով վեր­ջա­ցուց եւ հա­յե­լիին առ­ջեւ մա­զե­րը շտկած ժա­մա­նակ, ու­րիշ ան­գամ­նե­րու պէս՝

-Պոյ մը քրոջս եր­թանք,- ը­սաւ:

Յե­տոյ գլուխս շո­յեց եւ գաղտ­նիք մը միայն ին­ծի վստա­հե­լու ձե­ւով՝

-Քեզ քիչ մը մօ­րա­քիդ քով պի­տի ձգեմ, բայց վեր­ջը պի­տի անց­նիմ եւ միա­սին տուն դառ­նանք,- ա­ւել­ցուց ցած ձայ­նով...

Ես ու­րա­խա­ցայ եւ հա­յե­լիին մէջ ի­րեն ժպտե­ցայ:

Մօ­րաքս Տարպ էլ Կի­նե­նա­յի տան մէջ մի­նակ էր, եւ ներ­սի սե­նեա­կը մաք­րու­թեան գոր­ծով զբա­ղած:

Պա­պու­լա­յի վա­խին ես հի­մա ո­րոշ չա­փով վար­ժուած էի, եւ ան այ­լեւս ա­ռա­ջուայ չափ շատ չէր մտա­հո­գեր զիս: Բայց տա­կա­ւին կը զգու­շա­նա­յի եւ միշտ կ՚ու­զէի գիտ­նալ, թէ ան դեռ իր տե՞ղն էր:

Դու­ռը կա­մա­ցուկ մը բա­ցի եւ ա­ռանց ձայ­նի դուրս սպրդե­ցայ: Մօ­րաքս ներ­սէն չլսեց:

«Պա­պու­լա»ն ան­շարժ կե­ցած ին­ծի կը նա­յէր:

Կռնակս բազ­րի­քին կռթնցու­ցած, զգու­շու­թեամբ ա­ռա­ջին քա­նի մը աս­տի­ճան­նե­րէն բարձ­րա­ցայ ու երբ «Պա­պու­լա»յին մօ­տե­ցայ, սան­դու­խէն վեր խո­յա­ցայ ու մէկ շուն­չով տա­նի­քի դրան առ­ջեւ հա­սայ ու հրե­ցի դու­ռը:

Հին դու­ռը փա­սո­տած ծխնի­նե­րու վրայ դար­ձաւ, լա­ցաւ եւ բա­ցուե­ցաւ:

Դի­մացս, բաց տա­նի­քին վրայ միայն հով կար, մարդ չկար: Ձայն ալ չկար, հան­դարտ էր...: Ո­րո­շե­ցի օգ­տա­գոր­ծել ա­ռի­թը եւ տա­նի­քէն վար դի­տել: Քար­քա­րուտ յա­տա­կին վրայ զգոյշ յա­ռա­ջա­ցայ, եւ տա­նի­քին ա­ռանց ցան­կա­պա­տի փո­ղոց նա­յող սահ­մա­նա­ծայ­րը, ան­գի­տակ վտան­գէն, սրունք­ներս կա­խե­ցի ու ան­հոգ նստայ:

Ես գոհ էի, վեր­ջա­պէս ի­րա­կա­նա­ցած էր ե­րազս:

Այն­չափ ալ դժուար չէր ե­ղած տա­նիք բարձ­րա­նա­լը... մտա­ծե­ցի: Ա՞յս էր բո­լո­րը... պա­րապ տե՞­ղը այդ­չափ ա­տեն «Պա­պու­լա»­յէն վախ­ցած էի: Ո՞ւր էր մօրս ու մօ­րա­քիս ը­սած «Պա­պու­լա»ն... թող գա՛ր՝ տես­նէի...։

Մօ­րաք­րոջս տա­նի­քին վրայ ինք­զինքս հի­մա ան­վախ կը զգա­յի, եւ ե­թէ այդ վայր­կեա­նին «Պա­պու­լա»ն անսպա­սե­լիօ­րէն դի­մացս ել­լէր, պատ­րաստ էի նոյ­նիսկ դէ­մը կե­նա­լու եւ կռուե­լու...:

Բայց «Պա­պու­լա»ն չե­րեւ­ցաւ:

Ա­նոր տեղ յան­կարծ Եոր­ղօն միտքս ին­կաւ: Եոր­ղօն եւ իր լա­թեռ­նան:

Շէկ, ո­լո­րուած պե­խե­րով, հաստ յօն­քե­րով ու բա­րե­ձեւ հա­սա­կով, ան լա­թեռ­նա­յի բե­ռան տակ կքած, ծանր քայ­լե­րով կ՚անց­նէր Տարպ էլ Կի­նե­նա­յի նեղ­լիկ փո­ղոց­նե­րէն եւ ո­րոշ հե­ռա­ւո­րու­թիւն­նե­րու վրայ, բա­նուկ ան­կիւն­նե­րու կամ խա­նութ­նե­րու դի­մաց կը կե­նար: Յե­տոյ ու­սէն վար կ՚առ­նէր սեւ լա­թեռ­նան եւ հե­տը բե­րած բա­ցուող-գո­ցուող շար­ժա­կան սե­ղա­նի մը վրայ խնամ­քով կը զե­տե­ղէր զայն: Ան­կէ վերջ իր միշտ գոր­ծա­ծած նա­ւաս­տիի կա­պոյտ գլխար­կը ետ կը հրէր, ճակ­տին քրտին­քը կը սրբէր եւ խո­րունկ շունչ մը կը քա­շէր:

Լա­թեռ­նա­յին առ­ջե­ւի մա­սին վրայ, ա­պա­կիէ հաւկ­ը-թա­ձեւ շրջա­նա­կի մը մէջ, կար­միր թու­շե­րով ե­րի­տա­սարդ աղջ­կայ մը պատ­կե­րը կար: Ա­նոր առ­ջեւ Եոր­ղօն հա­սա­կը կը ծռէր, եւ դե­րա­սա­նի ձե­ւե­րով գլխար­կը հա­նե­լէ վերջ, կը դառ­նար գոր­ծի­քին քով եւ մա­նի­ճը կը դարձ­նէր: Ան­մի­ջա­պէս գոր­ծի­քէն հա­զար պու­զու­քի­նե­րով նուա­գուող ու­րախ ձայ­ներ կ՚ել­լէին: Եոր­ղօն չեմ գի­տեր ուր­կէ՛, վայր­կե­նա­բար դափ մը մէջ­տեղ կը հա­նէր, եւ ձեռ­քին, ար­մու­կին կամ ալ ծուն­կին զար­նե­լով կ՚ըն­կե­րա­նար նուա­գին:

Եր­բեմն ալ երբ ե­ղա­նա­կը սի­րած­նե­րէն ըլ­լար, աջ ձեռ­քը ա­կան­ջին կը տա­նէր, եւ աչ­քե­րը եր­կինք դար­ձու­ցած, թո­քե­րուն բո­լոր ու­ժո­վը կ՚եր­գէր: Այդ վայր­կեան­նե­րուն, Եոր­ղո­յին եւ գոր­ծի­քին ձայ­նե­րը կը միա­հիւ­սուէին եւ տա­րա­ծուե­լով փո­ղո­ցի տու­նե­րէն ներս կը մտնէին:

Եոր­ղօն վար­պետ էր գոր­ծին մէջ եւ լաւ գի­տէր մթնո­լորտ տաքց­նե­լու գաղտ­նի­քը: Ան­ցորդ­ներ, խա­նութ­նե­րու յա­ճա­խորդ­ներ, պզտիկ տղաք ու աղ­ջիկ­ներ շու­տով կը հա­ւա­քուէին շուր­ջը եւ հա­ճոյ­քով կը հե­տե­ւէին իր ու­րախ եր­գե­րուն:

Օր մը մօ­րա­քիս տան առ­ջեւ Եոր­ղօն դար­ձուց լա­թեռ­նա­յին մա­նի­ճը, եւ գոր­ծի­քը սկսաւ ե­ղա­նակ մը նուա­գել: Եոր­ղօն դա­փը ցնցեց, աջ ձեռ­քը ա­կան­ջին տա­րաւ, եւ կա­տա­րե­լա­պէս վե­րա­ցած՝ մա­քուր հա­յե­րէ­նով սկսաւ եր­գել...

Պա­տէն կա­խուած իմ ջու­թա­կը  ին­կաւ փշրուեց...

Ես յան­կար­ծա­կիի ե­կայ: Բայց այս ի՞նչ էր, Եոր­ղօն հա­յե­րէ՞ն կ՚եր­գէր... Եորղօն հա՞յ էր, թէ՞ միայն այդ եր­գը գի­տէր եր­գել...

Հա­պա իր ա­նո՞ւ­նը...:

Մայրս այս հար­ցու­միս՝

-Ան յոյն է,- ը­սե­լով պա­տաս­խա­նած էր այն օ­րը...:

Ես պզտիկ էի, սա­կայն կրնա­յի զա­նա­զա­նել Եոր­ղո­յին գրե­թէ մա­քուր հա­յե­րէն ա­ռո­գա­նու­թիւ­նը, եւ թե­րեւս ալ այդ պատ­ճա­ռաւ շատ չէի հա­մո­զուած մօրս այն օ­րուայ պա­տաս­խա­նէն: Բայց ան­կէ վերջ ես չէի մոռ­ցած Եոր­ղօն եւ իր հայ ըլ­լա­լու հարցն ալ միշտ չլու­ծուած հա­նե­լուկ մնա­ցած էր մտքիս մէջ: Հի­մա տա­նի­քին ծայ­րը նստած, Եոր­ղօն դար­ձեալ յի­շե­ցի, եւ վայր­կեան մը՝

-Ար­դեօք այ­սօր վա­րի փո­ղո­ցէն կ՚անց­նի՞,- մտա­ծե­ցի…

Տա­նի­քէն, մա­նա­ւանդ նստած տե­ղէս, փո­ղո­ցը ամ­բողջ եր­կայն­քին կ՚ե­րե­ւէր:

Ի՛նչ լաւ կ՚ըլ­լար ե­թէ անց­նէր, յու­սա­ցի եւ Եոր­ղո­յին սպա­սե­ցի:

Յան­կարծ դի­մա­ցի շէն­քի երկ­րորդ յար­կի պատշ­գա­մէն աղ­ջիկ մը պո­ռա­լով վա­րի հա­ցա­գոր­ծէն հաց ա-պըսպ­րեց, եւ եր­կար չուա­նի մը ծայ­րէն կո­ղով մը փո­ղոց ի­ջե­ցուց: Կո­ղո­վը ար­դէն մէկ յարկ ի­ջած էր, երբ հե­տաքրք­րուե­ցայ, եւ ու­զե­ցի ա­նոր վար հաս­նի­լը դի­տել: Առ­ջեւ ծռե­ցայ, բայց ան­մի­ջա­պէս գլուխս դար­ձաւ, եւ կար­ծե­ցի, թէ փո­ղո­ցէն ա­նե­րե­ւոյթ ձեռ­քեր զիս ու­ժով վար քա­շե­ցին: Փոր­ձե­ցի ետ կե­նալ ու շտկուիլ, բայց չկրցայ, քա­շող ու­ժե­րը զօ­րա­ւոր էին: Աչ­քերս մթագ­նե­ցան, եւ զգա­ցի, որ մար­մինս ա­ւե­լի ծռե­ցաւ:

Շատ չէր մնա­ցած փո­ղոց իյ­նա­լու:

Յան­կարծ, ա­ռանց ձայ­նի, եր­կու զօ­րա­ւոր ձեռ­քեր ե­տե­ւէս մէջ­քիս փաթ­թուե­ցան ու ի­րենց տի­րոջ գիր­կին մէջ ա­մուր սեղ­մե­ցին զիս...

Վախ­ցած աչ­քե­րով վեր նա­յե­ցայ ու տե­սայ մօ­րա­քիս այ­լայ­լած դէմ­քը եւ ինձ­մէ ա­ւե­լի վախ­ցած աչ­քե­րը, ո­րոնք ին­ծի նա­յե­լով կար­ծես ը­սել կ՚ու­զէին՝

-Քե­զի չէի՞նք ը­սած թէ «Պա­պու­լա»ն անհ­նա­զանդ տղա­քը կը տա­նի...:

ԿԱ­ՐՕ ՊՕՀ­ՃԱ­ԼԵԱՆ

Քամ­փի­նաս,Պրա­զիլ

2 Նո­յեմ­բեր 2011