ՀԱ­ՐԱ­ԶԱՏ ԲՈՒՐ­ՄՈՒՆՔ

1989, Վե­նե­տիկ:

Յար­գե­լի վար­դա­պետ մը, ո­րուն ա­նու­նը այժմ չեմ կրնար մտա­բե­րել, եւ ես եր­կիւ­ղա­ծու­թեամբ մուտք կը գոր­ծենք Santa Maria Gloriosa dei Frari ե­կե­ղե­ցին:

Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ թուով քիչ մար­դիկ ըլ­լա­լուն հա­մար ա­ւե­լի խորհր­դա­ւո­րու­թիւն կը զգա­յի: Երբ լուռ կը դե­գե­րէի, ե­կե­ղեց­ւոյ բո­լոր ման­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րը տես­նե­լու հա­մար, ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ տե­ղադ­րուած ծա­ւա­լով մեծ նկար մը զար­մա­նա­լիօ­րէն մագ­նի­սի պէս զիս իր քով քա­շեց:

Այժմ բա­ռեր չեն գար միտքս, որ­պէս­զի ար­ժե­ւո­րումս ու տպա­ւո­րու­թիւնս յայտ­նեմ, բայց մէկ բան կրնամ ը­սել, թէ նկա­րը զիս իր դի­մաց տաս վայր­կեան ան­շար­ժա­ցուց:

Ին­ծի ըն­կե­րակ­ցող վար­դա­պե­տը մեղմ ձայ­նով ին­ծի ը­սաւ, թէ նկա­րին հե­ղի­նա­կը Թի­ցիա­նօն է եւ նկա­րը կը կո­չուէր «Աս­տուա­ծած­նի վե­րա­փո­խու­մը»: Ա­պա դառ­նա­լով ին­ծի հար­ցուց, թէ հայ­կա­կան շունչ կը զգա­յի՞ նկա­րին մէջ: Հայ­կա­կան շունչ ուր­կէ՞ ո՞ւր. հա­զար մղոն հե­ռու մեր հայ­րե­նի­քէն՝ Վե­նե­տիկ ապ­րող Թի­ցիա­նօն եւ Աս­տուա­ծած­նայ վե­րա­փո­խու­մը մե­զի հետ ա­ռըն­չուած ի՞նչ կրնար ու­նե­նալ: Հար­ցու­մը սկսաւ միտքս չարչր­կել եւ սկսայ ա­ւե­լի ու­շա­դիր դի­տել նկա­րը:

Հե­տաքրք­րու­թիւնս ա­ւե­լի կ՚ա­ճէր մէջս ու սկսայ զննող աչ­քե­րով ո­րո­նել «մե­ր­»ը, բայց ի զուր. եզ­րա­կա­ցու­թեան մը չէի կրնար յան­գիլ: Ար­դեօք Թի­ցիա­նօն Աս­տուա­ծած­նի կեր­պա­րը հայ կնոջ մը պատ­կե­րո՞վ ար­տա­յայ­տած էր: Բայց Աս­տուա­ծած­նի գծագ­րուած կեր­պա­րը շատ հե­ռու էր հա­յը բնո­րո­շող գի­ծե­րէն: Զուտ ի­տա­լա­ցիի կեր­պա­րով ներ­կա­յա­ցուած էր ան:

Ես մեր Աս­տուա­ծած­նին կեր­պա­րը լաւ ճանչ­նա­լուս հա­մար այդ եզ­րա­կա­ցու­թիւնս ջնջե­ցի մտքէս:

Քիչ ետք վար­դա­պե­տը դար­ձեալ ցած ձայ­նով, վստա­հա­բար ե­կե­ղեց­ւոյ ան­դոր­րու­թիւ­նը չխան­գա­րե­լու մի­տու­մով, ա­ւե­լի մօ­տե­նա­լով ին­ծի, ը­սաւ.

-Կար­միր գոյ­նին լաւ ու­շա­դիր ե­ղի՛ր: Հոն է որ պի­տի զգաս հայ­կա­կան շուն­չը...:

Ան­մի­ջա­պէս եզ­րա­կա­ցու­ցի, թէ այդ ժա­մա­նակ Թի­ցիա­նօն ըն­տիր կար­միր գոյն չգտնե­լուն հա­մար մեր հա­յոց որ­դան կար­մի­րը գոր­ծա­ծած էր իր ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րուն հա­մար:

Այդ վայր­կեա­նին Աս­տուա­ծած­նայ վե­րա­փո­խու­մը մուտք գոր­ծեց հո­գիէս ներս: Այդ օ­րուը­նէ Թի­ցիա­նօն հա­րա­զատ դար­ձաւ ին­ծի: Որ­դան կար­մի­րին բուր­մուն­քը առ­նե­լով հպար­տօ­րէն դուրս ե­լայ ե­կե­ղե­ցիէն:

Վե­նե­տի­կի մէջ մէկ տա­րուան կե­ցու­թեանս ըն­թաց­քին շա­բա­թը մէկ օր կ՚այ­ցե­լէի Թի­ցիա­նո­յին, օ­տար ա­փե­րու վրայ առ­նե­լու հա­մար բուր­մուն­քը հա­յոց որ­դան կար­մի­րին:

Յ. ՀԵԼ­ՎԱ­ՃԵԱՆ

Պէյ­րութ