ԾԱՆՐԱԿՇԻՌ ԽԱՌՆԱՇՓՈԹ

Պոլ­սոյ Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռի Հո­գե­ւո­րա­կա­նաց հա­մա­գու­մա­րը ե­րէկ յետ­մի­ջօ­րէին պատ­մա­կան ժո­ղով մը գու­մա­րեց եւ տե­ղա­պահ ընտ­րեց Գեր­մա­նիոյ Հա­յոց Թե­մի Ա­ռաջ­նորդ Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեա­նը, սա­կայն Իս­թան­պու­լի կու­սա­կա­լու­թեան կող­մէ ու­ղար­կուած նա­մա­կով մը տե­ղե­կա­ցուե­ցաւ, որ ընդ­հա­նուր փո­խա­նոր­դը կը մնայ պաշ­տօ­նի գլուխ։ Մեր հա­մայն­քին տե­սա­կէ­տէ ե­րէ­կուան օ­րը սկսած էր յոյ­սե­րով ու դրա­կան ակն­կա­լու­թիւն­նե­րով։ Ընդ­հա­նուր սպա­սու­մը այն էր, որ Ե­կե­ղե­ցա­կան հա­մա­գու­մա­րի կող­մէ տե­ղա­պա­հի մը ընտ­րու­թեան զու­գա­հեռ՝ պի­տի կազ­մուէր նաեւ նա­խա­ձեռ­նարկ մար­մին մը եւ այս­պէ­սով մեր հա­մայն­քը պի­տի ա­ռաջ­նոր­դուէր պատ­րիար­քա­կան ընտ­րու­թեան եւ ինն տա­րուան առ­կայ մի­ջան­կեալ շրջանն ալ պի­տի հաս­նէր իր ա­ւար­տին։ Բայց եւ այն­պէս, մե­տա­սա­նե­րորդ պա­հուն պատ­կան իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն կող­մէ հա­սած պաշ­տօ­նա­կան նա­մա­կը դար­ձեալ առ­կա­խեալ վի­ճա­կի մէջ թո­ղուց պատ­րիար­քա­կան ընտ­րու­թեան խնդի­րը։ Բնա­կա­նա­բար, ամ­բողջ հա­մայն­քէն ներս ստեղ­ծուե­ցաւ մեծ յու­սա­խա­բու­թիւն։ Ներ­կա­յիս խառ­նաշ­փոթ մը ծա­գած է հա­մայն­քա­յին կեան­քէն ներս, առ­կայ է մեծ ա­նո­րո­շու­թիւն մը։ Պատ­րիար­քա­րա­նը դի­մում ներ­կա­յա­ցու­ցած է՝ կու­սա­կա­լու­թե­նէն ժա­մադ­րու­թիւն մը ա­պա­հո­վե­լու հա­մար ու կը սպա­սուի այդ դի­մու­մի ար­դիւն­քին, որ­պէս­զի կա­րե­լի դառ­նայ ուղ­ղա­կի պար­զել բո­լոր հան­գա­մանք­նե­րը։ Ա­ւե­լորդ է ը­սել, որ հա­մայն­քա­յին կեան­քէն ներս կը տի­րէ ծան­րա­ծանր վի­ճակ մը։ Գործ­նա­կա­նին մէջ, պատ­րիար­քա­կան առ­կա­խեալ ընտ­րու­թեան թնճու­կը յաղ­թա­հա­րե­լու իւ­րա­քան­չիւր փորձ, դժբախ­տա­բար, ա՛լ ա­ւե­լի կը խո­րաց­նէ կա­ցու­թիւ­նը։ Այս վեր­ջին ի­րա­դար­ձու­թիւ­նը մեր հա­մայն­քի Հան­րա­պե­տա­կան շրջա­նի ա­մե­նա­բարդ եւ ա­մե­նա­նուրբ տագ­նապ­նե­րէն մէ­կուն ծնունդ տուած է։ Ըն­թաց­քին, հետզ­հե­տէ յայտ­նի կը դառ­նան նաեւ տե­ղա­պա­հի ընտ­րու­թեան ճիշդ նա­խօ­րեա­կին ապ­րուած­նե­րուն ման­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րը եւ այդ բո­լո­րին հի­ման վրայ ալ կա­րե­լի է հե­տեւց­նել, որ ան­հաշտ մրցակ­ցու­թիւն­նե­րու մթնո­լոր­տին մէջ հնա­րա­ւոր չէ ե­ղած ան­թե­րի են­թա­գե­տին մը պատ­րաս­տել՝ ե­րաշ­խա­ւո­րե­լու հա­մար տե­ղա­պա­հի հե­զա­սահ ընտ­րու­թիւն մը։ Այժմ, թրքա­հայ հա­մայն­քի ի­րա­ւունք­նե­րուն տե­սա­կէ­տէ ծան­րակ­շիռ ու մտա­հո­գիչ վի­ճակ մը գո­յու­թիւն ու­նի։ Հա­մայն­քա­յին շրջա­նակ­նե­րը ցա­ւով ու զար­ման­քով կը հե­տե­ւին ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րուն։ Բո­լո­րը հա­մա­միտ են, որ տագ­նա­պը խոր է, սա­կայն յաղ­թա­հար­ման ճա­նա­պարհն ալ պի­տի բիւ­րե­ղա­նայ պա­ղա­րիւն ու միաս­նա­կան աշ­խա­տան­քով։

Ե­րէկ, ժա­մը՝ 15.00-ին, Գում­գա­բուի մէջ հա­ւա­քուած էին Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռի Ե­կե­ղե­ցա­կա­նաց հա­մա­գու­մար ժո­ղո­վի ան­դամ­նե­րը։ Երբ բո­լոր ե­կե­ղե­ցա­կան­նե­րը պատ­րաստ էին դահ­լի­ճին մէջ, քիչ անց ա­նոնց միա­ցան նաեւ Ա­թո­ռի ե­րեք սրբա­զան­նե­րը՝ Պատ­րիար­քա­կան Ընդ­հա­նուր Փո­խա­նորդ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան, Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեան եւ Կրօ­նա­կան Ժո­ղո­վի Ա­տե­նա­պետ Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեան։ Ընդ­հա­նուր փո­խա­նոր­դին նա­խա­գա­հու­թեամբ գու­մա­րուե­ցաւ նիս­տը, ո­րու բաց­ման ա­ղօթ­քի ար­տա­սան­ման ժա­մա­նակ նկա­րա­հան­ման հնա­րա­ւո­րու­թիւն ըն­ձե­ռուե­ցաւ հա­մայն­քա­յին մա­մու­լին։ Հա­մա­գու­մար ժո­ղո­վը ա­ւե­լի վերջ շա­րու­նա­կուե­ցաւ դռնփակ։ Նախ կազ­մուե­ցաւ դի­ւա­նը, ո­րու ա­տե­նա­պետն էր Տ. Ե­ղի­շէ Վրդ. Ուչ­քու­նեան եւ ա­տե­նադ­պի­րը՝ Տ. Տրդատ Քհնյ. Ու­զու­նեան։ Քուէա­խոյզ­նե­րը ե­ղան՝ Տ. ­Զա­քէոս Ծ. Վրդ. Օ­հա­նեան եւ Տ. ­Թա­թուլ Ծ. Վրդ.­ Ա­նու­շեան։ Օ­րա­կար­գի վրայ էր տե­ղա­պա­հի ընտ­րու­թիւ­նը եւ հո­գե­ւոր հայ­րե­րը ձեռ­նար­կե­ցին գաղտ­նի քուէար­կու­թեան։ Ար­դիւն­քին Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեան ստա­ցաւ 23 քուէ, իսկ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան՝ 11 քուէ։ Ծա­նօթ է, որ Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեան թեկ­նա­ծու­թիւ­նը ետ ա­ռած էր՝ ի նպաստ Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեա­նի։ Ժո­ղո­վա­կան­նե­րը ծա­փա­հա­րու­թիւն­նե­րով տե­ղե­կա­ցան ար­դիւն­քին, ըստ ո­րու ձայ­նե­րու շուրջ 70 տո­կո­սը կեդ­րո­նա­ցուած էր Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեա­նի վրայ։ Այդ փու­լին Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեանն ալ շնոր­հա­ւո­րեց Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեա­նը եւ յղեց յա­ջո­ղու­թեան մաղ­թանք­ներ։ Հարկ է նշել, որ մեր Ա­թո­ռի ար­տա­սահ­մա­նի հո­գե­ւո­րա­կան­ներն ալ հե­ռա­կայ դրու­թեամբ, փո­խա­նոր­դու­թիւն­նե­րու մի­ջո­ցաւ, մաս­նակ­ցե­ցան քուէար­կու­թեան եւ տուին ի­րենց ձայ­նը՝ ի­րենց հա­մար նա­խընտ­րե­լի թեկ­նա­ծուին։ Քուէ­հա­մա­րի ըն­թաց­քին Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեան պահ մը դուրս ե­կաւ ժո­ղո­վաս­րա­հէն՝ քիչ մը օ­դա­փո­խուե­լու եւ ջուր խմե­լու հա­մար։ Իր տրա­մադ­րու­թիւ­նը բարձր էր։ Ան շու­տով վե­րա­դար­ձաւ դահ­լիճ։ Ո­րոշ ժա­մա­նակ անց, երբ ա­մէն ինչ վեր­ջա­ցած ըլ­լալ կը թուէր, դա­դար մը տրուե­ցաւ նիս­տին։ Ժո­ղո­վա­կան հայ­րե­րը ար­ձա­կուե­ցան կարճ ժա­մա­նա­կի մը հա­մար, իսկ դահ­լի­ճին մէջ պատ­րաս­տու­թիւն­ներ սկսան՝ որ­պէս­զի ընտ­րեալ տե­ղա­պա­հը կա­տա­րէ իր ուխ­տը։ Ճիշդ այդ փու­լին հե­ռա­պատ­ճէ­նով (ֆաքս) Պատ­րիար­քա­րան հա­սաւ կու­սա­կա­լու­թեան պաշ­տօ­նա­կան նա­մա­կը։ Ա­թո­ռի ե­րեք սրբա­զան­նե­րը ա­ռանձ­նա­սե­նեա­կի մը մէջ վե­րա­հա­սու դար­ձան ա­նոր բո­վան­դա­կու­թեան։ Նա­մա­կին պատ­ճէ­նը յանձ­նուե­ցաւ նաեւ մա­մու­լին։ Հա­մա­գու­մա­րի ան­դամ­ներն ալ աս­տի­ճա­նա­բար տե­ղեակ դար­ձան կա­ցու­թեան։ Ժո­ղո­վա­կան­նե­րը դար­ձեալ վե­րա­դար­ձան դահ­լիճ ու նիս­տը շա­րու­նա­կուե­ցաւ դռնփակ։ Ընտ­րեալ տե­ղա­պա­հին ուխ­տի ա­րա­րո­ղու­թեան փո­խա­րէն բուռն քննար­կում­ներ ծա­ւա­լուե­ցան առ­կայ ծան­րակ­շիռ կա­ցու­թեան շուրջ։ Հա­մա­գու­մա­րի դի­ւա­նը պատ­րաս­տեց պաշ­տօ­նա­կան զե­կոյ­ցը։ Ժո­ղո­վա­կան­նե­րը ո­րո­շե­ցին դի­մել Իս­թան­պու­լի կու­սա­կա­լու­թեան՝ պար­զա­բա­նում­ներ ու­նե­նա­լու հա­մար ու­ղար­կուած նա­մա­կին շուրջ։ Ե­կե­ղե­ցա­կա­նաց հա­մա­գու­մա­րը այս­պէ­սով ա­ւար­տին հա­սաւ ա­նո­րոշ կա­ցու­թեան մէջ։

Ի՞ՆՉ Կ՚Ը­ՍԷ Տ. ԳԱ­ՐԵ­ԳԻՆ ԱՐՔ. ՊԵՔ­ՃԵԱՆ

Հա­մա­գու­մա­րէն վերջ ա­ռիթն ու­նե­ցանք զրու­ցե­լու Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեա­նի հետ։ Պատ­րիար­քա­րա­նէն ար­ձա­կուե­լու ժա­մա­նակ ան նաեւ ան­մի­ջա­կան մթնո­լոր­տի մը մէջ զրու­ցեց ներ­կայ լրագ­րող­նե­րուն հետ։ Նո­րին Սրբազ­նու­թիւ­նը բնա­կա­նա­բար մտա­հոգ էր։ Ան յայտ­նեց, որ պի­տի չվե­րա­դառ­նայ Գեր­մա­նիա ու պի­տի մնայ Պոլ­սոյ մէջ։ Ծա­նօթ է, որ վեր­ջին օ­րե­րուն Նո­րին Սրբազ­նու­թիւ­նը կ՚ի­ջե­ւա­նէր պան­դո­կի մը մէջ։ Ան նշեց, որ այ­լեւս պի­տի հաս­տա­տուի Պատ­րիար­քա­րան։ Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեա­նի խօս­քե­րով, հի­մա կը սպա­սուի կու­սա­կա­լու­թեան ժա­մադ­րու­թեան՝ որ­պէս­զի կա­րե­լի ըլ­լայ յստա­կաց­նել ա­մէն ինչ։ Ան շեշ­տեց, որ ինք մտա­դիր չէ մաս­նակ­ցե­լու այդ տե­սակ­ցու­թեան։

Ե­րէ­կուան այդ յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րէն վերջ, այս ա­ռա­ւօտ վերս­տին կապ հաս­տա­տե­ցինք Տ. Գա­րե­գին Արք. Պեք­ճեա­նի հետ, որ յայտ­նեց՝ թէ սպա­սո­ղա­կան կա­ցու­թիւն մը ստեղ­ծուած է։ Այս ա­ռա­ւօ­տեան դրու­թեամբ Նո­րին Սրբազ­նու­թիւ­նը ո­րո­շած է շա­րու­նա­կել պան­դո­կի մէջ ի­ջե­ւա­նիլ եւ մին­չեւ կու­սա­կա­լու­թե­նէն տրուե­լիք ժա­մադ­րու­թիւ­նը չհաս­տա­տուիլ Գում­գա­բուի։ Նո­րին Սրբազ­նու­թիւ­նը մե­զի յայտ­նեց, որ ըստ իր լսում­նե­րուն կու­սա­կա­լու­թիւ­նը կարճ ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քին պի­տի տայ պա­հան­ջուած ժա­մադ­րու­թիւ­նը։

Ի՞ՆՉ Կ՚Ը­ՍԷ Տ. Ա­ՐԱՄ ԱՐՔ. Ա­ԹԷ­ՇԵԱՆ

Հա­մա­գու­մա­րէն վերջ ա­ռիթն ու­նե­ցանք կար­ծի­քը շօ­շա­փե­լու նաեւ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեա­նին, որ եւս մտա­հո­գուած էր ստեղ­ծուած ի­րա­վի­ճա­կով։ Ան յայտ­նեց, թէ իր տե­սա­կէ­տէ կա­ցու­թիւ­նը շատ ա­նա­խորժ է՝ մա­նա­ւանդ, որ ինք մնա­ցած է եր­կու կող­մէ բա­ցուած կրա­կի մի­ջեւ։ Նո­րին Սրբազ­նու­թիւ­նը յայտ­նեց, որ ան­մի­ջա­պէս բա­նա­ւոր դի­մում մը ար­դէն ներ­կա­յա­ցու­ցած է կու­սա­կա­լու­թե­նէն ժա­մադ­րու­թիւն մը ա­պա­հո­վե­լու հա­մար։ Իր խօս­քե­րով, այդ հան­դիպ­ման ժա­մա­նակ պի­տի պար­զուին բո­լոր ման­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րը, ո­րոնց լոյ­սին տակ կրնան կրճա­տուիլ հար­ցա­կան­նե­րը։

Այս ա­ռա­ւօտ ալ ար­դէն Տ.­ Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեա­նի կող­մէ գրա­ւոր դի­մում մը կա­տա­րուե­ցաւ Իս­թան­պու­լի կու­սա­կա­լու­թեան՝ ժա­մադ­րու­թեան խնդրան­քո­վ։ Պատ­րիար­քա­րա­նի դի­ւա­նը պաշ­տօ­նա­պէս հա­ղոր­դեց այս տե­ղե­կու­թիւ­նը։