ՊՂԾԱՇՈՒՐԹՆ ՀԱՅՀՈՅԻՉՆԵՐՈՒ՝ ԵՀՈՎԱՅԻ ՎԿԱՆԵՐՈՒ ԾԱԳՈՒՄՆ ՈՒ ՄՈԼԱՐ ՎԱՐԴԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆԸ (Բ.)

Մերօրեայ կեանքին մէջ, յաճախ ականատես կ՚ըլլանք այնպիսի աստանդական անձնաւորութեանց, որոնք տունէ տուն թափառելով՝ որոմներ կը ցանեն մեր հայազգի զաւակներուն մէջ։ Այս վնասաբեր ու չարալից մոլորած մարդիկը փոխանակ Քրիստոսի քալած ճամբէն քալելու եւ Անոր Աւետարանը քարոզելու՝ ստապատում տեսութիւններ կը ներկայացնեն Աստուածաշունչին անունով, իսկ բազմաթիւ գոց սորված համարներ իրարու կապելով՝ կը մոլորեցնեն պարզամիտ քրիստոնեաները։

Անոնց միակ նպատակն ու թիրախն է Քրիստոսի բանաւոր հօտը ցրուել ու պառակտել։ Անոնք ո՛չ միայն կը քայքայեն մեր քրիստոնէական հաւատքը, այլեւ կը խորտակեն մեր աստուածահիմն ընտանիքները։ Յաճախ կը հանդիպինք ընտանիքներու, որոնց մէջ կին կամ ամուսին, մէկն ու մէկը «եհովայի վկայ» է դարձած եւ որոնց ընտանիքը ուշ թէ կանուխ փլուզումի վտանգին ենթարկը-ւած է։ Մէկ խօսքով՝ անոնց միակ նպատակն է մարդիկը առաջնորդել ձախորդութեան ու նեղութեան եւ ոչ թէ «երջանկութեան»։ Ահա թէ ինչո՛ւ Քրիստոս կը զգուշացնէ մեզ՝ ըսելով. «Զգո՛յշ եղէք, չըլլայ որ մէկը ձեզ խաբէ, որովհետեւ շատեր պիտի գան իմ անունովս եւ ըսեն՝ թէ «ես եմ Քրիստոսը» եւ պիտի մոլորեցնեն շատերը» (Մտ 14.4-5)։       

Այս մոլորեցուցիչները՝ «եհովայի վկաները» իրենք զիրենք կը ներկայացնեն որպէս Եհովային՝ Աստուծոյ ճշմարիտ հաւատացեալներ, Աստուծոյ դատը պաշտպանողներ, «թերահաւատ» մարդիկը Աստուծոյ ուղիին առաջնորդողներ, Աստուծոյ խօսքին տարածիչներ, Ս. Գիրքի ճշմարիտ մեկնաբաններ...։ Անոնք ո՛չ միայն հաւատուրացներ են, այլ՝ Սատանային գործիչներ ու ստութեան մարմնացումներ, որոնք քմահաճ բացատրութիւններով ու նենգափոխուած «աւետարան»ով կը խեղաթիւրեն ու կ՚արատաւորեն մեր քրիստոնէական հաւատքը։

«Եհովայի վկաները» կ՚ընդունին Աստուծոյ գոյութիւնը եւ կ՚ըսեն, թէ Անոր անունը Եհովա է՝ հիմնուելով Հին Կտակարանին մէջ «Էլոհիմ» (եբրայերէն) բառին վրայ։ Ասկէ մղուած անոնք իրենք զիրենք կը կոչեն «եհովայի վկաներ»։ Անոնք կ՚ընդունին Աստուածաշունչը որպէս հրեաներու Սուրբ Գիրքը, իսկ քրիստոնեաներու Աստուածաշունչը՝ Նոր Կտակարանը։

«Եհովայի վկաներու» հասկացողութեամբ՝ Սուրբ Երրորդութիւն ըսուած բան մը չկայ, այլ կայ միակ Աստուած մը՝ Եհովան։ Նաեւ կը պատճառաբանեն ըսելով, թէ Երրորդութիւն յորջորջումը Սատանային կողմէ յղացուած բան մըն է, զոր մարդս կ՚ուղղէ բազմաստուածեան գաղափարին։ Սակայն պէտք է ի մտի ունենալ Քրիստոսի մեզի աւանդ թողած մէկ խօսքը, որ դարերու ընդերքէն մեզի անգամ մը եւս կու գայ յիշեցնելու, թէ «Գացէք բոլոր ժողովուրդները ինծի աշակերտ դարձուցէք։ Զանոնք մկրտեցէ՛ք Հօր, Որդիին, եւ Սուրբ Հոգիին անունով» (Մտ 28.19)։ Մի քանի այլ համարներ եւս, որուն մէջ շեշտուած ու բնորոշուած է Երրորդութեան գաղափարը։ Եբրայեցիներու թուղթի հեղինակ՝ Պօղոս առաքեալ կ՚ըսէ. «Յաւիտենական Հոգիին միջոցաւ Քրիստոս Ինքզինքը որպէս Անարատ զոհ մատուցանեց» (Եբր 9.14)։ Տուեալ համարին մէջ կը տեսնենք, թէ ընծայուողը՝ Որդին է, անձը, որուն միջոցաւ ընծայումը տեղի կ՚ունենայ՝ Ս. Հոգին է, իսկ անձը որ ընծան կ՚ընդունի նոյնինքն Աստուած Ինքն է։ Իսկ Պօղոս առաքեալ այլուր կ՚ըսէ. «Աստուած Սուրբ Հոգին առատօրէն մեր վրայ թափեց՝ մեր Փրկիչին Յիսուս Քրիստոսի միջոցաւ» (Տիտ 3.6)։ Թափողը՝ Հայրն է, թափուողը՝ Ս. Հոգին եւ անձը, որուն միջոցաւ Հոգին կը թափուի՝ Որդին։ Մեր «Հաւատոյ Հանգանակ»ին մէջ մեր Ս. Հայրապետները Ս. Երրորդութիւնը կը դաւանին՝ ըսելով. «Կը հաւատանք Սուրբ Երրորդութեան, որ մէկ բնութիւն եւ մէկ աստուածութիւն է. ո՛չ երեք աստուածներ, այլ մէ՛կ Աստուած, մէկ կամք, մէկ թագաւորութիւն, մէկ իշխանութիւն, արարիչ՝ տեսանելի եւ անտեսանելի բոլոր արարածներուն»։      

Անոնց համար Քրիստոս պարզ ու բարի անձնաւորութիւն մըն էր, որ փայտի վրայ կապուած մեռաւ եւ ոչ թէ խաչուեցաւ։ Անոնք կը մերժեն, որ Յիսուս Աստուծոյ Որդին է եւ կ՚ընդունին զԻնք որպէս մահկանացու մը, որ Իր յատուկ առաքինութեամբ եւ սրբութեամբ արժանացած է Աստուծոյ սիրոյն։ Ըստ անոնց, Յիսուս Աստուծոյ Որդին էր, բայց Աստուած չէր եւ նախքան Իր մարդեղութիւնը սովորական հոգեղէն արարած մըն էր եւ կամ՝ Միքայէլ Հրեշտակապետն էր։ Սակայն Յովհաննէս Աւետարանիչ Քրիստոսի մասին վկայելով՝ կ՚ըսէ. «Աշխարհի ստեղծագործութենէն առաջ գոյութիւն ունէր Բանը։ Բանը Աստուծոյ հետ էր։ Անով էր որ Աստուած ամէն ինչ ստեղծեց։ Կեանքը Անով սկիզբ առաւ…։ Աշխարհի մէջ էր Անիկա, աշխարհը Իրմով ստեղծուեցաւ, սակայն աշխարհը զԻնք չճանչցաւ» (Յհ 1.1-4, 10)։ Քրիստոսի մասին ուրիշ հեթանոսական բացատրութիւններ եւս կու տան՝ ըսելով, թէ Քրիստոս թէեւ Աստուծոյ Որդին է, բայց Հօր Աստուծմէն ստորադաս է։ Յովհաննէս առաքեալ Քրիստոսի աստուածութիւնը կը յայտարարէ՝ ըսելով.  «Ոեւէ մէկը երբեք զԱստուած չէ տեսած, բացի Միածինէն, որ Աստուած է եւ Հօրմէն անբաժան, եւ Որդին էր որ մեզի ճանչցուց զայն» (Յհ 1.18)։ Տակաւին, կ՚ուրանան Աստուածորդւոյն յարութիւնը՝ պատրուակելով, թէ Յիսուս Իր իսկական մարմնով յարութիւն չառաւ, այլ այդ մարմինը ամբողջութեամբ գերեզմանին մէջ հողի վերածուեցաւ։ Ապա, կ՚եզրակացնեն՝ ըսելով, թէ Եհովան Քրիստոսի յարութեան համար հոգեղէն նոր մարմին մը ստեղծեց։ Եթէ Յիսուսի մարմինը գերեզմանին մէջ մնաց ու փճացաւ, ինչո՞ւ չորս աւետարանիչները կը վկայեն, թէ Քրիստոսի մարմինը գերեզմանին մէջ չգտնուեցաւ (Տե՛ս Մտ 28.1-7, Մր 16.5-7, Ղկ 24.2-7, Յհ 20.19) եւ ասիկա մեծագոյն վկայութիւնն էր Անոր յարութեան, ինչպէս Յովհաննէս առաքեալ ինքն իր մասին կը վկայէ՝ ըսելով. «Տեսաւ եւ հաւատաց» (Յհ 20.8)։

Այս պղծաշուրթն հայհոյիչները Սուրբ Հոգիին աստուածութիւնն ալ կ՚ուրանան։ Կը պատճառաբեն, թէ Ս. Հոգին անձ չէ, այլ՝ «գործօն ուժ մըն է, ելեկտրական ուժին պէս» (Զարեհ Արք. Ազնաւորեան)։ Սակայն Աստուածաշունչը ինք կը վկայէ, թէ Ս. Հոգին անձնաւորութիւն է, որ գիտութիւն ունի (Հմմտ. Ա.Կր 2.10, 11), կամք ունի (Հմմտ. Ա.Կր 12.11), միտք ունի (Հմմտ. Հռ 8.27), սէր ունի (Հմմտ. Հռ 15.30), զգացում ունի, կը տրտմի (Հմմտ. Եփ 4.30), կը խօսի (Հմմտ. Յյտ 2.7), կը բարեխօսէ (Հմմտ. Հռ 8.26), կը վկայէ (Հմմտ. Յհ 15.26, Հռ 8.16), կ՚ուսուցանէ (Հմմտ. Յհ 16.13), կ՚ուղղէ (Հմմտ. Հռ 8.14), կը հրամայէ (Հմմտ. Գրծ 16.6,7), կը մխիթարէ (Հմմտ. Գրծ Յհ 14.16, 17)։ Տակաւին Աստուածաշունչը շեշտակիօրէն կը փաստէ Սուրբ Հոգիին աստուածութիւնը ըսելով, թէ Սուրբ Հոգին յաւիտենական է (Հմմտ. Եբր 9.14), ամէնուրեք է (Հմմտ. Սղ 139.7-10), ամենակարող է (Հմմտ. Ղկ 1.35), ամենագէտ է (Հմմտ. Ա.Կր 2.10, 11), ստեղծագործ է (Հմմտ. Սղ 33.6, 104.30, Յոբ 33.4)։ Աստուածաշունչին մէջ Ս. Հոգին եւս կոչուած է Այրող Հոգի (Հմմտ. Ես 4.4), Սրբութեան Հոգի (Հմմտ. Հռ 1.4), Ճշմարտութեան Հոգի (Հմմտ. Յհ 16.3), Կեանքի Հոգի (Հմմտ. Հռ 8.2), Շնորհքի Հոգի (Հմմտ. Եբր 10.29), Փառաց Հոգի (Հմմտ. Ա.Պտ 4.14) եւ Քրիստոսի Հոգին (Հմմտ. Հռ 8.9)։ Իսկ երբ ընթերցենք Եսայի Մարգարէութեան 11-րդ գլխուն առաջին համարը, հոն պիտի տեսնենք, որ Ս. Հոգին կոչուած է Իմաստութեան, Հանճարի, Խորհուրդի, Զօրութեան, Գիտութեան եւ Աստուածավախութեան Հոգի։ Կ՚ուզեմ հարց տալ «եհովայի վկաներուն». միթէ պարզ ուժ մը կրնա՞յ այսպիսի աստուածահրաշ գործեր կատարել։

Այս աղանդաւորները նոյնպէս կը մերժեն Մարիամ Աստուածամօր «Աստուածածին» անուանումը, իսկ երջանկայիշատակ Զարեհ Արք. Ազնաւորեան անոնց կը պատասխանէ՝ ըսելով. «Ճիշդ է որ Աստուածաշունչին մէջ չկայ այդ անուանումը (Աստուածածին), բայց ա՛յն անձը որ ճշմարտապէս կը ճանչնայ Աստուծոյ Որդին, Յիսուս Քրիստոսը, իբրեւ կատարեալ եւ յաւէտ օրհնեալ Աստուած, անոր համար «Աստուածամայր» կոչումը ամենապատշաճ եւ ամենէն արժանի կոչումն է, տրուած այն օրհնեալ կնոջ՝ Մարիամին, որ ծնունդ տուաւ մեր Փրկիչ Աստուծոյն»։

«Եհովայի վկաները» չեն հաւատար մարդ անհատի հոգիի  գոյութեան ու անմահութեան, այլ կ՚ըսեն, թէ մարդկային մարմինէն դուրս չկայ հոգի։ Իրենց հասկացողութեամբ ու ըմբռնումով՝ հոգի կը նշանակէ մարդկային շունչ։ Սակայն այստեղ կ՚արժէ մէջբերել Պետրոս առաքեալի մէկ խօսքը, որուն մէջ ցոյց կը տրուին հոգիի գոյութիւնն ու անմահութիւնը. «Քրիստոս ալ, մէկ անգամուան համար չարչարուեցաւ մեր մեղքերուն համար, արդարը՝ մեղաւորներուս համար, որպէսզի մեզ Աստուծոյ մօտեցնէ։ Եւ թէպէտ մեռաւ մարմինով, բայց կենդանի մնաց հոգիով։ Եւ հոգիով ալ գնաց քարոզեց բանտարկուած հոգիներուն» (Ա.Պտ 3.18-19)։ Եթէ իսկապէս հոգի գոյութիւն չունի, արդեօք Քրիստոս ինչո՞ւ գնաց մեռելներու աշխարհ։

Այս լորձաշուրթն աղանդաւորները տարբեր ձեւով կ՚ըմբռնեն մեռելներու յարութիւնը եւ կ՚ըսեն, թէ երբ մեռելներու յարութեան ժամանակը գայ, բոլոր մեռելները չէ՛ որ յարութիւն պիտի առնեն, այլ՝ միայն ընտրուածները (144000 հոգի)։ Այս ընտրեալները, որպէս հոգեղէն էակներ, անտեսանելի կերպով Քրիստոսի հետ երկնքի արքայութեան մէջ պիտի թագաւորեն, իսկ Աստուծոյ «մեծ հօտ»ը՝ «եհովայի վկաները» երկրային դրախտին մէջ պիտի բնակին։ Սակայն երբ լաւապէս ընթերցենք Աստուածաշունչը, հոն պիտի տեսնենք, թէ Քրիստոս տարբեր բան կ՚ըսէ. «Ահա կու գայ ժամանակը, երբ բոլոր անոնք որոնք գերեզմաններու մէջ են՝ պիտի լսեն Անոր ձայնը եւ դուրս գան. անոնք որ բարիք գործած են՝ յարութիւն պիտի առնեն եւ ապրին, իսկ անոնք որ չարիք գործած են՝ յարութիւն պիտի առնեն եւ դատապարտուին» (Յհ 5.28-29)։ Իսկ քրիստոնէական Եկեղեցին կը հաւատայ, թէ մենք՝ հողեղէններս փառաւորուած մարմիններով յարութիւն պիտի առնենք։ Պօղոս առաքեալ իր Կորնթացիներուն ուղղած առաջին նամակին մէջ հետեւեալ բացատրութիւնը կու տայ յարուցեալ մարմինին մասին. «Մարմինը հող կը դրուի եղծանելի վիճակով, եւ յարութիւն կ՚առնէ՝ անեղծ. հող կը դրուի տկար, եւ յարութիւն կ՚առնէ՝ զօրաւոր. հող կը դրուի իբրեւ շնչաւոր մարմին, եւ յարութիւն կ՚առնէ իբրեւ հոգեւոր մարմին» (Ա.Կր 15.42-44)։ Իսկ Զարեհ Արք. Ազնաւորեան կ՚ըսէ. «Բոլոր մարդիկ պիտի յայտնուին առաջին մարդուն՝ Ադամի վիճակով ու տարիքով, բոլորն ալ երեսուն տարեկան։ Արդարներու մարմինները պիտի ըլլան Քրիստոսի մարմինին պէս՝ թափանցիկ, թանձրութիւնը թօթափած, նուրբ ու թեթեւ, լուսափայլ, արեգակի պէս պայծառ, փայլակի պէս արագաշարժ։ Իսկ կորուստի դատապարտուածներուն մարմինները պիտի մնան թանձր ու ծանր՝ իրենց մեղքերուն պէս, եւ պիտի ըլլան տգեղ ու խաւարին, իրենց հոգեկան աշխարհին պէս»։

Նախորդ մեր գրութեան մէջ ըսած էինք, թէ իրենց աղանդին հիմնադիրը՝ Ռասէլ իր մանուկ հասակէն կը վախնար դժոխքէն ու անոր չարչարանքներէն։ Հետեւաբար, «եհովայի վկաները» հիմնուելով իրենց հիմնադիրին գաղափարախօսութեան վրայ՝ կը մերժեն դժոխքի գոյութիւնը եւ տանջանքները։ Բայց եւ այնպէս Քրիստոս վերջին դատաստանի պատկերը գծած ժամանակ յստակօրէն ըսաւ. «Անիծեալնե՛ր, հեռացէ՛ք ինձմէ, գացէ՛ք յաւիտենական կրակին մէջ, որ Սատանային եւ անոր հրեշտակներուն համար պատրաստուած է…։ Անոնք պիտի երթան յաւիտենական պատիժի, իսկ արդարները յաւիտենական կեանքի» (Մտ 25.41, 46)։ Արդեօք այս խօսքերուն դիմաց «եհովայի վկաները» ի՞նչ պատասխան ունին։

Մերժելով դժոխքի առկայութիւնը, նաեւ կը մերժեն դատաստանի օրն ու հատուցումը։ Կ՚ըսեն, թէ իսկական դատաստանի օր մը չկայ եւ հետեւաբար հաշուետուութիւն կամ հատուցում ըսուած բան գոյութիւն չունի։ Իսկ Քրիստոս կը հաւաստիացնէ՝ ըսելով. «Կ՚ըսեմ ձեզի.- Դատաստանի օրը մարդ իր բոլոր դատարկ խօսքերուն համար հաշիւ պիտի տայ» (Մտ 12.36)։ Իսկ Պօղոս առաքեալ այսպէս կը գրէ. «Բոլորս ալ Քրիստոսի ատեանին դիմաց պիտի կանգնինք, որպէսզի իւրաքանչիւրը իր մարմինով ընդունի հատուցումը երկրի վրայ իր կատարած բարի կամ չար գործերուն» (Բ. Կր 5.10)։

«Եհովայի վկաները» պետական իշխանութեանց համար կ՚ըսեն, թէ անոնք Սատանային կը պատկանին, հետեւաբար՝ անոնք զերծ կը մնան զինուորական ծառայութենէ եւ յարգանք չեն տածեր իրենց պետութեանց նկատմամբ։ Պօղոս առաքեալ կը թելադրէ մեզի, որ հնազանդինք պետական իշխանութեանց, որովհետեւ «առանց Աստուծոյ թոյլտուութեան իշխանութիւն մը չի կրնար ըլլալ, եւ գոյութիւն ունեցող իշխանութիւնները Աստուծմէ կարգուած են» (Հռ 13.1)։ 

Տակաւին շարքը երկար է անոնց ստապատում տեսութիւններուն։ Սակայն մեզի՝ բոլորիս համար անհասկնալի է այն՝ թէ «եհովայի վկաները» ինչպէ՞ս  կ՚ուրանան ու չեղեալ կը  նկատեն այսքան բացայայտ վկայութիւններ։

Սիրելի՛ ընթերցող, վստահաբար դուն քեզի պիտի հարցնես, թէ ինչպէ՞ս կարելի է դէմ դնել ոչխարներու մորթով յայտնուող այս գայլերուն։ Լաւագոյն պատասխանը չհաղորդակցիլ ու տանդ դուռը փակ պահելն է անոնց դիմաց եւ զանոնք շրջապատէդ հեռացնել եւ վտարել։ Անոնց հետ վիճաբանիլը քեզի համար ո՛չ շահաբեր է եւ ոչ ալ օգտակար։ Իրենց նման դատարկապորտ ա՞նձ մըն ես, որ սուղ ժամերդ վասն ոչինչի պէտք է վատնես։ Առ այդ, Պետրոս առաքեալի խօսքին անսայ, որ կ՚ըսէ. «Եթէ գայ մէկը՝ որ այսպէս չ՚ուսուցաներ, զայն ձեր տուները մի՛ ընդունիք եւ նոյնիսկ բարեւ մի՛ տաք անոր» (Բ. Յհ 1.10)։ Բարեւդ լաւ մարդոց տուր եւ ոչ թէ չարութեան հետեւորդներուն…

Ա­ԼԵՔՍ ՍՐԿ. ԳԱ­ԼԱՅ­ՃԵԱՆ