ՓԱՐԻԶԻ ԱՌԱՋՆՈՐԴԱՐԱՆԸ ԱՅՍ ՎԵՐԱՄՈՒՏԻՆ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՓԱՌԱՏՕՆ ՄԸ ԿԸ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊԷ ԱԼՖՈՐՎԻԼԻ ՄԷՋ

Փա­րի­զի Ա­ռաջ­նոր­դա­րա­նը ո­րո­շած է ներ­կայ վե­րա­մու­տին մշա­կու­թա­յին փա­ռա­տօն մը կազ­մա­կեր­պել Ալ­վոր­ֆի­լի մէջ։ Այս կա­պակ­ցու­թեամբ «Նոր Յա­ռաջ» թեր­թը տե­սակ­ցու­թիւն մը ու­նե­ցած է Հայց. Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ Ֆրան­սա­յի Թե­մա­կալ Ա­ռաջ­նորդ Տ. Վա­հան Եպսկ. Յով­հան­նէ­սեա­նի հետ։ Ստո­րեւ կը ներ­կա­յաց­նենք Ժի­րայր Չո­լա­քեա­նի կող­մէ կա­տա­րուած այս հար­ցազ­րոյ­ցը։

*

-Սրբա­զան Հայր, այս վե­րա­մու­տին ո­րո­շած էք մշա­կու­թա­յին փա­ռա­տօն մը կազ­մա­կեր­պել։ Կ՚ու­զէինք գիտ­նալ, թէ այս ձեռ­նար­կը ո­րուն յղուած է՝ հա­յե­րո՞ւն թէ օ­տար­նե­րուն։

-Փա­ռա­տօ­նը մեր ինք­նու­թեան, մեր պատ­մու­թեան եւ մեր ժո­ղո­վուր­դի մշա­կոյ­թին նուի­րուած տօ­նա­կա­տա­րու­թիւն մըն է: Ան­շուշտ երբ նման ձեռ­նարկ մը Ֆրան­սա­յի մէջ կը կազ­մա­կեր­պուի, բնա­կա­նա­բար, բա­ցի հա­յե­րէ կ՚ու­զենք ֆրան­սա­ցի­նե­րու ու­շադ­րու­թիւնն ալ հրա­ւի­րել մեր պատ­մա­կան եւ մշա­կու­թա­յին հարս­տու­թեանց վրայ: Ը­սեմ, թէ ա­սի­կա թե­մա­կան մա­կար­դա­կի փա­ռա­տօն մըն է եւ միայն Ալ­ֆոր­վի­լի հա­մար չէ, պար­զա­պէս այս տա­րի իբ­րեւ վայր ընտ­րե­ցինք Կո­մի­տաս փո­ղո­ցը, իսկ գալ տա­րի վստա­հա­բար այլ հա­յաբ­նակ քա­ղաք­նե­րու մէջ կը կազ­մա­կեր­պենք նմա­նօ­րի­նակ ձեռ­նարկ մը: Այս փա­ռա­տօ­նի իւ­րա­յատ­կու­թիւ­նը այն է, որ ան տե­ղի կ՚ու­նե­նայ փո­ղո­ցի մէջ: Մեր նպա­տակն է ա­պա­հո­վել ժո­ղո­վուր­դի խուռ­նե­րամ ներ­կա­յու­թիւ­նը: Կը ներ­կա­յա­ցուին հայ­կա­կան երգ ու պար, խո­հա­նոց, բայց նաեւ հայ­կա­կան գրա­կա­նու­թիւն: Թե­րեւս ալ հրա­ւի­րենք նոր լոյս տե­սած գիր­քե­րու հե­ղի­նակ­ներ, որ­պէս­զի ա­նոնք ներ­կա­յաց­նեն եւ մա­կագ­րեն ի­րենց հա­տոր­նե­րը: Կ՚ու­զենք, որ ֆրան­սա­ցի ժո­ղո­վուր­դը գիտ­նայ, թէ մենք միայն մոր­թուած եւ ցե­ղաս­պա­նուած ազգ մը չենք, այլ ու­նինք գիր-գրա­կա­նու­թիւն, մշա­կոյթ ու դա­րա­ւոր ան­ցեալ եւ կա­րե­ւոր ներդ­րում­ներ ու­նե­ցած ու նպաս­տած ենք մարդ­կու­թեան գի­տու­թեան եւ պատ­մու­թեան վե­րել­քին:

-Որ­քա՞ն է փա­ռա­տօ­նին տե­ւո­ղու­թիւ­նը։

-Նկա­տի ու­նե­նա­լով, որ ա­սի­կա ա­ռա­ջին փորձն է, ո­րո­շե­ցինք միայն մէկ օր յատ­կաց­նել այս տօ­նա­կա­տա­րու­թեան: Ե­թէ ժո­ղո­վուր­դը ըն­դա­ռա­ջէ, թե­րեւս յա­ռա­ջի­կա­յին կ՚եր­կա­րաձ­գենք ժա­մա­նա­կը:

-Ին­չո՞ւ յատ­կա­պէս Ալ­ֆոր­վիլ քա­ղա­քին ընտ­րու­թիւ­նը։ Ին­չո՞ւ ոչ Փա­րի­զը, Ար­նու­վի­լը կամ Ի­սի-լէ-Մու­լի­նօն…

-Նախ պէտք է փո­ղո­ցը յար­մար ըլ­լար: Օ­րի­նակ՝ Ի­սիի փո­ղո­ցը եր­թե­ւե­կի հա­մար շատ յար­մար չէր, ո­րով­հե­տեւ հոն պի­տի դրուին վա­ճա­ռա­սե­ղան­ներ, տա­ղա­ւար­ներ, փոք­րիկ կրպակ­ներ: Նաեւ ամ­բողջ օր մը փո­ղոց մը գո­ցե­լու հա­մար պէտք է պե­տու­թեան ար­տօ­նու­թիւ­նը ա­պա­հո­վել, ինչ որ կա­րե­լի չէր Փա­րի­զի պա­րա­գա­յին Ժան-Կու­ժոն փո­ղո­ցին հա­մար, նկա­տի ու­նե­նա­լով այն­տեղ գտնուող մեծ ըն­կե­րու­թիւն­նե­րը, պան­դոկ­նե­րը, ե­ւ այլն: Թե­րեւս գալ տա­րի կա­նու­խէն դի­մում կա­տա­րենք եւ ար­տօ­նու­թիւն խնդրենք:

-Կազ­մա­կերպ­չա­կան ա­ռու­մով ի՞նչ քայ­լե­րու ձեռ­նար­կած էք։

-Փա­ռա­տօ­նի կազ­մա­կեր­պիչ մար­մի­նը եւ ո­րո­շում կա­յաց­նո­ղը ա­ռաջ­նոր­դա­րա­նի գրա­սե­նեակն է, բայց այս մար­մի­նը կը նշա­նա­կէ են­թա­մար­մին­ներ՝ խորհր­դակ­ցե­լով տեղ­ւոյն ծու­խե­րուն հետ: Իսկ վար­չա­կան բա­ժի­նը կ՚ու­նե­նայ զա­նա­զան խում­բեր, ո­րոնց­մէ իւ­րա­քան­չիւ­րը կը ստանձ­նէ պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւն­ներ տար­բեր մար­զե­րէ ներս: Այս են­թա­յանձ­նա­խում­բե­րը ի­րենց կար­գին կը նշա­նա­կուին ա­ռաջ­նոր­դա­րա­նի եւ հիւ­րըն­կալ ծու­խի կամ ծու­խե­րու կող­մէ: Ա­ռա­ջին տա­րին ըլ­լա­լով մենք հրա­ւի­րե­ցինք Փա­րի­զի հինգ ծու­խե­րուն հո­վիւ­նե­րը եւ ա­նոնց ծխա­կան խոր­հուր­դին ան­դամ­նե­րը եւ միաս­նա­բար շատ շի­նիչ եւ յա­ջող ժո­ղով­ներ ու­նե­ցանք: Ես ի­րենց բա­ցատ­րե­ցի մեր պատ­կե­րա­ցում­ներն ու սպա­սում­նե­րը: Ը­սեմ, թէ մենք նիւ­թա­կան շահ ա­պա­հո­վե­լու նպա­տակ չու­նինք եւ պար­զա­պէս կը փա­փա­քինք փա­ռա­տօ­նին յա­ջո­ղու­թիւ­նը: Կ՚ու­զենք, որ ան տա­րե­կան բնոյթ կրէ:

-Ար­դեօք ա­ւար­տա՞ծ են նա­խա­պատ­րաս­տա­կան աշ­խա­տանք­նե­րը։

-Ան­շուշտ: Ար­դա­րեւ մա­մու­լին քիչ մը ուշ ծա­նու­ցա­նե­ցինք, բայց ար­դէն շուրջ վեց ա­միս է, որ աշ­խա­տանք կը տա­նինք այդ ուղ­ղու­թեամբ: Ծխա­կան խոր­հուրդ­նե­րը շա­տոնց ար­դէն շրջա­բե­րա­կա­նով տե­ղեակ պա­հուած են եւ հար­կաւ վեր­ջին­նե­րուս մաս­նակ­ցե­լու ա­ռիթ տուած ենք: Օ­րի­նակ՝ սե­ղան մը պի­տի յատ­կա­ցուի Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ, ուր պի­տի վա­ճա­ռուին գիր­քեր, խա­չեր, յու­շա­նուէր­ներ...: Կամ իւ­րա­քան­չիւր ծուխ կրնայ իր շրջա­նի դպրոց­նե­րուն պա­րա­խում­բե­րը կամ երգ­չա­խում­բե­րը հրա­ւի­րել, որ­պէս­զի գան եւ ներ­կա­յա­ցում­ներ ու­նե­նան: Ը­սեմ, թէ մենք իւ­րա­քան­չիւր դպրո­ցի ա­շա­կերտ­նե­րուն քսան վայր­կեա­նէն կէս ժամ տրա­մադ­րած ենք: Այ­սինքն, առ­տուան տաս­նէն մին­չեւ ի­րի­կուն ճոխ եւ խիտ յայ­տա­գիր մը պի­տի ներ­կա­յա­ցուի:

-Այս փա­ռա­տօ­նը, բա­ցի ե­կե­ղե­ցիէն, որ­քա­նո՞վ բաց պի­տի ըլ­լայ այլ կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րու եւ ըն­կե­րակ­ցու­թիւն­նե­րու առ­ջեւ։

-Ես ա­ռա­ջին օ­րէն ը­սած եմ, որ ե­կե­ղե­ցին ժո­ղո­վուր­դի հա­ւա­քա­կա­նու­թիւնն է, ե­կե­ղե­ցին ա­ռան­ձին կազ­մա­կեր­պու­թիւն մը չէ եւ չի կրնար գոր­ծել ա­ռանց գա­ղու­թա­յին կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րուն: Ե­կե­ղե­ցին ա­նոնց մայրն է, ե­կե­ղե­ցին ամ­բողջ հայ ժո­ղո­վուրդն է: Ինչ կը վե­րա­բե­րի այս փա­ռա­տօ­նին, մենք ան­մի­ջա­պէս հրա­ւէր­ներ ղրկած ենք բո­լոր կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րուն, դպրոց­նե­րուն եւ մշա­կու­թա­յին հաս­տա­տու­թիւն­նե­րուն, գրա­ւոր եւ բա­նա­ւոր մա­մու­լին, մար­զա­կան ու բա­րե­սի­րա­կան միու­թիւն­նե­րուն: Ի­րենց սե­ղան­ներ պի­տի տրա­մադ­րենք, որ­պէս­զի գան եւ մաս­նակ­ցին: Ը­սեմ, թէ օ­րուան սկիզ­բը տա­սը վայր­կեան կարճ ա­րա­րո­ղու­թիւն պի­տի ը­նենք՝ ան­դաս­տան, այ­նու­հե­տեւ ա­ռիթ պի­տի տրուի ե­լոյթ­նե­րու եւ տօ­նախմ­բու­թեան: Պատ­րաս­տած ենք նաեւ հայ ժո­ղո­վուր­դի մա­սին տե­ղե­կա­տուա­կան թռու­ցիկ­ներ, ո­րոնք պի­տի բաժ­նուին ան­ցորդ­նե­րուն: Ա­ւելց­նեմ, թէ մեր հրա­ւէ­րին ըն­դա­ռա­ջած են կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րը եւ ցարդ ար­ձա­գանգ­նե­րը դրա­կան են:

-Տե­ղի սահ­մա­նա­փա­կու­թեան ալ հարց կայ։ Կարգ մը հաս­տա­տու­թիւն­ներ կրնան տեղ չու­նե­նալ։

-Վստա­հա­բար դժգո­հող­ներ պի­տի ըլ­լան: Գի­տէք, եր­կու տա­րի ա­ռաջ «Նոր Յա­ռաջ»ին հետ ու­նե­ցած հար­ցազ­րոյ­ցիս ըն­թաց­քին ար­դէն ը­սի, թէ մեր ա­ռաջ­նոր­դա­րա­նի վար­չա­կան հա­մա­կար­գը տա­կա­ւին ամ­բող­ջա­ցած չէ եւ միայն եր­կու-ե­րեք կա­մա­ւոր­նե­րով կ՚աշ­խա­տինք ու կը գոր­ծենք... Ես կան­խաւ նե­րո­ղու­թիւն կը խնդրեմ մեր ժո­ղո­վուր­դէն: Կը վստա­հեց­նեմ, որ մենք մեր կա­րե­լին կ՚ը­նենք: Բայց միւս կող­մէ ալ մեր հաս­տա­տու­թիւն­նե­րը շատ դիւ­րաւ կրնան մեր հրա­տա­րա­կած պար­բե­րա­թեր­թին կամ դի­մա­գի­րքին մի­ջո­ցաւ մեր հաս­ցէն գտնել եւ մե­զի հետ կապ հաս­տա­տել: Մեր ժո­ղո­վուրդն ալ պէտք է քիչ մը համ­բե­րա­տար ըլ­լայ, ո­րով­հե­տեւ այս­տե­ղի 150 տա­րի ան­ցեալ ու­նե­ցող ե­կե­ղե­ցին վար­չա­կան եւ ֆի­նան­սա­կան ա­ռու­մով այն­քան ալ կազ­մա­կեր­պուած չէ: Այ­սօր մենք մեր կա­մա­ւոր­նե­րով է, որ այս մեծ քայ­լը կ՚ու­զենք առ­նել եւ կը վստա­հինք մեր ժո­ղո­վուր­դին, որ իր միաս­նա­կան ու­ժով օգ­նէ, որ­պէս­զի յա­ջո­ղինք այս գոր­ծին մէջ: