ԱԿԱՆԱՒՈՐ ԽՈՐՀՐԴԱՆՇԱՆ

Ե­րե­ւա­նի մէջ Կո­մի­տա­սի թան­գա­րան-կա­ճա­ռէն ներս ան­ցեալ շա­բա­թա­վեր­ջին տե­ղի ու­նե­ցաւ հե­տաքրք­րա­կան դա­սա­խօ­սու­թիւն մը, ո­րու նիւթն էր՝ «Կու­տի­նա­յէն Ե­րու­սա­ղէմ՝ հմա­յիչ կա­պոյտ սա­լիկ­նե­րու ճամ­բոր­դու­թեան հետ­քե­րով»։ Դա­սա­խօ­սու­թիւ­նը ձօ­նուած էր Ե­րու­սա­ղէ­մի հայ­կա­կան յախ­ճա­պա­կիի ա­րուես­տին։ Ե­րու­սա­ղէ­մէն ա­րուես­տա­բան Նի­րիթ Շա­լեւ-Խա­լի­ֆա, որ Ե­րե­ւան այ­ցե­լեց, բա­ցատ­րեց՝ թէ 1915-էն վերջ Ե­րու­սա­ղէմ մեկ­նած հայ գաղ­թա­կան­նե­րը ի­րենց հետ տա­րած էին յախ­ճա­պա­կի ստեղ­ծե­լու ա­րուես­տը։ «Ե­րու­սա­ղէմ ե­րեք կրօն­նե­րու սուրբ քա­ղաքն է. յախ­ճա­պա­կիի արուես­տը դար­ձաւ ժա­մա­նա­կա­կից Ե­րու­սա­ղէ­մին խիստ բնո­րոշ ե­րե­ւոյթ մը», ը­սաւ ա­րուես­տա­բա­նը։

Յախ­ճա­պա­կիի ար­հես­տով զբա­ղող յայտ­նի Պա­լեան ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րէն Նշան Պա­լեանն ալ մաս­նակ­ցե­ցաւ այս հա­ւա­քոյ­թին ու շեշ­տեց, որ մեծ ճա­նաչ­ման ար­ժա­նա­ցած հայ­կա­կան յախ­ճա­պա­կին կը տար­բե­րուի իր պատ­կեր­նե­րով։ «Ե­րու­սա­ղէ­մի հա­յե­րը կը պատ­կե­րեն եղ­նիկ­ներ եւ այլ կեն­դա­նի­ներ, ո­րոնք շար­ժի մէջ կը գտնուին, իսկ մահ­մե­տա­կան­նե­րը ըստ էու­թեան կը ներ­կա­յաց­նեն սի­մեթ­րիք աշ­խա­տանք­ներ», ը­սաւ Պա­լեան, որ կ՚ապ­րի Ե­րու­սա­ղէ­մի մէջ ու կը շա­րու­նա­կէ ըն­տա­նե­կան ա­ւան­դու­թիւն­նե­րը։

Պա­լեան­նե­րու գեր­դաս­տա­նէն յատ­կա­պէս յայտ­նի է Մա­րի Պա­լեան, ո­րու գոր­ծե­րը ցու­ցադ­րուած են ամ­բողջ աշ­խար­հի մէջ։ Իր որ­դին՝ Նշան Պա­լեան յոյս յայտ­նեց, որ օր մը իր մօր աշ­խա­տանք­նե­րը կը ներ­կա­յա­ցուին նաեւ Կո­մի­տա­սի թան­գա­րան-կա­ճա­ռին մէջ։

Ե­րու­սա­ղէ­մի հայ­կա­կան յախ­ճա­պա­կին ե­ղած է քա­ղա­քի ա­ռա­ւել ա­կա­նա­ւոր խորհր­դան­շան­նե­րէն մին։ Այդ մէ­կը գե­ղա­գի­տա­կան տե­սան­կիւ­նէ բարձր գնա­հա­տան­քի ար­ժա­նա­ցած է քա­ղա­քի բնակ­չու­թեան լայն շեր­տե­րուն կող­մէ, նե­րա­ռեալ քրիս­տո­նեա­նե­րը, մահ­մե­տա­կան­ներն ու հրեա­նե­րը։

Նի­րիթ Շա­լեւ-Խա­լի­ֆա նոյն հա­ւա­քոյ­թի ըն­թաց­քին ներ­կա­յա­ցուց Կու­տի­նա­յէն Ե­րու­սա­ղէմ հայ­կա­կան յախ­ճա­պա­կիի ա­րուես­տի փո­խադ­րու­թեան պատ­մա­կան հան­գա­մանք­նե­րը, գե­ղա­րուես­տա­կան ազ­դե­ցու­թիւն­նե­րը, ինչ­պէս նաեւ այն ան­ծա­նօթ աշ­խա­տանք­նե­րը, ո­րոնք կը գտնուին Ե­րու­սա­ղէ­մի եւ Անգ­լիոյ մէջ։

Դա­սա­խօ­սու­թեան ա­ւար­տին ցու­ցադ­րուե­ցաւ Մա­րի Պա­լեա­նի «Դրախ­տի հա­յեացք» լայ­նա­ծա­ւալ աշ­խա­տան­քին վե­րա­բե­րեալ վա­ւե­րագ­րա­կան ժա­պա­ւէ­նը, ո­րու բե­մադ­րիչն է Եաէլ Քա­ցի­լի։

«Ար­մէնփ­րէս»ի հա­ղոր­դում­նե­րով, սոյն դա­սա­խօ­սու­թիւ­նը կազ­մա­կեր­պուած էր Հա­յաս­տա­նի Մշա­կոյ­թի նա­խա­րա­րու­թեան եւ Ի­ՔՈՄ-Հա­յաս­տա­նի հա­մա­տեղ նա­խա­ձեռ­նու­թեամբ։ Ձեռ­նար­կին ներ­կայ էր նաեւ Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի միա­բան­նե­րէն Տ. Փա­ռէն Եպսկ. Ա­ւե­տի­քեան։