ՁԱՅՆԸ, ԵՐԱԺՇՏՈՒԹԻՒՆԸ… ԵՒ «ՄԱՐԱԼ»Ի ՆՇԱՁՈՂԸ (Ա.)

Երաժշտութեան եւ պարի միութիւնը դարեր շարունակ եղած է մարդկային մշակոյթի անբաժանելի մէկ մասը: Գեղարուեստական արտայայտման երկու ձեւերն ալ խորապէս արմատաւորուած են հայկական պատմութեան մէջ՝ գերազանցելով լեզուական արգելքներն ու մշակութային տարանջատումները: Այս առումով վառ օրինակներ էին Էսաեան սանուց միուեան «Մարալ» երգի-պարի համոյթի Երեւանի վերջին ելոյթները։

Երաժշտութեան եւ պարի ներդաշնակութիւնը գեղարուեստական ​​արտայայտման անհերքելի եւ յաւերժական միաձուլում մըն է: Սա ձայնի եւ շարժման ամուսնութիւն է, որ կը գերազանցէ սահմանները եւ կը դպչի մարդկային հոգիին: Երաժշտութիւնը կեանք կու տայ պարին՝ ստեղծելով շարժման եւ արտայայտման շրջանակ մը: Երաժշտութիւնն ու պարը կ՚առթեն զգացումներ, կը յիշեցնեն պատմութիւններ եւ փոխադարձաբար կ՚ուժեղացնեն իրարու ազդեցութիւնը: Երաժշտութեան եւ պարի սիներժին կը ծնի գեղարուեստական համագործակցութեան ուժն ու գեղեցկութիւնը։ Կատարողական արուեստի ոլորտէն ներս անոնց ներդաշնակութիւնը միշտ կը շարունակէ ոգեշնչել հանդիսատեսը՝ առաջնորդելով բոլորը մարդկային ստեղծագործութեան խորութեան եւ բազմակողմանիութեան մասին։

Երաժշտութեան եւ պարի ներդաշնակութիւնը կը կայանայ անոնց յոյզեր յառաջացնելու, զանազան ժամանակներէ պատմութիւններ վերյիշեցնելու եւ այդ շփումով հանդիսատեսը դէպի մարդկային փորձառութեան զանազան ոլորտներ տանելու հորիզոններուն մէջ: Երաժշտութեան եւ պարի՝ զիրար համալրող ազդեցութիւնը կը բիւրեղանայ անոնց ներդաշնակ մատուցման վարպետութիւնով։ Մարալցիներու բեմային թռիչքներն ալ բոլորին առջեւ նման ճանապարհորդութեան մը դռները բացին՝ ապրումները բազմապատկելով երաժշտութեան ներգործութեամբ։

Կատարողական արուեստի ոլորտէն ներս երաժշտութիւնը շունչ կը հաղորդէ պարին. պարը մեծապէս կը յենու երաժշտութեան ռիթմի եւ մեղեդիի վրայ՝ շարժումներով եւ հանդիսատեսի հետ կապ հաստատելով: Երաժշտութիւնը կ՚ապահովէ այն կառուցուածքը եւ շրջանակը, որու շուրջ պարողները կրնան ֆիզիքապէս արտայայտուիլ, ստեղծել բարձր տրամադրութիւն, հաստատել ռիթմ եւ կատարողներու ինքնադրսեւորումը դիւրացնելով քորէոկրաֆիի միջոցով: Միթէ առանց երաժշտութեան՝ պարը լոկ շարժումներու դիպաշար մը չէ՞։ «Մարալ»ի սահմանած նշաձողը տարակոյս չի թողուր այս ուղղութեամբ՝ մանաւանդ ողջունելի էր նաեւ սոփրանօ Գարին Պոզքուրթի հնչեցուցած ձայնը։

ՊԻԱՆՔԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ

•շար. 1