ԲՈՂՈՔԻ ՄԵԾ ՑՈՅՑԵՐ ՊԷՅՐՈՒԹԻ ՄԷՋ. ՄԻՇԷԼ ԱՈՒՆ ԿԸ ՓՈՐՁԷ ՆՈՐ ՕՐԱԿԱՐԳ ԹԵԼԱԴՐԵԼ

Լի­բա­նա­նեան բա­նա­կի նախ­կին հրա­մա­նա­տար (1984-1988) զօ­րա­վար Մի­շէլ Աուն (80 տա­րե­կան) կը փոր­ձէ քա­ղա­քա­կան նոր օ­րա­կարգ թե­լադ­րել: Աու­նի հիմ­նադ­րած «Ազ­գա­յին ա­զատ հո­սանք» շար­ժու­մին ան­դամ­նե­րը նա­խըն­թաց Չո­րեք­շաբ­թի օ­րուը­նէ սկսեալ բո­ղո­քի հա­ւաք­ներ կը կա­տա­րեն Պէյ­րու­թի տար­բեր շրջան­նե­րուն մէջ: Աու­նի հե­տե­ւորդ­նե­րու ջախ­ջա­խիչ մե­ծա­մաս­նու­թիւ­նը քրիս­տո­նեա­ներ են: Ա­նոնք կը պա­հան­ջեն քա­ղա­քա­կան ի­րա­վի­ճա­կի բա­րե­լա­ւում եւ կը յայ­տա­րա­րեն, որ ան­տե­սուած ըլ­լա­լով կ­­՚են­թար­կուին ա­նի­րա­ւու­թեան: Ի­րենց պա­հանջ­նե­րուն մէջ եւս կայ երկ­րին հա­մար նոր նա­խա­գա­հի ընտ­րու­թեան օ­րա­կար­գը: Մի­շէլ Աու­նի կեն­սագ­րու­թիւ­նը ա­գու­ցուած է Լի­բա­նա­նի վեր­ջին գրե­թէ ե­րե­սուն տա­րուան քա­ղա­քա­կան կեան­քին հետ: Քրիս­տո­նեայ այս ղե­կա­վա­րը ա­ռա­ջին ան­գամ քա­ղա­քա­կան բե­մա­հար­թակ կը մտնէր 1988 թուա­կա­նի Սեպ­տեմ­բե­րին, երբ երկ­րի նա­խա­գահ Ամին Ժը­մա­յէլ իր նա­խա­գա­հա­կան նստաշր­ջա­նի ա­ւար­տին Աու­նը կը կար­գէր երկ­րի վար­չա­պետ: Ան կը ստեղ­ծէր զի­նուո­րա­կան կա­ռա­վա­րու­թիւն եւ ա­նոր այդ ո­րո­շու­մին փո­խա­րէն եր­կի­րը կը յայտ­նուէր բա­ժան­ման եզ­րին: Լի­բա­նա­նի պատ­մու­թեան այդ հա­տուա­ծը ա­րիւ­նով ու պա­տե­րազմ­նե­րով ու­րուագ­ծուած հանգրուան մըն է: Այդ օ­րե­րուն էր, որ բա­նա­կի հրա­մա­նա­տա­րը պա­տե­րազմ կը յայ­տա­րա­րէր Լի­բա­նա­նը «գրա­ւած» սու­րիա­կան բա­նա­կին ու Սու­րիոյ այդ շրջա­նի նա­խա­գահ Հա­ֆըզ Է­սա­տին դէմ: Գրա­ւած բա­ռը ստի­պուած ե­ղայ չա­կերտ­նե­րու մէջ տե­ղադ­րել, ո­րով­հե­տեւ սու­րիա­կան «բա­ժա­նա­րար» զօր­քե­րը Լի­բա­նան հա­սած էին լի­բա­նան­ցի­նե­րու մեծ տո­կո­սին խնդրան­քով: Այդ ու­ժե­րը ու­նէին նաեւ հա­մաա­րա­բա­կան զօ­րակ­ցու­թիւն: Այդ հանգ­րուա­նին էր, որ Սու­րիան Լի­բա­նա­նի մէջ ո­րո­շիչ դեր ու­նե­նա­լու բո­լոր տուեալ­նե­րը ու­նէր: Եր­կի­րը քաո­սի մէջ էր եւ սու­րիա­կան զօր­քե­րը խա­ղա­ղու­թիւն «պար­տադ­րե­լէ» ան­դին եր­թա­լով ու «բաժ­նէ որ տի­րես»ի ո­ճը կ­­՚ի­րա­ռե­լով՝ ժխտա­կան դեր կ­­՚ու­նե­նա­յին Լի­բա­նա­նի քա­ղա­քա­ցիա­կան պա­տաերզ­մի ա­մե­նէն ա­րիւ­նոտ փու­լին ըն­թաց­քին: Սու­րիա­կան բա­նա­կին դէմ իր շղթա­յա­զեր­ծած պա­տե­րազ­մէն ա­ռաջ Աուն երկ­րի բա­նա­կի ա­մե­նէն ընտ­րեալ զօ­րա­մա­սե­րով կռիւ­ներ մղած էր քրիս­տո­նէա­կան «Լի­բա­նա­նեան ու­ժեր»ուն դէմ: Կռի­ւը խոր­քին մէջ քա­ղա­քա­կան բնոյթ ու­նէր: Մա­րո­նի ղե­կա­վա­րը (Լի­բա­նա­նի նա­խա­գա­հը պէտք է ըլ­լայ մա­րո­նի հա­մայն­քի ան­դամ) իր բո­լոր ճի­գե­րը կը գոր­ծադ­րէր, որ­պէս­զի ի­րեն մրցա­կից բո­լոր ու­ժե­րը տա­րան­ջա­տէր եւ հա­ւա­նա­կան բո­լոր թեկ­նա­ծու­նե­րը չէ­զո­քաց­նէր:

Քրիս­տո­նէա­կան բո­լոր շրջան­նե­րը բա­ժա­նու­մի կը տա­նէին այս կռիւ­նե­րը, ո­րոնց վնաս­նե­րէն ան­մասն չէին մնար նաեւ տե­ղւոյն հա­յե­րը: Պա­տե­րազ­մի այդ ծանր փու­լէն ետք Աուն, որ յայտ­նի էր իր հա­կա­սու­րիա­կան կե­ցուածք­նե­րով, այս ան­գամ հրա­ցա­նը կ­­՚ուղ­ղէր Հա­ֆըզ Է­սա­տի ու ա­նոր Լի­բա­նան հաս­տա­տուած (գրե­թէ 1978-էն սկսեալ) սու­րիա­կան ու­ժե­րուն դէմ: Ա­նա­հա­ւա­սար պա­տե­րազ­մին հե­տե­ւան­քով բա­նա­կի մեծ թի­ւով զի­նուոր­ներ կը սպա­ննուէին: Սու­րիա­կան բա­նա­կը ա­մե­րի­կեան կա­նաչ լոյ­սով զի­նուե­լէ ետք, օ­դա­յին հա­րուած­ներ կը հաս­ցնէր Պաապ­տա­յի նա­խա­գա­հա­կան պա­լա­տին դէմ: Մար­տե­րը կը դադ­րէին 13 Հոկ­տեմ­բեր 1990 թուա­կա­նին եւ Աուն ստի­պուած կ­­՚ըլ­լար պա­լա­տէն հե­ռա­նալ ու ա­պաս­տա­նիլ Պէյ­րու­թի ֆրան­սա­կան դես­պա­նա­տու­նը։ Այս թուա­կա­նէն ետք ան տասն­հինգ տա­րի Փա­րի­զի մէջ ­կը վա­րէր քա­ղա­քա­կան աք­սո­րեա­լի կեանք: 7 Մա­յիս 2005 թուա­կա­նին, երբ Վար­չա­պետ Ռա­ֆիք Հա­րի­րիի սպա­նու­թեան պատ­կե­րին վրայ ստեղ­ծուած ի­րա­վի­ճա­կին հե­տե­ւա­քով սու­րիա­կան ու­ժե­րը ար­դէն հե­ռա­ցած էին Լի­բա­նա­նէն, Աուն կը վե­րա­դառ­նար Պէյ­րութ: Քրիս­տո­նեայ ղե­կա­վա­րը, որ եր­կար տա­րի­ներ կը պայ­քա­րէր սու­րիա­կան ու­ժե­րու Լիբ­ա­նա­նի մէջ ներ­կա­յու­թեան դէմ, մեծ ճի­գեր գոր­ծադ­րած էր, որ­պէս­զի ա­մե­րի­կեան գոնկ­րէ­սէն ներս սու­րիա­կան ու­ժե­րու Լի­բա­նան ներ­կա­յու­թեան դէմ օ­րի­նա­գիծ մը մշա­կուի ու ա­պա ՄԱԿ-ի կող­մէ որ­դեգրուի (ո­րո­շում թիւ 1559): Սա­կայն ա­նոր վե­րա­դար­ձէն ան­մի­ջա­պէս յե­տոյ, ան վե­րա­տե­սու­թեան են­թար­կե­լէ ետք իր հա­շիւ­նե­րը ու յատ­կա­պէս բա­խե­լէ ետք սիւն­նի մե­ծա­մաս­նու­թեան («Ալ Մուս­թաք­պալ» հո­սանք) ի­րեն հան­դէպ ստեղ­ծուած մեր­ժում­նե­րուն, 180 աս­տի­ճա­նով կը փո­խէր իր քա­ղա­քա­կան դիր­քո­րո­շում­նե­րը: Ան կը մեկ­նէր Սու­րիա, նախ­նա­կան հա­մա­ձայ­նու­թիւն կը կնքէր Նա­խա­գահ Պե­շար Է­սա­տին հետ ու բե­կում­նա­յին քայ­լով մը «հա­մա­ձայ­նու­թիւն­նե­րու թուղթ» մը կը ստո­րագ­րէր Ի­րա­նի ամ­բող­ջա­կան նե­ցու­կը վա­յե­լող՝ «­Հիզ­պուլ­լահ»ին հետ: Մինչ կարգ մը դէ­տեր այդ քայ­լը կը հա­մա­րէին Լի­բա­նա­նի անվ­տան­գու­թեան թիւ մէկ ե­րաշ­խիք, ան­դին երկ­րի միւս քրիս­տո­նեայ (սիւն­նիա­մէտ) հա­տուած­նե­րը քայ­լը կը հա­մա­րէին դա­ւա­ճա­նու­թիւն: Գրե­թէ տասն­հինգ ա­միս­նե­րէ ի վեր Լի­բա­նան կը մնայ ա­ռանց նա­խա­գա­հի եւ երկ­րին դի­մաց կան տնտե­սա­կան եւ ա­պա­հո­վա­կան լուրջ մար­տահ­րա­ւէր­ներ: Բա­ցի սու­րիա­ցի գաղ­թա­կան­նե­րու տնտե­սա­կան եւ ա­պա­հո­վա­կան բե­ռէն, ե­րե­ւե­լի են նաեւ Լի­բա­նան-Սու­րիա ա­պա­հո­վա­կան ա­մէ­նօ­րեայ խլրտում­նե­րը: Բա­ցի այդ,­ մի­ջազ­գա­յին վար­կա­տու կազ­մա­կեր­պու­թիւն­ներ նաեւ կը դժու­րա­նան յա­ւե­լեալ վար­կեր տրա­մադ­րել երկ­րին, ո­րով­հե­տեւ այս ի­րա­վի­ճա­կին մէջ ու­ժեղ եւ կեդ­րո­նա­կան թիւ մէկ պա­տաս­խա­նա­տուի մը այ­սինքն՝ հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գա­հին չգո­յու­թիւ­նը ընդ­հա­նուր ի­րա­վի­ճա­կը կը դարձ­նէ ա­ւե­լի խա­խուտ ու վտան­գա­ւոր:

Ներ­կայ դրու­թեամբ եր­կի­րը բա­ժա­նում­նե­րու այլ շրջա­նի մը մէջ է: Ե­րե­ւե­լի է, որ ներք­րիս­տո­նէա­կան հա­մա­ձայ­նու­թեան մը ընդ­հա­նուր ու­րուա­գի­ծը կայ: Պարզ է նաեւ, որ ինչ­պէս ե­րէկ, այ­սօր եւս ի­րա­նեան նե­ցուկ վա­յե­լող «Հիզ­պուլ­լահ»ը կը մնայ երկ­րի նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թեան գաղ­տնա­բա­ռը ու­նե­ցող գլխա­ւոր կող­մը: Ճիշդ է, որ գո­յու­թիւն ու­նին Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու, Ռիա­տի ու Փա­րի­զի կա­րե­ւոր դե­րե­րը, բայց վե­րոն­շեալ եր­կիր­նե­րուն հա­մար այս պա­հուն Լի­բա­նան ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թիւն մը չէ: Լի­բա­նա­նի քա­ղա­քա­կան կեան­քի եր­կու ո­րո­շիչ կող­մե­րը՝ այ­սինքն շիի «Հիզ­պուլ­լահ»ը եւ սիւն­նի «Ալ Մուս­թաք­պալ»ը մինչ կը շա­րու­նա­կեն ի­րենց հեր­թա­կան դար­ձած եր­խօ­սու­թեան նիս­տե­րը, ան­դին Աուն կը փոր­ձէ խա­ղի նոր կա­նոն­ներ թե­լադ­րել: Լի­բա­նա­նի այս ի­րա­վի­ճա­կը կրնայ պայ­թու­նավ­տանգ դառ­նալ, հա­կա­ռակ ա­նոր, որ շրջա­նին մէջ հի­մնա­րար դեր ու­նե­ցող եր­կիր­նե­րը ա­մէն կերպ ճիգ կը գոր­ծադ­րեն, որ­պէս­զի սու­րիա­կան պա­տե­րազ­մին կրակ­նե­րը Լի­բա­նան չփո­խադ­րուին: Ռիատ, որ լուռ կեր­պով կը հե­տե­ւի Պէյ­րու­թի մէջ գրան­ցուող զար­գա­ցում­նե­րուն, մին­չեւ այս պա­հն ալ կը մնայ լուռ: Իսկ Սէու­տա­կան Ա­րա­բիոյ հո­վա­նիով գոր­ծող ու­ժե­րը՝ «Ալ Մուս­թաք­պալ» եւ 14 Մար­տի ու­ժե­րը ցարդ վճռա­կան կե­ցուածք չու­նին: Ռիատ եւս բարդ խնդիր­նե­րու դէմ յան­դի­ման է: Ծո­ցի եր­կիր­նե­րու կող­քին Սէու­տա­կան Ա­րա­բիա կը սպա­սէ ԱՄՆ-Ի­րան բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րու ար­դիւնք­նե­րուն: Ե­թէ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րը յա­ջո­ղու­թեամբ պսա­կուին, Ռիատ կրնայ իր դաշ­նա­կից­նե­րը «բա­րե­խառն» լու­ծում­նե­րու յան­գե­լու մղել, իսկ ե­թէ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րը ձա­խո­ղին, բո­լոր կող­մե­րը պի­տի փոր­ձեն նոր վի­ճակ մը ստեղ­ծել Լի­բա­նա­նի մէջ: Բնա­կա­նա­բար Լի­բա­նա­նի վերջ­նա­կան կա­յու­նու­թիւ­նը կա­խալ է Սու­րիոյ տագ­նա­պի հան­գու­ցա­լու­ծու­մէն: Ե­թէ սու­րիա­կան օ­րա­կար­գին մէջ ե­րե­ւե­լի փո­փո­խու­թիւն­ներ չըլ­լան, Լի­բա­նան կրնայ շա­րու­նա­կել գո­յա­տե­ւել նոյն օ­րի­նա­չա­փու­թեամբ, ա­ռանց մեծ լու­ծում­ներ ու­նե­նա­լու եւ տե­ւա­կան քա­ղա­քա­կան քաշք­շուք­նե­րով: Կա­յու­նու­թիւ­նը թիւ մէկ թշնա­մին է Մի­շէլ Աու­նին եւ ա­նոր խմբա­կից­նե­րուն հա­մար, ո­րով­հե­տեւ ա­նոր նա­խա­գա­հա­կան թեկ­նա­ծու մնա­լու խնդի­րը չի կրնար եր­կար տե­ւել: Այ­լա­պէս երկ­րին մէջ գրան­ցուե­լիք ո­րե­ւէ շար­ժում կրնայ դար­ձեալ ջու­րի ե­րես հա­նել իր ա­նու­նը՝ որ­պէս ու­ժեղ եւ հա­ւաս­տի նա­խա­գա­հի միակ թեկ­նա­ծու: «Նարն­ջա­գոյն զօ­րա­վա­րը» (տրուած ըլ­լա­լով, որ ա­նոր գլխա­ւո­րած կու­սակ­ցու­թեան դրօ­շա­կին գոյ­նը՝ նարնջա­գոյն է), որ գրա­ւը դրած է իր ու­նե­ցած «ու­ժա­կան» ներ­կա­յու­թեան վրայ, կրնայ լուրջ խնդիր­նե­րու ա­կա­նա­տես ըլ­լալ, ե­թէ «եր­րորդ կողմ» մը փոր­ձէ օգ­տուիլ քաո­սա­յին ի­րա­վի­ճակ­նե­րէն: Բա­ցո­րոշ է, որ Աուն իր մտքին մէջ ու­նի մէկ նպա­տակ ու բո­լոր այն հան­գա­մանք­նե­րը, ո­րոնց մա­սին ան կը խօ­սի, կրնան ի դե­րեւ ել­լել, ե­թէ ան տի­րա­նայ իր թեկ­նա­ծուու­թեան դէմ ե­ղող­նե­րուն հա­մա­խո­հու­թեան: Միւս կող­մէ, «Հիզ­պուլ­լահ», որ մին­չեւ այս պա­հը կը հա­ւաս­տէ, թէ ի­րենց հա­մար նա­խա­գա­հի թիւ մէկ թեկ­նա­ծուն կը մնայ Մի­շէլ Աու­ն, կրնայ մէկ օ­րէն միւ­սը փո­խել իր կե­ցուած­քը, ե­թէ նկա­տէ, որ Աու­նի նա­խա­գահ դառ­նա­լու յոյ­սե­րը կը մօ­տե­նան ի­րա­կա­նու­թեան: Թէեւ կը խօ­սինք նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թեան յոյ­սեր ու­նե­նա­լու մա­սին, սա­կայն երբ Աու­նի ա­նու­նին շուրջ սիւ­ննի կա­նաչ լոյս մը ե­րե­ւի: Աու­նի հետ «Հիզ­պուլ­լահ»ի ան­ցեա­լի փոր­ձա­ռու­թիւ­նը (նկա­տի ու­նիմ 90-ա­կան­նե­րու սկիզ­բը) ժխտա­կան ե­րանգ­ներ չու­նի: Տար­բեր աղ­բիւր­ներ կ­­՚ը­սեն, որ «Հիզ­պուլ­լահ» քա­նիցս օ­ժան­դա­կած է Աու­նի տի­րա­պե­տու­թեան տակ ե­ղող բա­նա­կին:  Թէեւ կան նման հան­գա­մանք­ներ, սա­կայն Աուն զի­նուո­րա­կան կեր­պար մըն է: Իբր այդ ալ «սրբու­թիւն սրբոց» է, բա­նա­կի գե­րիշ­խա­նու­թեան հար­ցը կրնայ խան­գա­րել բո­լոր հա­շիւ­նե­րը «Հիզ­պուլ­լահ»ին, ո­րուն հա­մար ոչ-ու­ժեղ նա­խա­գա­հի մը ընտ­րու­թիւ­նը կը մնայ ա­ռաջ­նա­յին: Լի­բա­նա­նի մէջ հա­մե­մա­տա­բար «թոյլ» նա­խա­գա­հի մը ընտ­րու­թիւ­նը կ­­՚եր­կա­րաձ­գէ այդ կու­սակ­ցու­թեան տի­րա­կան ուժ ըլ­լա­լու հան­գա­ման­քը:

Այս խճճուած վի­ճա­կին մէջ կա­րե­ւոր է նկա­տի առ­նել Լի­բա­նա­նի խորհր­դա­րա­նի նա­խա­գահ Նե­պիհ Պըր­րիի կե­ցուածք­նե­րը: Պըր­րի, որ քա­ղա­քա­կան կա­րե­ւոր փոր­ձա­ռու­թեան եւ քա­ղա­քա­կան բո­լոր օ­րա­կար­գե­րուն մէջ վար­պետ խու­սա­նա­ւող մըն է, շատ ալ դրա­կան չի հա­մա­րեր Աու­նի նա­խա­գահ ընտ­րուի­լը: Ու չմոռ­նանք, որ քրիս­տո­նեայ նա­խա­գա­հի բա­ցա­կա­յու­թիւ­նը զինք ան­հան­գիստ չ՚ը­ներ: Ան նոյն­պէս կը սպա­սէ սու­րիա­կան կնճի­ռի լուծ­ման ու ան­կէ ան­դին իր մա­կար­դա­կի բո­լոր ղե­կա­վար­նե­րուն պէս կը հե­տե­ւի սիւն­նի-շիի մեծ հա­կա­մար­տու­թեան (Ռիատ-Թեհ­րան) փոքր դաշ­տե­րուն (Սան­հա, Պաղ­տատ, Դա­մաս­կոս) վրայ ըն­թա­ցող փո­փո­խու­թիւն­նե­րուն: Մի­շէլ Աուն իր հա­մա­կիր­նե­րէն պա­հան­ջած է փո­ղոց իջ­նել: Աու­նա­կան­նե­րու ա­ռա­ջին փոր­ձը կա­տա­րուե­ցաւ Հինգ­շաբ­թի օր եւ ա­նոր հա­մա­կիր­նե­րը բա­խում­ներ ու­նե­ցան վար­չա­պե­տա­րա­նի ա­պա­հո­վու­թիւ­նը ստանձ­նած զի­նուոր­նե­րուն հետ: Ի՞նչ կը պա­հան­ջէ Մի­շէլ Աուն: Եւ ի՞նչն է պատ­ճա­ռը, որ յատ­կա­պէս այս հանգ­րուա­նին ան բո­ղո­քի ցոյ­ցեր կա­յաց­նե­լու կո­չով հան­դէս կու­ գայ: Տրա­մա­նա­բա­նու­թիւ­նը կ­­՚ը­սէ, որ Աու­նի միակ եւ կա­րե­ւո­րա­գոյն պա­հան­ջը Պաապ­տա­յի նա­խա­գա­հա­կան ա­թո­ռին տի­րա­նալն է: Ու հա­կա­ռակ ա­նոր, որ Ռիատ եւ Փա­րիզ քա­նիցս վե­թօ ը­րած են ա­նոր նա­խա­գահ ըլ­լա­լուն դէմ, սա­կայն բա­նա­կի նախ­կին հրա­մա­նա­տա­րը կը յա­մա­ռի ա­մէն գնով նա­խա­գա­հա­կան ա­թո­ռը գրա­ւե­լու: Լի­բա­նա­նի հա­մար շատ կա­րե­ւոր քննու­թիւն են բո­ղո­քի հա­ւաք­նե­րը, ո­րոնց ար­դիւն­քին ե­րե­ւան պի­տի ել­լէ Աու­նի լի­բա­նա­նեան գե­տի­նը շար­ժե­լու բա­ւա­րար կամ­ք եւ նե­րուժ ու­նե­նա­լը: Չմոռ­նանք նաեւ, որ Աուն իր տուած վեր­ջին մամ­լոյ ա­սու­լի­սի ըն­թաց­քին ծանր մե­ղադ­րանք­ներ հնչե­ցու­ցած է երկ­րի սիւն­նի վար­չա­պե­տին եւ Հա­րի­րիի ա­ռաջ­նոր­դած «Ալ Մուս­թաք­պալ» հո­սան­քին դէմ: Ան կը սպառ­նայ երկ­րի տնտե­սա­կան բո­լոր «սեւ» թղթած­րար­նե­րը բա­նալ ու խօ­սիլ գոր­ծուած սխալ­նե­րուն եւ կա­շա­ռա­կե­րա­կան «մեծ մեղք»ե­րուն մա­սին: Աուն ան­կեղծ է իր տե­սա­կէ­տով, բայց ճար­պիկ չէ: Ան կրնայ մթնո­լորտ հրահ­րել, բայց կը մոռ­նայ պատ­մու­թե­նէն դա­սեր քա­ղել: Առ ի յի­շե­ցում պէտք է ար­ձա­նագ­րել, որ նոյն «նարն­ջա­գոյն զօ­րա­վար»ը մոռ­ցաւ, թէ աս­կէ միայն ա­միս­ներ ա­ռաջ «սի­րա­լիր» բա­նակ­ցու­թիւն­ներ կը վա­րէր Սաատ Հա­րի­րիի եւ ա­նոր խմբա­կից­նե­րուն հետ: Ա­ւե­լի՛ն, ան նաեւ կը մոռ­նայ, թէ ինչ­պի­սի կե­ցուածք­ներ թոյլ տուած է Սու­րիոյ նախ­կին նա­խա­գահ Հա­ֆըզ Է­սա­տի հաս­ցէին, բայց այ­սօր ո­գի ի բռին կը պաշտ­պա­նէ Սու­րիոյ Նա­խա­գահ Պե­շար Է­սա­տը: Կրկնե­լու գնով պէտք է ը­սել, որ ներ­կա­յիս Լի­բա­նա­նի նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թեան հիմ­նա­կան գաղ­տնա­բառ թե­լադ­րո­ղը «Հիզ­պուլ­լահ»ն է: Ար­դեօք «Հիզ­պուլ­լահ» ի­րա­պէս կը փա­փա­քի՞ Աու­նը տես­նել Պաապ­տա­յի նա­խա­գա­հա­կան պա­լա­տէն ներս, կամ հա­կա­ռակ տե­ղի ու­նե­ցող բո­ղո­քի ա­լի­քին՝ ան հեր­թա­կան ան­գամ պի­տի փոր­ձէ Աու­նի նա­խա­գահ դառ­նա­լու բո­լոր յոյ­սե­րը ի դե­րեւ հա­նել ու սպա­ռել զա­նոնք: Սպա­սենք: Կա­րե­ւոր է նաեւ, որ ըն­թա­ցող ցոյ­ցե­րուն լի­բա­նա­նա­հա­յու­թեան քա­նի տո­կո­սը պի­տի մաս­նակ­ցի, տրուած ըլ­լա­լով, որ Աու­նի զի­նա­կից հա­մա­րուող լի­բա­նա­նա­հա­յու­թեան կա­րե­ւոր մէկ հա­տուա­ծը այդ­քան ալ խան­դա­վառ չէ բո­ղո­քի հա­ւաք­ներ կա­յաց­նե­լու գա­ղա­փա­րով: Աու­նի հա­մար միակ ե­րա­զան­քը Պաապ­տա­յի պա­լատ հաս­նիլն է: Ու հա­կա­ռակ պատ­մա­կան մեծ խար­խա­փում­նե­րուն, զօ­րա­վա­րը կը մնայ քրիս­տո­նեայ «ամ­բոխ­նե­րու» սի­րե­լի ղե­կա­վա­րը:

Ար­դեօք քրիս­տո­նեա­նե­րու այս թեկ­նա­ծուն պի­տի ըլ­լա՞յ երկ­րին հա­մար փրկչա­կան գործ կա­տա­րող ու եր­կի­րը ու­ժե­ղաց­նող նա­խա­գահ մը: Չմոռ­նանք, որ Լի­բա­նան քա­ղա­քա­կան փրակ­մա­թիզ­մի եւ շա­հար­կում­նե­րու մե­ծա­գոյն ա­ւա­զանն է շրջա­նին մէջ: Լի­բա­նան­ցի գոր­ծիչ­նե­րը կրնան մէկ օ­րուան մէջ ի­րենց կե­ցուածք­նե­րը փո­խել: Հիմ­նա­կան հար­ցը նոր նա­խա­գա­հի ընտ­րու­թեան օ­րա­կարգն է։ Չմոռ­նամ յի­շեց­նե­լու, որ մէ­կէ ա­ւե­լի ա­րեւմ­տեան լրագ­րող­ներ հար­ցադ­րում­ներ տա­լով գրած են, թէ ար­դեօք ընտ­րուե­լիք նա­խա­գա­հը պի­տի դառ­նա՞յ Լի­բա­նա­նի վեր­ջին քրիս­տո­նեայ նա­խա­գա­հը: Կա­րե­ւոր է այս հար­ցու­մը, մա­նա­ւանդ որ Լի­բա­նա­նը Ա­րե­ւել­քի միակ եր­կիրն է, ո­րուն նա­խա­գա­հը ըստ սահ­մա­նադ­րու­թեան, պէտք է ըլ­լայ մա­րո­նի քրիս­տո­նեայ մը:

ՍԱԳՕ ԱՐԵԱՆ

Ե­րե­ւան