ՏԵՍԱԿԱՒՈՐՄԱՆ ՋԱՆՔԵՐ

Հա­յաս­տա­նի ու­ժա­նիւ­թի աղ­բիւր­նե­րու տե­սա­կա­ւոր­ման հար­ցը միշտ ա­ռաջ­նա­հեր­թօ­րէն կը զբա­ղեց­նէ երկ­րին օ­րա­կար­գը։ Ըստ էու­թեան, այս բնա­գա­ւա­ռին մէջ երկ­րի միակ գոր­ծըն­կե­րը կը հան­դի­սա­նայ Ռու­սաս­տան։ Տե­սա­կա­ւոր­ման ի­մաս­տով ի­րա­տես հե­ռանկար­ներ գո­յու­թիւն կրնան ու­նե­նալ նաեւ Ի­րա­նին հետ, սա­կայն հա­կա­ռակ եր­կու եր­կիր­նե­րու դրա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն, այս ո­լոր­տին մէջ ե­րաշ­խա­ւո­րեալ տե­սա­կա­ւոր­ման պայ­ման­նե­րը չեն գո­յա­նար։

Ի­րա­նի եւ Հա­յաս­տա­նի մի­ջեւ վեր­ջին տա­րի­նե­րուն կը կա­ռու­ցուի կա­զա­մուղ խո­ղո­վա­կա­շար մը։ Այս մէ­կը մեծ նշա­նա­կու­թիւն ու­նի Հա­յաս­տա­նի հա­մար, իր ռազ­մա­վա­րա­կան բնոյ­թով հան­դերձ։ Սոյն խո­ղո­վա­կա­շա­րին շուրջ խօ­սակ­ցու­թիւն­նե­րը ու­նին բա­ւա­կան վա­ղե­մու­թիւն։ Հա­յաս­տա­նի զան­գուա­ծա­յին լրա­տուու­թեան մի­ջոց­նե­րուն մօտ շատ բան գրուած է այն մա­սին, թէ Ի­րա­նի հետ խո­ղո­վա­կա­շա­րը կը սահ­մա­նա­փա­կուի երկ­կող­մա­նի հար­թու­թեամբ, ո­րով­հե­տեւ ռու­սա­կան կող­մը վե­րա­պա­հու­թիւն­ներ ու­նի ա­նոր տա­րան­ցիկ տա­րո­ղու­թիւն ու­նե­նա­լուն շուրջ։ Իսկ բո­լո­րո­վին վեր­ջերս Հա­յաս­տա­նի ու­ժա­նիւ­թի ո­լոր­տէն ներս հիմ­նա­կան տուեա­լը այն է, որ Ռու­սաս­տան բա­ւա­կան ձեռն­տու գի­նով բնա­կան կազ կը մա­տա­կա­րա­րէ երկ­րին։ Ներ­կայ հա­ւա­սա­րակշ­ռու­թիւն­նե­րու ձե­ւա­ւոր­ման զու­գա­հեռ՝ հա­ղոր­դուե­ցաւ նաեւ լու­րեր, ըստ ո­րոնց Հա­յաս­տան-Ի­րան կա­զա­մու­ղի վեր­ջին հա­տուա­ծը կը վա­ճա­ռուի «Կազփ­րոմ Ար­մէ­նիա» ըն­կե­րու­թեան։ Ինչ­պէս ծա­նօթ է, այս մէ­կը ներ­կայ դրու­թեամբ Հա­յաս­տա­նի բնա­կան կա­զի ըն­կե­րու­թիւնն է, սա­կայն խոր­քին մէջ «Կազփ­րոմ» ռու­սա­կան ըն­կե­րու­թեան Հա­յաս­տա­նի մաս­նա­ճիւ­ղը կը նկա­տուի, ո­րով­հե­տեւ սե­փա­կա­նա­տէ­րը ամ­բող­ջու­թեամբ կը հան­դի­սա­նայ ռու­սա­կան կող­մը։

«Ար­մէնփ­րէս»ի հա­ղոր­դում­նե­րով, Հա­յաս­տա­նի Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի Ար­տա­քին յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու մշտա­կան յանձ­նա­ժո­ղո­վի նա­խա­գահ Ար­տակ Զա­քա­րեան յայ­տա­րա­րեց, թէ երկ­րի ու­ժա­նիւ­թի անվ­տան­գու­թիւ­նը ո­րե­ւէ ձե­ւով պի­տի չտու­ժէ Ի­րան-Հա­յաս­տան կա­զա­տա­րի վեր­ջին հա­տուա­ծի «Կազփ­րոմ Ար­մէնիա» ըն­կե­րու­թեան վա­ճառ­ման պա­րա­գա­յին։ «Սպա­սենք, գոր­ծար­քը պի­տի ա­ւար­տի, յե­տոյ պի­տի ձե­ւա­ւո­րուի ար­դիւնք­նե­րուն վե­րա­բե­րեալ վերջ­նա­կան մօ­տե­ցու­մը։ Խնդի­րը վեր­ջին հա­տուա­ծը տա­լը չէ, այն­տեղ կայ կա­ռա­վար­ման խնդիր։ Բնա­կա­նա­բար, կը կար­ծեմ, որ հա­մա­կար­գա­յին մօ­տե­ցում­ներ կը ցու­ցա­բե­րուին հար­ցին նկատ­մամբ։ Հա­յաս­տա­նի շա­հերն ու ու­ժա­նիւ­թի անվ­տան­գու­թեան հար­ցե­րը պի­տի չտու­ժեն այս գոր­ծար­քէն», ը­սաւ Ար­տակ Զա­քա­րեան։

Հա­յաս­տա­նի Ու­ժա­նիւ­թի փոխ-նա­խա­րար Ա­րա Սի­մո­նեան քա­նի մը օր ա­ռաջ յայ­տա­րա­րած էր, որ Ի­րան-Հա­յաս­տան կա­զա­տա­րի Մեղ­րի-Քա­ջա­րան հա­տուա­ծը կը վա­ճա­ռուի ռու­սա­կան «Կազփ­րոմ Ար­մէ­նիա» ըն­կե­րու­թեան եւ ար­դէն կնքուած է սկզբնա­կան պայ­մա­նա­գի­րը։ Այս յայ­տա­րա­րու­թեան լոյ­սին տակ հար­ցա­կան­ներ գո­յա­ցած են, թէ ար­դեօք կրնա՞յ դժուա­րա­նալ երկ­րի Ի­րա­նէն կազ ստա­նա­լու հնա­րա­ւո­րու­թիւ­նը։ Նման մտա­հո­գու­թիւն­նե­րուն կա­պակ­ցու­թեամբ Ար­տակ Զա­քա­րեան ը­սաւ. «Ձեր կար­ծի­քով՝ այդ խո­ղո­վա­կա­շա­րը ո՞ւր կ՚եր­թայ։ Ե­թէ փո­խուած է բան մը, ա­պա սա չի նշա­նա­կեր, որ փո­խուած է խո­ղո­վակա­շա­րին ուղ­ղու­թիւ­նը»։ Իր խօս­քե­րով յստակ է բան մը՝ Հա­յաս­տա­նի ու­ժա­նիւ­թի անվ­տան­գու­թեան խնդիր­նե­րը ո­րե­ւէ ձե­ւով պի­տի չտու­ժեն։