ԱԿՆԱՐԿՆԵՐ՝ ԵՐԵՒԱՆԵԱՆ ԱՌՕՐԵԱՅԷՆ

ԱՅԳԻԻՆ ՄԷՋ

Աշնան մեղմանուշ զեփիւռին հետ, ցերեկուան արեւուն ջերմութիւնը վայելելու համար սփիւռքահայ, եօթանասուններուն մէջ կին մը քալելով կը շրջի իր վարձակալած բնակարանի մօտակայ այգիին մէջ: Չոր ու գունագեղ տերեւներուն հաճելի խշշոցը կը զմայլեցնէ զինք, ոտքերով հարուածելով զանոնք կանգ կ՚առնէ ու կը նստի նստարանի մը վրայ: Քիչ ետք նստարանը այցելու մը եւս կ՚ունենայ, որ վաթսուններուն մէջ կին մըն է, ու սփիւռքահայուն նման եկեր, կ՚ըմբոշխնէ աշնան ցերեկուան ջերմութիւնը:

-Աշնան էս պահերը շատ եմ սիրում,- զրոյցի կը սկսի հայաստանցին:

-Այո, ես ալ կը սիրեմ այս եղանակը,- կը շարունակէ սփիւռքահայը:

Մտերմիկ զրոյց մը կ՚ընթանայ անոնց միջեւ, մինչեւ՝

-Հա, երեսուն տարի է կորցրե՞լ էք ձեր ամուսնուն, ու երեխե՞քն են հոգում ձեզ էստեղ:

-Այո, հապա ո՞վ պիտի հոգայ. մայրերնին եմ, ես իրենց մանկութիւնը հոգացի, իրենք ալ իմ՝ ծերութիւնը:

-Չէ՛, ես չեմ կարա. իմ ամուսինը հինգ տարի է գնացել է Ռուսաստան, էնտեղ ամուսնացել է ու ռուս կնոջից էլ ունի երկու երեխայ, ոչ մի կոպեկ չի ուղարկում. երեխեքս էստեղ աշխատում ու պահում են տունը: Վաղը, միւս օրը նրանք էլ կը գնան, ամէն մէկը մի կին կը սիրի ու կ՚ամուսնանայ, թող գնան, Աստուած իրենց հետ...

-Քա աս աղջիկը հայ չէ՞,- խօսքը ընդհատելով, դէմի նստարանին նստած զոյգին կ՚ակնարկէ սփիւռքահայը ու զարմացած կը հարցնէ:

-Հա, քուրօ ճան, հայ է, ի՞նչ ա եղել որ:

-Քովը նստող երիտասարդը հայու չի նմանիր, կարծես պարսիկ է, քանի մը բառ լսեցի, պարսկերէն կը խօսի, ամուսինս պարսկահայ էր, քիչ մը կը հասկնամ:

-Հա, բայց էլի չհասկացայ քո զարմանքի պատճառը, քուրօ,- կը շարունակէ հայաստանցին,- լիքը պարսիկ կայ էստեղ, գալիս են սովորելու, շփուում են մեր աղջիկների հետ, մէկ մէկ էլ ամուսնանում են նրանց հետ, ի՞նչ կը լինի, մարդ են, էլի՛: Եթէ ինձ էլ մի հատ կարգին, հարուստ պարսիկ գայ, ուզի, ես էլ կը գնամ նրա հետ, պա՞, էսպէս մենա՞կ եմ մնալու:

Սփիւռքահայուն զարմանքը կը կրկնապատկուի ու գլուխը առնելով տուն կը վերադառնայ:

ՀԱՆՐԱԿԱՌՔԻՆ ՄԷՋ

Սփիւռքահայ, միջին տարիքի կին մը կը բարձրանայ հանրակառք ու տարեկից հայաստանցի կնկայ մը կողքին կը նստի: Հայաստանցին նկատելով կողքինին օտար ըլլալը, քանի մը նախադասութիւն փոխանակելէ ետք կը շարունակէ՝

-Ո՞նց էք յարմարուել էստեղ, դժուար ա, աշխատանք ճարե՞լ էք:

-Կը փնտռեմ, բայց տակաւին չեմ գտած, կը գտնեմ անպայման,- կը պատասխանէ սփիւռքահայը:

-Շատ էք ման գալու, էստեղ ամէն ինչ փողով է ճարուում: Իմ աղջիկը մանկավարժական համալսարանի գերազանց ուսանող էր, անցած տարի է աւարտել: Աւարտելուց առաջ առաջարկ էր ստացել, որ 3000 տոլար մաղարիշով (կաշառք) նրան կը կարողանան մի դպրոցում տեղաւորել, որպէս դասատու. լսում է՞ք, մաղարիշ են ուզել, որ իմ աղջիկը ուսուցիչ լինի մի դպրոցում. երանի էլ նրանց աշխատավարձը մի բանի նման լինի, ամբողջ մի տարի որ աշխատի՝ էդ 3000 տոլարը չի կարող շահել: Ի հարկէ չընդունեցինք, հիմա նա, աղբօր մօտ՝ Ռուսաստան է գնացել ու էնտեղ է աշխատում, լաւ էլ վաստակում է երեխաս:

ՀԱՅԱՍՏԱՆԵԱՆ ԱՆՁՆԱԳԻՐ

Սփիւռքահայ զոյգ մը երկիւղածութեամբ կանգնած, երդման արարողութեան մաս կը կազմեն: Որքան հրճուալից ու ուրախ են անոնք, Հայաստանի քաղաքացիութիւն ձեռք պիտի բերեն այս արարողութենէն ետք: Քայլերգի իւրաքանչիւր հնչիւնին հետ կ՚երգեն, սրտանց կ՚երդուեն ու աւարտին կը մօտենան, անձնագիրները կը ստանան:

Ովիրի (այսպէս կը կոչուի Երեւանի անձնագիրներուն ու քաղաքացիութեան թուղթերուն հետ առընչուող կեդրոնը) միջանցքներէն մէկուն մէջ անոնք երբ կը պատրաստուին դուրս ելլելու, բազմութեան իրարանցում մը կը նկատեն կողքի սենեակներէն մէկուն մէջ: Բազմութիւնը գրեթէ բաղկացած է վաթսունը անց, հայաստանցի անհատներէ: Սենեակին դռնէն դուրս կ՚ելլէ երկու հոգի ու՝

-Ի՞նչ լաւ ա, պրծանք էլի,- կ՚ըսէ կողքինին ու Ռուսաստանի անձնագիրը բռնած կը շարունակէ,- ահա հիմի է, որ կը կարողանանք լաւ թոշակ ստանալ Ռուսաստանից, հայաստանի քաղաքացիութիւնից հրաժարվելը էդքան էլ դժուար չէր:

-Չէինք հրաժարուի, եթէ կարգին թոշակ ստանայինք, մի քանի կոպեկով ապրիլն անհնար ա, էլի,- կը շարունակէ միւսը:

-Ի՞նչ տարբերութիւն, ախպեր, մի քաղաքացիութիւնն էլ բաւարար է, մենակ լաւ թոշակ ստանանք ու կարգին ապրենք:

-Հա, ախպերս, կ՚արժի հիմի մի բաժակ արախ էլ խմենք էս առիթով:

Սփիւռքահայ զոյգը ի լուր այս զրոյցին, զարմացած զիրար կը դիտեն:

Այ քեզ բա՜ն:

Ա­ՆԻ ԲՐԴՈ­ՅԵԱՆ-ՂԱԶ­ԱՐԵԱՆ