ԼՈԶԱՆԻ ՄԷՋ ՇԱԲԱԹԱՎԵՐՋԻՆ ԿԱՐԵՒՈՐ ԽՈՐՀՐԴԱԺՈՂՈՎ ՄԸ ՏԵՂԻ ՊԻՏԻ ՈՒՆԵՆԱՅ ՍՈՒՐԻՈՅ ՏԱԳՆԱՊԻՆ ՇՈՒՐՋ

Սու­րիոյ ճգնա­ժա­մը հետզ­հե­տէ կը խո­րա­նայ եւ դժբախ­տա­բար մարդ­կա­յին ող­բեր­գու­թեան զու­գա­հեռ տա­կաւ ի­րա­կա­նու­թիւն կը դառ­նան վատ­թա­րա­գոյն վար­կած­նե­րը։ Ի­րա­կա­նու­թիւ­նը այն է, որ այս ճգնա­ժա­մը Սու­րիա­յով եւ ա­նոր հա­րե­ւան Ի­րա­քով չի սահ­մա­նա­փա­կուիր եւ մի­ջազ­գա­յին հար­թու­թեան վրայ լուրջ լա­րուա­ծու­թեան մը պատ­ճառ դար­ձած է։ Մաս­նա­ւո­րա­պէս Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու եւ Ռու­սաս­տա­նի յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն մէջ Սու­րիոյ ճգնա­ժա­մին հե­տե­ւան­քով ստեղ­ծուած է մտա­հո­գիչ վի­ճակ մը։ Ան­գա­րա եւ Ո­ւա­շինկ­թըն բազ­մա­թիւ ա­ռանցք­նե­րու շուրջ դադ­րե­ցու­ցած են ի­րենց հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը ու եր­կար ժա­մա­նակ վերջ ար­դէն ո­րոշ մեկ­նա­բան­ներ սկսած են բարձ­րա­ձայ­նել զա­նա­զան հա­ւա­նա­կա­նու­թիւն­ներ, ըստ ո­րոնց աշ­խար­հի այդ եր­կու հսկա­նե­րուն մի­ջեւ կրնան ծա­գիլ ուղ­ղա­կի բա­խում­ներ։ Սու­րիա այդ հա­ւա­նա­կան բա­խում­նե­րուն հա­մար կրնայ վե­րա­ծուիլ դաշ­տի մը։

Այս մթնո­լոր­տին մէջ մի­ջազ­գա­յին աղ­բիւր­նե­րը ե­րէկ ար­ձա­գանգ հան­դի­սա­ցան նոր երկ­խօ­սու­թեան մը վե­րա­բե­րեալ լու­րե­րու։ Ար­դա­րեւ, շա­բա­թա­վեր­ջին Լո­զա­նի մէջ տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ Սու­րիոյ ճգնա­ժա­մին վե­րա­բե­րեալ կա­րե­ւոր գա­գա­թա­ժո­ղով մը։ Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու եւ Ռու­սաս­տա­նի ա­ռըն­թեր այս գա­գա­թա­ժո­ղո­վին պի­տի մաս­նակ­ցին Սէու­տա­կան Ա­րա­բիա, Ի­րան, Քա­թար եւ Թուր­քիա։ Ռու­սաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Սէր­կէյ Լաւ­րով CNN հե­ռուս­տա­կա­յա­նին յայ­տա­րա­րեց, որ ժո­ղո­վը նա­խա­տե­սուած է Շա­բաթ օր։ Ո­ւա­շինկ­թը­նի պաշ­տօ­նա­կան աղ­բիւր­ներն ալ հա­ղոր­դե­ցին, թէ ԱՄՆ-ի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Ճոն Քե­րի Լո­զան պի­տի մեկ­նի «կա­րե­ւոր դաշ­նա­կից­նե­րու» հետ տե­սակ­ցե­լու հա­մար։ Պե­տա­կան քար­տու­ղար Քե­րի Լո­զա­նէն ան­մի­ջա­պէս վերջ պի­տի ու­ղե­ւո­րուի Լոն­տոն։ ԱՄՆ-ի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան բան­բեր Ճոն Քըր­պի յայտ­նեց, թէ Սու­րիոյ մէջ բա­խում­նե­րը կա­սեց­նե­լու ուղ­ղեալ յա­ջող շրջագ­ծի մը յստա­կեց­ման նպա­տա­կը պի­տի հե­տապն­դուի Լո­զա­նի մէջ։

Ան­գա­րա­յի աղ­բիւր­ներն ալ հա­ղոր­դե­ցին, որ Լո­զա­նի ժո­ղո­վին ըն­թաց­քին Թուր­քիան պի­տի ներ­կա­յաց­նէ Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Մեւ­լիւտ Չա­վու­շօղ­լու։

Սէր­կէյ Լաւ­րով հան­դիպ­ման ըն­դա­ռաջ տե­ղե­կա­ցուց, որ Լո­զա­նի ժո­ղո­վը պի­տի գու­մա­րուի՝ հրա­դա­դա­րի նոր հա­մա­ձայ­նու­թեան մը հաս­նե­լու նպա­տա­կով։ «Ոչ թէ ընդ­հա­նուր նիստ մը, այլ գոր­ծա­րար հան­դի­պու­մի մը նման նեղ շրջա­նա­կի ձե­ւա­չա­փով ժո­ղով մը ի­րա­կա­նաց­նել կ՚ու­զենք», ը­սաւ Լաւ­րով եւ ա­ւել­ցուց, որ դաշ­տի վրայ պա­տա­հած­նե­րուն զու­գա­հեռ՝ ուղ­ղա­կիօ­րէն ազ­դե­ցու­թեան տէր եր­կիր­նե­րու մի­ջեւ պի­տի կա­տա­րուի այդ խորհր­դակ­ցու­թիւ­նը։ Հարկ է նշել, որ Սէր­կէյ Լաւ­րով ե­րէկ Լո­զա­նի ժո­ղո­վին վե­րա­բե­րեալ տե­ղե­կու­թիւն­նե­րու ար­ձա­գանգ գտնե­լէն վերջ՝ հե­ռա­խօ­սազ­րոյց մըն ալ ու­նե­ցաւ Ի­րա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Ճե­ւատ Զա­րի­ֆի հետ։ Եր­կու նա­խա­րար­նե­րը զրու­ցե­ցին Սու­րիոյ ճգնա­ժա­մի կար­գա­ւոր­ման հա­մար պայ­ման­նե­րու ստեղծ­ման ուղ­ղեալ մի­ջազ­գա­յին քայ­լե­րուն մա­սին։

ՄՈՒ­ՍՈՒ­ԼԻ ՀԱՐ­ՑԸ

Միւս կող­մէ, մի­ջազ­գա­յին օ­րա­կար­գին վրայ ա­ռաջ­նա­հեր­թօ­րէն տեղ կը զբա­ղեց­նէ նաեւ Մու­սու­լի ա­զա­տագր­ման խնդի­րը։ Ի­րա­քի նաւ­թի պա­շար­նե­րով հա­րուստ այդ քա­ղա­քը եր­կար ժա­մա­նա­կէ ի վեր կը գտնուի «Ի­րաք-Շա­մի իս­լա­մա­կան պե­տու­թիւն» ա­հա­բեկ­չա­կան խմբա­ւոր­ման բռնագ­րաւ­ման տակ։ Մի­ջազ­գա­յին գետ­նի վրայ թէեւ հա­մա­պա­տաս­խան պատ­րաս­տու­թիւն­նե­րը հա­սուն­ցած են էա­պէս, սա­կայն միեւ­նոյն ժա­մա­նակ տա­րած­քաշր­ջա­նի դե­րա­կա­տար­նե­րուն մի­ջեւ կը տի­րեն տա­րա­ձայ­նու­թիւն­ներ։ Մաս­նա­ւո­րա­պէս Պաղ­տա­տի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն եւ Ան­գա­րա­յի մի­ջեւ ստեղ­ծուած է լուրջ լա­րուա­ծու­թիւն մը։ Ի­րաք կ՚ա­ռար­կէ Պա­շի­քա­յի մէջ թուրք զի­նեալ ու­ժե­րու ռազ­մա­խա­րիս­խի գո­յու­թեան դէմ։ Պաղ­տատ չի թաքց­ներ, որ կողմ­նա­կից չէ Մու­սու­լի հա­մար նա­խա­տե­սուած գոր­ծո­ղու­թեան Թուր­քիոյ եւս մաս­նակ­ցե­լուն։ Այս ի­րա­վի­ճա­կին մէջ եր­կու մայ­րա­քա­ղաք­նե­րուն մի­ջեւ կ՚ապ­րուի լուրջ բա­նա­վէճ մը։ Ան­գա­րա­յի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը ա­մե­նա­բարձր մա­կար­դա­կի վրայ կը հա­կա­դար­ձեն Պաղ­տա­տի ղե­կա­վա­րու­թեան։ Պե­տա­կան ա­ւա­գա­նին աս­պա­րէզ կը կար­դայ Ի­րա­քի ղե­կա­վա­րու­թեան դէմ ու կը շեշ­տէ, որ Մու­սու­լի հար­ցին շուրջ Թուր­քիա պի­տի ա­ռաջ­նոր­դուի սե­փա­կան դա­տո­ղու­թեամբ ու պի­տի ը­նէ իր գիտ­ցա­ծը։

Այս ի­րա­վի­ճա­կին մէջ բնա­կա­նա­բար Ո­ւա­շինկ­թը­նի դիր­քո­րո­շումն ալ կը դառ­նայ ա­ռանց­քա­յին։ Տե­ղա­կան մա­մու­լի հա­ղոր­դում­նե­րով, ԱՄՆ-ի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն ա­նու­նով ե­րէկ նոյն օ­րուան մէջ չորս յայ­տա­րա­րու­թիւն կա­տա­րուե­ցաւ Մու­սու­լի շուրջ։ Այդ յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րէն ե­րե­քը ե­ղաւ բա­նա­ւոր, իսկ մին՝ գրա­ւոր։