ԱՂՕԹԱԿՑՈՒԹԻ՜ՒՆ…

Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռին տնօ­րի­նու­թեամբ, Ս. Ծննդեան եւ Աս­տուա­ծա­յայտ­նու­թեան տա­ղա­ւա­րին առ­թիւ այ­սօր տօ­նա­կա­տա­րու­թիւն­ներ տե­ղի կ՚ու­նե­նան Կե­սա­րիոյ Ս. Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րիչ ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ։ Այս ա­ռա­ւօտ ար­դէն սկսաւ պատ­մա­կան ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ Ս. Պա­տա­րա­գը, սուրբ եւ ան­մահ պա­տա­րա­գը, որ միեւ­նոյն ժա­մա­նակ կու գայ զօ­րակ­ցու­թեան շար­ժում մը բնո­րո­շել, նոյ­նիսկ հրահ­րել ներ­կայ պայ­ման­նե­րուն ներ­քեւ։

Պատ­րիար­քա­րա­նը այս Ս. Պա­տա­րա­գի կար­գադ­րու­թիւ­նը ը­րած է՝ Մեր­ձա­ւոր Ա­րե­ւել­քէն՝ հու­րէն եւ սու­րէն խոյս տա­լով Թուր­քիոյ մէջ ա­պաս­տան գտած հայ գաղ­թա­կան­նե­րուն հա­մար։ Սա զօ­րակ­ցու­թեան շար­ժում մըն է մեր հա­մայն­քին մէջ, ո­րով­հե­տեւ այդ զօ­րակ­ցու­թեան ա­հա ա­ռա­ջին դրսե­ւո­րու­մը կը հան­դի­սա­նայ գաղ­թա­կան­նե­րուն հետ մեր հա­մայն­քին ա­ղօ­թակ­ցու­թիւ­նը՝ Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռին կող­մէ կազ­մա­կեր­պուած օ­ժան­դա­կու­թեան աշ­խա­տանք­նե­րուն զու­գա­հեռ։ Կե­սա­րիոյ մէջ գաղ­թա­կան­նե­րը թէեւ յու­զում­նա­խառն զգա­ցում­նե­րով, սա­կայն տօ­նա­կան ա­ւե­տի­սով ա­ղօթք կը վե­րա­ռա­քեն առ Աս­տուած՝ հա­մայն աշ­խար­հի խա­ղա­ղու­թեան հա­մար։ Ի­րա­քէն, Սու­րիա­յէն եւ այլ եր­կիր­նե­րէն փու­թա­լով Թուր­քիոյ զա­նա­զան քա­ղաք­նե­րը հաս­տա­տուած հայ գաղ­թա­կան­նե­րը Կե­սա­րիոյ մէջ խոր եր­կիւ­ղա­ծու­թեամբ կը կա­տա­րեն ի­րենց ուխ­տը՝ որ­պէս­զի Նա­խախ­նա­մու­թիւ­նը դի­մադ­րու­թեան ուժ պար­գե­ւէ ի­րենց եւ ի­րենց ըն­տա­նիք­նե­րուն եւ ա­նոնք տո­գո­րուին լա­ւա­տե­սու­թեամբ ու կեան­քի պայ­քա­րի ո­գիով։ Պատ­մա­կան Կե­սա­րիոյ, ան­ցեա­լի հա­յա­հոծ գա­ւառ­նե­րէն մէ­կուն մէջ, այ­սօր վերս­տին կը հնչեն Հա­յոց Եկե­ղեց­ւոյ զան­գե­րը։ Ա­ռա­ջին հա­յեաց­քով ա­հա­զանգ­ներ են ա­նոնք, սա­կայն քրիս­տո­նէա­կան լա­ւա­տե­սու­թեամբ բո­լո­րը այդ զան­գե­րուն մէջ կ՚ող­ջու­նեն տօ­նա­կան ա­ւե­տի­սը ու կը սպա­սեն, յու­սադ­րուած կը սպա­սեն, որ­պէս­զի ու­րուա-գըծւի իս­կա­կան տօ­նին հե­ռան­կա­րը՝ աշ­խար­հի վրայ խա­ղա­ղու­թեան հաս­տատ­մամբ ու մար­դոց մի­ջեւ հա­ճու­թեամբ։

Թրքա­հա­յու­թեան տե­սա­կէ­տէ այ­սօր յայտ­նի է, որ գաղ­թա­կան­նե­րու պա­րա­գա­յին միայն ա­ղօ­թակ­ցու­թիւ­նը բա­ւա­րար պի­տի չըլ­լայ։ Այդ ա­ղօ­թակ­ցու­թիւ­նը պէտք է ու­նե­նայ իր տրա­մա­բա­նա­կան շա­րու­նա­կու­թիւ­նը, ո­րով­հե­տեւ հայ գաղ­թա­կան­նե­րուն կա­ցու­թիւ­նը ան­յե­տաձ­գե­լի կա­րիք­ներ կը բե­րէ իր հետ եւ այդ կա­րիք­նե­րու դի­մագ­րա­ւու­մը թէ՛ ազ­գա­սի­րա­կան եւ թէ մար­դա­սի­րա­կան ան­վի­ճե­լի պար­տա­ւո­րու­թիւն­ներ կը ստեղ­ծէ թրքա­հայ հա­մայն­քին տե­սա­կէ­տէ։

Կե­սա­րիոյ այ­սօ­րուան Ս. Պա­տա­րա­գին ըն­դա­ռաջ, ե­րէկ, Պատ­րիար­քա­կան Ընդ­հա­նուր Փո­խա­նորդ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան հեր­թա­կան ան­գամ ար­ձա­գանգ հան­դի­սա­ցաւ գաղ­թա­կան­նե­րուն եւ ա­նոնց առ­կայ խնդիր­նե­րուն։ Իս­թան­պու­լա­հայ տիկ­նանց յանձ­նա­խում­բե­րու եւ զա­նա­զան վար­ժա­րան­նե­րու ծնո­ղաց միու­թիւն­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը Ս. Ծննդեան տօ­նին առ­թիւ Գում­գա­բուի մէջ հիւ­րըն­կա­լե­լու ժա­մա­նակ ան կրկնեց իր հայ­րա­կան կոչն ու յոր­դոր­նե­րը՝ զգայ­նու­թիւն ար­տա­յայ­տե­լով Թուր­քիոյ մէջ ա­պաս­տած գտած հայ գաղ­թա­կան­նե­րու խնդիր­նե­րուն ա­ռըն­չու­թեամբ։ Պատ­րիար­քա­րա­նի եր­դի­քին տակ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան կրկնեց իր դրա­կան ու հայ­րա­կան մօ­տե­ցում­նե­րը, ո­րոնք վեր­ջին շրջա­նին ա­մէն գետ­նի վրայ ար­ձա­գանգ կը գտնեն իր շուրթ­ե­րէն։ Ընդ­հա­նուր Փո­խա­նոր­դը յայտ­նեց, թէ գաղ­թա­կան մեր ազ­գա­կից­նե­րը այ­սօր ա­պաս­տան գտած են Թուր­քիոյ զա­նա­զան քա­ղաք­նե­րուն մէջ։ Երկ­րէն ներս կը գտնուին հայ գաղ­թա­կան­ներ, ո­րոնք ար­դէն ծա­նօթ են հա­մայն­քին, ո­րոնց ներ­կա­յու­թեան կը գի­տակ­ցի Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռը։ Այժ­մու պայ­ման­նե­րուն ներ­քեւ, են­թադ­րե­լի է նաեւ, որ կան եւս հայ գաղ­թա­կան­ներ, ո­րոնց հետ տա­կա­ւին կապ չէ կրցած հաս­տա­տել Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռը։ Ընդ­հա­նուր Փո­խա­նոր­դը ը­սաւ. «Մեր գիտ­ցած, հա­սած, չգիտ­ցած ու տա­կա­ւին չհա­սած բո­լոր գաղ­թա­կան մեր քոյր եւ եղ­բայր­նե­րուն հա­մար մեր հա­մայն­քը ը­նե­լիք շատ բան ու­նի։ Կը ջա­նանք ա­ռա­ւե­լա­գոյ­նը, լա­ւա­գոյ­նը ը­նել ա­նոնց հա­մար»։

Ա­ւե­լի վերջ, Տ. Ա­րամ Ար-քեպիսկոպոս Ա­թէ­շեան յի­շե­ցուց, որ մե­զի նման կա­ցու­թեան մէջ կը գտնուին ա­սո­րի եւ քաղ­դէա­ցի հա­մայնք­նե­րը եւս, ո­րով­հե­տեւ ար­տա­սահ­մա­նէն ա­սո­րի­ներ եւ քաղ­դէա­ցի­ներ ալ ա­պաս­տան գտած են Թուր­քիոյ մէջ։ Թէեւ ա­սո­րի­ներ եւ քաղ­դէա­ցի­նե­րը թի­ւով թրքա­հա­յու­թեան բաղ­դատ­մամբ շատ ա­ւե­լի նուազ են, սա­կայն այդ հա­մայնք­նե­րը ծայր աս­տի­ճան ար­դիւ­նա­ւէտ ու գործ­նա­կան զօ­րակ­ցու­թեան շար­ժում մը ստեղ­ծած են։ «Մենք՝ հա­յերս, թէեւ Թուր­քիոյ ա­մե­նա­բազ­ման­դամ ոչ-իս­լամ փոք­րա­մաս­նա­կան հա­ւա­քա­կա­նու­թիւ­նը կը կազ­մենք, սա­կայն մեր եր­կի­րը ա­պաս­տա­նած մեր հա­րա­զատ գաղ­թա­կան քոյր եւ եղ­բայր­նե­րուն հա­մար հա­զիւ ա­նոնց չափ մի­ջոց­ներ կը գո­յաց­նենք», ը­սաւ Տ. Ա­րամ Արքեպիսկոպոս Ա­թէ­շեան, որ յոր­դո­րեց հա­մայն­քի զո­հո­ղու­թիւն­նե­րը բազ­մա­պատ­կել եւ այս ծի­րին մէջ բարձր գնա­հա­տան­քով ու դրուա­տի­քով ար­տա­յայ­տուե­ցաւ՝ մեր բա­րե­րար­նե­րուն կող­մէ դրսե­ւո­րո­ւած ի­րե­րօգ­նու­թեան ո­գիին կա­պակ­ցու­թեամբ։ «Կա­րե­ւո­րը տա­լու ա­ռա­քի­նութիւնն է», ը­սաւ Ընդ­հա­նուր Փո­խա­նոր­դը եւ ա­ւել­ցուց, թէ մեր հա­մայն­քին զա­ւակ­նե­րը վստա­հա­բար պա­տուով դուրս պի­տի գան այս­պի­սի մար­դա­սի­րա­կան պա­տաս­խա­նա­տուու­թեան մը քննու­թե­նէն։