ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴՈՒԹԵԱՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՄ

Ռա­ֆա­յէլ Ճա­նի­կեա­նի «Խո­տոր­ջուր․ հայ­րե­նա­բաղձ ու­ղե­ւո­րի մը ճա­նա­պար­հոր­դու­թիւ­նը» հա­տո­րը, հրա­տա­րա­կուած «Ի­լե­թի­շի­մ» հրա­տա­րակ­չա­տան կող­մէ, նա­խըն­թաց երեկոյեան հան­րու­թեան ծա­նօ­թուե­ցաւ Կալաթասարայի «Ճե­զա­յի­ր» համալիրին մէջ։ Այս առ­թիւ նախ ար­տա­յայ­տուե­ցաւ գրքին թարգ­մա­նի­չը՝ Սեր­հան Ա­տա եւ ա­պա Ռա­ֆա­յէլ Ճա­նի­կեա­նի որ­դին՝ ի­տա­լա­հայ Փրոֆ․ Ճոր­ճիօ Ճա­նի­կեան։ Ա­նոնք պատ­մե­ցին Ռա­ֆա­յէլ Ճա­նի­կեա­նի եւ այս գրքին ստեղծ­ման պատ­մու­թիւ­նը։ Ա­պա հա­տուած­ներ ըն­թեր­ցուե­ցան գիր­քէն՝ դե­րա­սան Շե­րիֆ Է­րօ­լի (թրքե­րէն) եւ Սե­ւան Տէ­յիր­մեն­ճեա­նի (հա­յե­րէն) կող­մէ։

Խո­տոր­ջուր, այ­սօ­րուան ա­նու­նով Սա­րը­քո­նաք (Իս­փիր), Էրզ­րու­մի պատ­մա­կան նա­հան­գի զուտ հա­յաբ­նակ գա­ւա­ռակ­նե­րէն մէկն էր։ Պատ­մա­կան ու­րոյն ան­ցեա­լի տէր այս գե­ղա­տե­սիլ բնա­վայ­րը, ինչ­պէս հա­յաբ­նակ միւս գա­ւառ­նե­րը, 1915-ին դա­տար­կուե­ցան ի­րենց բնակ­չու­թե­նէն։ Ռա­ֆա­յէլ Ճա­նի­կեան, 1915-ին դեռ 9 տա­րե­կան մա­նուկ մըն էր թէեւ, սա­կայն իր գա­ւառն ու տե­սած­նե­րը կը պատ­մէ ա­կա­նա­տե­սի մը վառ գոյ­նե­րո­վ։