Ալեքսանա Ղուզէ Քարանձաւային Համալիրը
Ալեքսանա Ղուզէ քարանձաւային համալիրէն հնագէտները 6.5 հազար տարուան վաղեմութիւն ունեցող ատամ մը պեղած են:
Լեռնային Ղարաբաղի Քարինտակ գիւղի հարաւ-արեւմուտքը գտնուող Ալեքսանա Ղուզէ քարանձաւային համալիրին մէջ իրականացուած պեղումները բաւական արժէքաւոր արդիւնքներու հասած են: Հետազօտութիւնները ցոյց տուած են, որ այդ քարանձաւի մակերեսային շերտերը 50-60 տարուան վաղեմութիւն ունին, իսկ ատիկա այն ժամանակաշրջանն է, երբ ժամանակակից մարդը ապրած է նէանտերթալեան մարդու հետ: Ք.Ա. առաջին դարէն մինչեւ Ք.Ե. առաջին դարը քարանձաւը հեթանոսական պաշտամունքի վայր եղած է: Արշաւախումբի ղեկավար, կենսաբանական գիտութիւններու տոքթոր Լեւոն Եպիսկոպոսեան «Արմէնփրէս» գործակալութեան յայնտած է, որ քարանձաւի այս տարուան պեղումներու ընթացքին յայտնաբերուած գտածոներու 95-98 առ տոկոսը կենդանիներու մնացորդներ են:
«Ամենահետաքրքիր գտածոն մարդու ազդրոսկրի մի մասնիկն էր, որ դեռ կը սպասէ խոր ուսումնասիրման, քանի որ շատ վատ պահպանուած է, բայց կը յուսանք, որ որոշակի կենեթիքական նիւթ կը գտնենք այդ գտածոյին մէջ», ըսած է ան:
Եպիսկոպոսեանի խօսքով՝ 2015 թուականի պեղումներու արդիւնքով այդ նոյն քարանձաւէն հնագէտները յայտնաբերած են մարդու ատամ, որ պատկանած է էնէոլիթի ժամանակաշրջանին: «Հետազօտութիւններու արդիւնքին պարզեցինք, որ ատամը 6.5 հազար տարուան վաղեմութիւն ունի եւ պատկանած է մեր նախնիներուն: Այս գտածոն անգամ մը եւս կը վկայէ ժառանգական անընդհատութեան փաստի մասին», ըսած է արշաւախումբի ղեկավարը, աւելցնելով, որ Ալեքսանա Ղուզէն այն բացառիկ քարանձաւային համալիրներէն մին է, ուր, կապուած եղանակային բարենպաստ պայմաններու հետ, կենսաբանօրէն բաւական լաւ պահպանուած են գտածոները:
Ալեքսանա Ղուզէ քարանձաւին մէջ պեղումները սկսած են Օգոստոսի 1-ին եւ աւարտած՝ Օգոստոսի 15-ին: Այնտեղ աշխատած է հայ-լեհական արշաւախումբը:
Հնագէտներու խումբը ապագային պիտի համալրուի նոր մասնագէտներով, որպէսզի կատարուին համապարփակ ուսումնասիրութիւններ, որոնք հնարաւորութիւն պիտի տան վերականգնելու քարանձաւային համալիրի բնակիչներու կենցաղին վերաբերող մանրամասնութիւններ, յստակեցնելու տարածքի բնապատկերը, եւ այլն: