ՏԱՂԱՆԴԱՒՈՐ ԵՐԳՉՈՒՀԻՆ

Այս օ­րե­րուն խռո­վուած է ողջ հա­յու­թեան սիրտն ու հո­գին, վճռա­կա­նու­թեան ու հա­մախմ­բու­մի օ­րեր են մեր ժո­ղո­վուր­դի հա­մար՝ ար­ցա­խա-ատր­պէյ­ճա­նա­կան շփման գօ­տիի վրայ անց­նող օ­րե­րուն տե­ղի ու­նե­ցած ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րու պատ­ճա­ռաւ: Այդ սպա­սու­մի, սփո­փան­քի, կո­րուստ­նե­րու եւ ձեռք­բե­րում­նե­րու հա­կա­սա­կան օ­րե­րէն մէ­կուն՝ 3 Ապ­րի­լին, Ե­րե­ւա­նի մէջ ձեռ­նարկ մը տե­ղի ու­նե­ցաւ, ո­ր դար­ձաւ կրկին յոյ­զե­րու ար­տա­յայտ­ման եւ հա­ւատ­քի ներշնչ­ման ա­ռիթ եւ նուի­րուե­ցաւ սահ­մա­նին վրայ իր պայ­քա­րը կեր­տող հայ զի­նուո­րին:

Լի­բա­նա­նա­հայ մե­ներգ­չու­հի, դա­սա­կան ու հո­գե­ւոր եր­գե­րու ան­զու­գա­կան մեկ­նա­բան Շո­ղիկ Թո­րո­սեա­նի մե­նա­հա­մերգն էր, որ ծրագ­րուած էր տա­կա­ւին ա­միս­ներ ա­ռաջ: Լի­բա­նան բնա­կող երգ­չու­հին, հա­կա­ռակ Լի­բա­նա­նի մէջ իր ճա­նաչ­մա­ն եւ մե­նա­հա­մերգ­նե­րուն, միշտ փա­փա­քած էր մե­նա­հա­մերգ մը ու­նե­նալ Հա­յաս­տա­նի մէջ, եւ ա­հա­ւա­սիկ զայն հա­մըն­կնե­ցաւ ապ­րի­լեան դժուա­րին օ­րե­րու հետ: Ար­դէն Հա­յաս­տան ժա­մա­նած երգ­չու­հին, հա­կա­ռակ երկ­րի մէջ տի­րող ծանր ի­րա­վի­ճա­կին, չփո­խեց հա­մեր­գի թուա­կա­նը, այլ յայ­տա­րա­րեց, որ իր հա­մեր­գը նուէր մըն է հայ զի­նուո­րին եւ սփո­փանք՝ որ­դե­կո­րոյս մայ­րե­րուն ու զո­հուած զի­նուոր­նե­րու հա­րա­զատ­նե­րուն: Ա­մէն մարդ հա­մեր­գաս­րահ շտա­պած էր ա­րուես­տի, եր­գի ջեր­մաց­նող ու­ժի մի­ջո­ցաւ փնտռե­լու եւ ստա­նա­լու այդ օ­րե­րուն այդ­քան անհ­րա­ժեշտ սփո­փան­քը: Եր­գը՝ հո­գի­նե­րը ջեր­մաց­նող լա­ւա­գոյն մի­ջոց­նե­րէն մէ­կը: Իբ­րեւ քա­ջա­լե­րանք մար­տի գա­ցո­ղին եւ իբ­րեւ ձօն՝ մար­տի դաշ­տը կռուո­ղին: «Ես եր­գե­լով կ՚ու­զեմ մեռ­նի­լ»: Այս­պէս ը­սած է հայ շի­նա­կա­նը, այս­պէս ը­սած է նաեւ հայ զի­նուո­րը:

Լի­բա­նա­նա­հայ սոփ­րա­նօ Շո­ղիկ Թո­րո­սեան բարձր ա­րուես­տի տօն պար­գե­ւեց հայ­րե­նի հան­դի­սա­կա­նին: Դահ­լի­ճին մէջ ներ­կայ շա­տեր՝ ե­րաժշ­տա­գէտ­ներ, ա­րուես­տի տե­սու­թեան փրո­ֆե­սէօր­ներ, խմբա­վար­ներ եւ պար­զա­պէս ե­րաժշ­տա­սէր­ներ, հմա­յուած լսե­ցին երգ­չու­հիի մեկ­նա­բա­նու­թիւն­նե­րը՝ ծա­նօթ եւ ան­ծա­նօթ եր­գե­րու եւ զար­մա­ցան, որ օ­տար երկ­րի մը մէջ ապ­րող հայ երգ­չու­հի մը կրնայ մնալ այդ­քան հա­ւա­տա­րիմ՝ հայ եր­գին ու հայ ա­րուես­տի ո­գիին:

Ներ­կա­նե­րը չթաքց­ու­ցին ի­րենց հիաց­մուն­քը եւ քա­ջա­լե­րե­ցին երգ­չու­հին՝ կրկին հա­մերգ ու­նե­նա­լու հայ­րե­նի բե­մին վրայ: Շո­ղիկ Թո­րո­սեան, քա­ջա­լե­րուե­լով հայ­րե­նի հան­դի­սա­կա­նի ան­կեղծ ըն­դու­նե­լու­թե­նէն եւ գնա­հա­տան­քէն՝ խոս­տա­ցաւ, որ յա­ջորդ հան­դի­պու­մը պի­տի չու­շա­նայ:

Հա­մեր­գի սկիզ­բին՝ բաց­ման խօս­քով հան­դէս ե­կաւ աս­մուն­քող, հա­ղոր­դա­վար Սար­գիս Նա­ճա­րեա­ն։ Ան յի­շե­ցուց, որ թշնա­մին ղա­րա­բա­ղա-ատր­պէյ­ճա­նա­կան շփման գծին վրայ դար­ձեալ գլուխ բարձ­րա­ցու­ցած է եւ ը­սաւ բո­լո­րին ա­ղօ­թել յա­նուն հայ զի­նուո­րի եւ յա­նուն ու­ժեղ Հա­յաս­տա­նի ու Ար­ցա­խի: Սար­գիս Նա­ճա­րեա­ն հան­դի­սա­կա­նին ներ­կա­յաց­ուց նաեւ Շո­ղիկ Թո­րո­սեա­նի կեն­սագ­րու­թիւ­նը՝ նշե­լով, որ  փոքր տա­րի­քէն ե­րաժշ­տու­թեա­նը նուի­րուած եւ  շարք մը յա­ջո­ղու­թիւն­նե­րու ար­ժա­նա­ցած երգ­չու­հին կը շա­րու­նա­կէ ար­հես­տա­վար­ժու­թեան իր ճա­նա­պար­հը՝ հա­ւա­տա­րիմ մնա­լով հայ եր­գին եւ այդ եր­գը սփիւռ­քի մէջ հայ մա­նուկ­նե­րին փո­խան­ցե­լու ա­ռա­քե­լու­թեա­ն:

Իր հեր­թին երգ­չու­հին՝ Շո­ղիկ Թո­րո­սեա­ն, նշեց, որ իր փա­փա­քը՝ ե­լոյթ ու­նե­նալ հա­մայն հա­յու­թեան մայ­րա­քա­ղա­քին մէջ, ի­րա­կա­նա­ցաւ, ին­չ որ ի­րեն հա­մար վեր է ա­մէն տե­սակ կո­չում­նե­րէ եւ վկա­յա­կան­նե­րէ: Ան շեշ­տեց, որ իր մե­նա­հա­մեր­գը հա­մըն­կնե­ցաւ հայ զի­նուո­րի եւ հայ ժո­ղովր­դի հա­մար օր­հա­սա­կան օ­րե­րուն, ին­չ որ մեծ յուզ­մունք կը պատ­ճա­ռէ ի­րեն, եւ ին­ք իր ա­ղօթքն ու խո­նար­հու­մը կը  յղէ հայ զի­նուո­րին եւ սահ­մա­նին կանգ­նած հայ մար­դուն: Շո­ղիկ Թո­րո­սեան իր ե­լոյ­թին սկսաւ «Նո­րօ­րեայ հե­րո­սին» եր­գով, ո­ր, ինչ­պէս նշեց, անց­նող օ­րե­րուն կա­տա­րած   է նաեւ Լի­բա­նա­նի մէջ՝ Ար­ցա­խի ա­զա­տագ­րու­թեա­ն նուի­րուած ձեռ­նարկ­նե­րուն: «Իմ այս ե­լոյ­թը թող սկիզբ կամ վե­րա­հաս­տա­տում ըլ­լայ խա­ղա­ղու­թեան», յուզ­մուն­քով յայ­տա­րա­րեց երգ­չու­հին:

Հա­մեր­գը սկսաւ Հա­յաս­տա­նի ա­ռա­ջին տի­կին Ռի­թա Սարգ­սեա­նի հե­ղի­նա­կած եր­գով՝ «Երգ հայ զի­նուո­րի­ն»: Այդ եր­գը գրուած է ան­ցեալ տա­րի եւ նուի­րուած է ղա­րա­բա­ղա-ատր­պէյ­ճա­նա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րու ժա­մա­նակ զո­հուած հայ զի­նուոր­նե­րուն: Եր­գը կա­տա­րուած է զա­նա­զան ձեռ­նարկ­նե­րու ժա­մա­նակ, սա­կայն ապ­րի­լեան գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րու օ­րե­րուն շատ հա­մա­հունչ էր օ­րուան ո­գիին:

Շո­ղիկ Թո­րո­սեա­նի մե­նա­հա­մեր­գի ժա­մա­նակ հնչե­ցին նաեւ հո­գե­ւոր եր­գեր, Կո­մի­տա­սի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թին­նե­րէն ընտ­րա­նի մը, հայ­կա­կան եւ եւ­րո­պա­կան օ­փե­րա­նե­րէն ա­րիա­ներ, ժո­ղովր­դա­կան եր­գեր, դա­սա­կան կա­տա­րում­ներ, ինչ­պէս նաեւ երգ մը, զո­ր լի­բա­նա­նա­հայ ե­րի­տա­սարդ բա­նաս­տեղծ Ա­շոտ Բագ­րա­տու­նիի եւ հայ­րե­նի եր­գա­հան Գէորգ Մա­նա­սեա­նի հա­մա­տեղ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւնն է: Ա­ռա­ջին ան­գամ կա­տա­րուե­ցաւ եր­գը, այն գրուած էր Շո­ղիկ Թո­րո­սեա­նի հա­մար:

Շո­ղիկ Թո­րո­սեա­նի մե­նա­հա­մեր­գը տե­ղի ու­նե­ցաւ Հա­յաս­տա­նի Ազ­գա­յին նուա­գա­րան­նե­րու պե­տա­կան նուա­գախում­բի եւ հայ­րե­նի դաշ­նա­կա­հա­րու­հի Տա­թե­ւիկ Ե­սա­յեան­ցի ըն­կե­րակ­ցու­թեամբ, իսկ գե­ղա­րուես­տա­կան ղե­կա­վարն եւ գլխա­ւոր խմբա­վարն էր Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թեան վաս­տա­կա­ւոր ար­թիստ, փրո­ֆե­սէօր Նո­րայր Դաւ­թեան:

Պաշ­տօ­նա­տար հիւ­րե­րու կար­գին էր Հա­յաս­տա­նի մօտ Լի­բա­նա­նի ար­տա­կարգ եւ լիա­զօր դես­պան Ժան Մա­քա­րո­ն: Ան իր ե­լոյ­թի խօս­քին մէջ ող­ջու­նեց լի­բա­նան­ցի երգ­չու­հին եւ ը­սաւ, որ թէեւ եր­գե­րու բա­ռե­րը հա­յե­րէն են ու ին­ք չի հասկ­նար, բայց երգ­չու­հիի մեկ­նա­բա­նու­թեամբ եր­գե­րու ո­գին ու ապ­րում­նե­րը փո­խան­ցուած են ի­րեն: «Շո­ղիկ Թո­րո­սեա­ն եր­գեց եւ հմա­յեց՝  ներ­կա­յաց­նե­լով ե­րաժշ­տա­կան ա­րուես­տի ա­մե­նա­գե­ղե­ցիկ խառ­նուր­դը: Ան ու­նի մեծ տա­ղանդ, գե­ղե­ցիկ ձայն եւ այդ ա­մէ­նը լաւ ներ­կա­յաց­նե­լու շնորհ: Ան եր­գեց խո­րը դա­սա­կան եր­գեր, ո­րոնք ե­րաժշ­տա­րուես­տի ա­մե­նա­բարդ  ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­ներն են: Լի­բա­նան­ցի գրող, փի­լի­սո­փայ Ժըպ­րան Խա­լիլ Ժըպ­րան կ՚ը­սէ, որ ե­րաժշ­տու­թիւ­նը ազ­գե­րու լե­զուն է եւ գո­յու­թեան խոր­հուրդն է ազ­գի: Ես կ՚ը­սէի նաեւ՝ ազ­գի հոգ­ե­ւոր լե­զուն է ե­րաժշ­տու­թիւ­նը: Ես հա­յե­րէն չեմ հասկ­նար, բայց այս ե­րաժշ­տու­թիւ­նը լսե­լով բա­ւա­կա­նին լաւ զգա­ցի ինք­զինքս: Ես գի­տեմ, որ ա­ռանց ե­րաժշ­տու­թեան կեան­քը եր­կար ճա­նա­պարհ է ա­նա­պա­տին մէջ: Եր­գը կը վա­նէ վատ հո­գի­նե­րը: Ես տե­սայ այդ ամ­բողջ տրա­մադ­րու­թիւն­նե­րը՝ այս դահ­լի­ճին մէջ: Սէր, տխրու­թիւն, ու­րա­խու­թիւն, մայ­րա­կան սէր: Ա­մե­նա­վեհ եր­գը նուի­րած է մօ­րը, Աստ­ու­ծոյն եւ հայ­րե­նի­քին: Այդ եր­գե­րը ա­ղօթք­ներ են: Կը գնա­հա­տեմ երգ­չու­հին, մա­էսթ­րո­ն եւ դաշ­նա­կա­հա­րու­հին:  Եւ այս օ­րե­րուն կ՚ա­ղօ­թենք, որ խա­ղա­ղու­թիւն ըլ­լայ Հա­յաս­տա­նի մէջ», ը­սաւ ան։

Նշենք նաեւ, որ Շո­ղիկ Թո­րո­սեան մե­ներգ­չու­հի է Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ «Շնոր­հա­լի» երգ­չա­խում­բին, ինչ­պէս նաեւ կը դա­սա­ւան­դէ «Բար­սեղ Կա­նա­չեան» ե­րաժշ­տա­նո­ցին ու Պէյ­րու­թի հայ­կա­կան դպրոց­նե­րէն մէ­կուն մէջ: Հե­ղի­նակ է եր­կու ձայ­նաս­կա­ւա­ռակ­նե­րու:

ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ հա­մեր­գէն ետք հան­դի­պում մը ու­նե­ցաւ տա­ղան­դա­ւոր երգ­չու­հիին հետ, որ սի­րով պա­տաս­խա­նեց մեր հար­ցում­նե­րուն:

-Շո­ղիկ, ինչ­պէ՞ս մուտք գոր­ծած էք եր­գի աս­պա­րէզ:

-Պզտիկ տա­րի­քէս եր­գել սկսած եմ: Ծնողքս, զգա­լով իմ մէջս այդ ձիրքն ու սէ­րը, քա­ջա­լե­րած են զիս եւ ուղ­ղոր­դած են ե­րաժշ­տա­կան դպրոց: Ու­սա­նած եմ Հա­մազ­գա­յի­նի «Բար­սեղ Կա­նա­չեան» ե­րաժշ­տա­նո­ցի եր­դի­քին տակ: Շնոր­հա­կալ եմ իմ ծնող­քին, որ զիս մղած են իմ սի­րած աս­պա­րէ­զին մէջ յա­ռաջ եր­թա­լու, եւ ես հա­սած եմ իմ ե­րա­զանք­նե­րուն: Իմ մօ­րեղ­բայրս ալ եր­գիչ է, եւ թե­րեւս նաեւ իր­մէ ժա­ռան­գած եմ այդ շնոր­հը: Հե­տա­գա­յին իմ ձայ­նաս­կա­ւա­ռակ­նե­րէս մէ­կը թո­ղար­կած եմ իմ մօ­րեղ­բորս հետ:

-Ա­ռա­ջին ան­գամ մե­նա­հա­մերգ ու­նե­ցաք հայ­րե­նի­քի մէջ, ի՞նչ էին ձեր զգա­ցում­նե­րը:

-Իբ­րեւ մե­նա­հա­մերգ, ճիշդ է, որ ա­սի­կա ա­ռա­ջինն է Հա­յաս­տա­նի մէջ, բայց նա­խորդ եր­կու տա­րի­նե­րուն յա­ջոր­դա­բար հրա­ւի­րուե­ցայ «Իմ Հա­յաս­տա­ն» փա­ռա­տօ­նին (կազ­մա­կեր­պու­թեամբ Սփիւռ­քի նա­խա­րա­րու­թեան), ուր ար­դէն ծա­նօ­թա­ցում ե­ղաւ ե­րա­ժիշտ­նե­րու հետ, եւ այս մե­նա­հա­մեր­գը կազ­մա­կեր­պուե­ցաւ:

Զգա­ցում­ներս դրա­կան են, շատ կը փա­փա­քէի մե­նա­հա­մերգ ու­նե­նալ Հա­յաս­տա­նի մէջ, եւ ա­հա­ւա­սիկ, Աս­տու­ծոյ կա­մօք ա­նի­կա տե­ղի ու­նե­ցաւ: Յու­սամ՝ ունկն­դիրն ալ ու­նե­ցաւ նոյն ապ­րում­նե­րը, զորս ու­նե­ցայ ես եր­գե­լու պա­հուն եւ ջա­նա­ցի այդ ապ­րում­նե­րը փո­խան­ցել եր­գի մի­ջո­ցով: Եր­գը լա­ւա­գոյն մի­ջոցն է հո­գի­նե­րու ջեր­մաց­ման, մեր­ձեց­ման, դրա­կան ու լու­սա­ւոր զգա­ցում­նե­րու հա­ղորդ­ման: Յու­սամ, որ մե­նա­հա­մերգս դար­ձաւ այդ բո­լո­րի դրսե­ւոր­ման ա­ռիթ հայ­րե­նի ե­րաժշ­տա­սէ­րին հա­մար: Նուա­գա­խում­բին կող­մէ ալ բա­ւա­կան լաւ գնա­հա­տան­քի, ըն­դու­նե­լու­թեան ար­ժա­նա­ցած եմ, ան­կեղ­ծօ­րէն կը գնա­հա­տեն ոճս, ձայնս, մօ­տե­ցումս՝ եր­գե­րուն: Ե­րե­ւա­նի մէջ ե­լոյթ ու­նե­նա­լը մեծ պա­տաս­խա­նա­տուու­թեան տակ կը դնէ զիս, ո­րով­հե­տեւ ժո­ղո­վուր­դին զգա­լի մա­սը ու­նի ե­րաժշ­տա­կան կրթու­թիւն. կրնայ ա­զա­տօ­րէն տալ իր գնա­հա­տա­կա­նը ու ար­ժե­ւո­րել տա­րուած աշ­խա­տան­քը:

-Դիւ­րին չէ եր­գի, ա­րուես­տի աս­պա­րէ­զին մէջ յա­րա­տեւ մնալ: Ի՞նչ դժուա­րու­թիւն­նե­րու կը հան­դի­պիք:

-Դժուա­րու­թիւն­նե­րը շատ են, գան­ձատ­րա­կա­նէն մին­չեւ հա­մաշ­խար­հայ­նա­ցու­մի վտանգ­ներ: Չեմ ը­սեր դիւ­րին է հո­սան­քին դէմ դնել, սա­կայն ա­ռա­քե­լու­թեան մէջ հաս­տատ մնա­լը յաղ­թա­նակ է: Մե­զի պէս խեն­դերն են, որ կը նուի­րուին եւ ան­շէջ կը պա­հեն ա­րուես­տի կրա­կը: Շատ կա­րե­ւոր է նոր սե­րուն­դը ծա­նօ­թաց­նե­լ հայ դա­սա­կան եր­գին եւ ե­րաժշ­տու­թեան, որ­պէս­զի ա­նոնք ալ ի­րենց կար­գին տէր կանգ­նին մեր վեհ ար­ժէք­նե­րուն եւ զա­նոնք փո­խան­ցեն ա­պա­գայ սե­րունդ­նե­րուն: Իմ ման­կա­վար­ժա­կան աշ­խա­տանքս մի­տուած է ա­տոր: Ամ­բողջ օ­րը միայն եր­գով զբա­ղած եմ՝ հա­մերգ­ներ, ձայ­նաս­կա­ւա­ռակ­ներ, դա­սեր, ձայ­նա­մար­զու­թիւն, բայց Աս­տուած ալ կ՚օգ­նէ:

-Լի­բա­նա­նի մէջ քիչ են դա­սա­կան եր­գի մեկ­նա­բան­նե­րը, կա­րե­լի է ը­սել, գրե­թէ չկան: Դուք ինչ­պէ՞ս յա­ջո­ղած էք այդ դժուար աս­պա­րէ­զին մէջ:

-Պա­տե­րազ­մէն ա­ռաջ Լի­բա­նա­նը գրե­թէ ա­ւե­լի մօտ ե­ղած է դա­սա­կան ա­րուես­տին: Պա­տե­րազմն է, որ քիչ մը խան­գա­րած է, բայց 1990-ա­կան­նե­րէն ետք կա­մաց-կա­մաց սկսաւ ինք­զին­քը գտնել: Ես, իբ­րեւ դա­սա­կան եր­գող, չեմ կրնար ը­սել, որ ունկն­դիր չու­նիմ, ընդ­հա­կա­ռա­կը, ա­մէն ան­գամ, որ մե­նա­հա­մերգ կ՚ու­նե­նամ, կամ ո­րոշ մաս­նակ­ցու­թիւն­ներ կ՚ու­նե­նամ, ար­դէն կը զգամ, որ ունկն­դիր­նե­րուն թի­ւը բազ­մա­ցած է: Իւ­րա­քան­չիւր հա­մեր­գէ ետք կը զգամ, որ ունկնդ­րող­նե­րուն թի­ւը ա­ւե­լի կը մեծ­նայ. սա կը նշա­նա­կէ, որ հե­տաքր­քրու­թիւ­նը կ՚ա­ւել­նայ: Իմ պար­տա­ւո­րու­թիւնս է ժո­ղո­վուր­դը հետզ­հե­տէ մղել ունկնդ­րե­լու նաեւ դա­սա­կան ե­րաժշ­տու­թիւն եւ ու­նե­նա­լու ե­րաժշ­տա­կան բազ­մա­տե­սակ ճա­շակ: Պէտք չէ մե­ղադ­րել ա­ժա­նա­գին մե­ղե­դի­ներ լսե­լու հա­մար: Ինչ որ կը մա­տու­ցես ժո­ղո­վուր­դին, այն ալ կը լսէ: Պէտք է ճիշդ մօ­տե­ցում ըլ­լայ եր­գի մա­տուց­ման հար­ցին մէջ, եւ հան­դի­սա­կա­նը ինքն ի­րեն կու գայ: Ի դէպ, պայ­ման չէ, որ ա­մէն մարդ սի­րէ դա­սա­կա­նը, բայց որ­պէս ազ­գա­յին ար­ժէք ու ժա­ռան­գու­թիւն՝ ա­մէն հայ պար­տա­ւոր է զայն յար­գել ու ար­ժե­ւո­րել: Մա­նա­ւանդ՝ մեր հո­գե­ւոր եր­գե­րը, ո­րոնց­մէ իւ­րա­քան­չիւ­րը գանձ մըն է, որ իր վրայ դա­րե­րու պատ­մու­թիւ­նը կը կրէ: Շատ հան­գիստ կը զգամ, երբ հո­գե­ւոր եր­գեմ: Եւ առ­հա­սա­րակ, իմ եր­գա­ցան­կիս մէջ միշտ կը նա­խընտ­րեմ հայ­կա­կան եր­գեր կա­տա­րել, օ­տար երգն ալ կայ, ան­շուշտ, բայց հայ­կա­կա­նը հիմ­նա­կան է: Կո­մի­տա­սը միշտ ա­ռաջ­նա­հերթ է, ան հայ եր­գի գա­գաթն է:

-Ի՞նչ ու­նիք ը­սե­լիք այն ե­րի­տա­սարդ­նե­րուն, ո­րոնք ընտ­րած են ե­րաժշ­տու­թեան աս­պա­րէ­զը:

-Ա­ռանց ձանձ­րա­նա­լու, ա­ռանց վհա­տե­լու թող աշ­խա­տին: Դիւ­րին չէ, բայց ե­թէ կամք ու­նիս, կրնաս ա­մէն բան յա­ջողց­նել: Դուն պի­տի վա­զես քու յա­ջո­ղու­թեանդ ե­տե­ւէն, երբ նստած ես, յա­ջո­ղու­թիւ­նը քե­զի կրնայ չգալ, դուն պի­տի աշ­խա­տիս, որ այդ յա­ջո­ղու­թիւ­նը ձեռք բե­րես: Եւ ի վեր­ջոյ, մա­քուր, զու­լալ եր­գի աս­պա­րէ­զը նուի­րա­կան աշ­խարհ մըն է, եւ ոչ ոք պի­տի զղջայ, երբ նուի­րուի այս աս­պա­րէ­զին: Լիու­լի հա­տու­ցում ան­պայ­ման կը ստա­նաս, քա­նի որ եր­գը յա­ւերժ է, իսկ զայն գնա­հա­տող­նե­րը միշտ կան:

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ