ՀԱՅ­ԿԱ­ԿԱՆ ՊԱ­ՐԸ ՀԱ­ՅԱ­ՊԱՀ­ՊԱՆ­ՄԱՆ ՍԱ­ՏԱ­ՐՈՂ ԱԶ­ԴԱԿ Է

Սփիւռ­քի մէջ հայ­կա­կան պա­րա­խումբ պա­հե­լը, ոչ միայն մշա­կու­թա­յին ան­զու­գա­կան գոր­ծու­նէու­թիւն է, այլ նաեւ ազ­գա­պահ­պան­ման եւ Սփիւռ­քի մէջ հա­յա­պահ­պան­ման սա­տա­րող ազ­դակ՝ իր ըն­կե­րա­յին ե­րե­սա­կով եւս, ո­րուն ան­դամ­նե­րը ի­րարու հետ կը շփուին ու կը ծա­նօ­թա­նան հայ­կա­կան ա­ռողջ մթնո­լոր­տի մէջ, լաւ ըն­կե­րու­թիւն­ներ ստեղ­ծե­լով ու մին­չեւ իսկ եր­բեմն ա­պա­գա­յի հայ­կա­կան ըն­տա­նե­կան բոյ­ներ կազ­մե­լով:

Շա­բա­թա­վեր­ջին ա­ռի­թը ու­նե­ցայ ներ­կայ գտնուե­լու «Հայ ենք մեն­ք» թե­մա­յով Նոր սե­րունդ մշա­կու­թա­յին միու­թեան «Ա­րե­գ» պա­րա­խում­բի ե­լոյ­թին:

Շնոր­հա­կալ եւ տքնա­ջան աշ­խա­տան­քի մը ար­դիւն­քը կը թուէր ըլ­լալ ան, որ ի մի բե­րած էր ա­ւե­լի քան եօթանասուն փոքր, պա­տա­նի եւ ե­րի­տա­սարդ տա­րի­քի հայ աղ­ջիկ­ներ ու տղաք: Նկա­տե­լի էր ա­մէն տա­րի­քի տղայ պա­րող­նե­րու թի­ւին սա­կա­ւու­թիւ­նը՝ հա­մե­մա­տած աղ­ջիկ­նե­րուն հետ: Պատ­ճա­ռը հո­գե­բա­նա­կան է թե­րեւս, ո­րով­հե­տեւ պնդա­տիպ (stereotype) եւ հա­սա­րա­կաց սխալ կար­ծիք մը գո­յու­թիւն ու­նի, թէ պա­րը տղոց շար­ժում­նե­րը կը նրբաց­նէ...: Սա­կայն ա­ռիթ է հայ ծնող­նե­րուն յի­շեց­նե­լու, թէ հայ­կա­կան պա­րա­րուես­տը աղջ­կանց հե­զաճ­կուն իր պա­րե­րուն կող­քին՝ ա­ւե­լի քան առ­նա­կան է եւս իր եար­խուշ­տա­յով ու այլ առ­նա­կան պա­րե­րով:

Բաց­ման խօս­քը ռազ­մա­կան բնոյթ ու­նէր: Կա­տա­րո­ղը բո­լո­րիս ծա­նօթ Ա­նի Եփ­րե­մեանն էր, ո­րուն ռազ­մա­շունչ ե­լոյ­թը ու­շադ­րու­թիւնս գրա­ւեց մա­նա­ւանդ, որ ե­զա­կի էր եւ ու­րա­խա­նա­լի, քա­նի ան կու գար ի­գա­կան սե­ռի ներ­կա­յա­ցու­ցի­չի մը կող­մէ: Ին­ծի հա­մար հե­տաքրք­րա­կան էր սա­կայն նաեւ այն ե­րե­ւոյ­թը, ուր խօս­քին ա­րա­բե­րէն բա­ժի­նը ա­ւե­լի լի­բա­նա­նեան էր քան հա­յե­րէն բա­ժի­նը: Ի՞ն­չը կ­՚ար­գի­լէր  խօս­քին հա­յե­րէն բա­ժի­նին մէջ ալ լի­բա­նա­նեան բո­վան­դա­կու­թիւն դնել եւ Հա­յաս­տա­նի ու Լի­բա­նա­նի բա­նակ­նե­րուն, նաեւ Ա­րա­րա­տի ու Սան­նի­նի զու­գա­հեռ­նե­րը հա­յե­րէ­նով ալ ը­սել:

Ծրա­գի­րը մե­ծա­մաս­նու­թեամբ ռազ­մա­կան ո­գիի հետ հա­մա­հունչ զա­նա­զան մշա­կոյթ­նե­րու պատ­կա­նող տասնեօթ պա­րեր էին, ո­րոնց մէջ ակ­նե­րեւ դուրս ե­կաւ 20-րդ դա­րու մե­ծա­գոյն ըն­կեր­վար մար­տիկ Չէ Կե­ւա­րա­յի նուի­րուած պա­րը, որ նաեւ կը յու­շէր ու ար­դար տուրք կու տար կազ­մա­կեր­պող կող­մին գա­ղա­փա­րա­խօ­սա­կան պատ­կա­նե­լիու­թեան:

Լի­բա­նա­նա­հայ բե­մին վրայ ժա­մա­նա­կին հետ քայլ պա­հող գե­ղե­ցիկ ե­րե­ւոյթ է հրամ­ցուած պա­րե­րե­րուն ըն­կե­րակ­ցող ու ա­նոնց հետ հա­մա­հունչ տե­սագ­րու­թիւն­նե­րը, որոնք գե­ղեց­կօ­րէն օգ­տա­գոր­ծուած էին այս ե­լոյ­թին ըն­թաց­քին եւս:

Ե­լոյ­թին հե­տաքրք­րա­կան ե­րե­ւոյթ­նե­րէն մէկն էր նաեւ ա­նոր ամ­բող­ջո­վին տե­ղա­կան ու­ժե­րով բեմ հա­նե­լու ար­կա­ծախնդ­րու­թիւ­նը, որ Նոր սե­րունդ մշա­կու­թա­յին միու­թեան յա­տուկ չըլ­լա­լով հան­դերձ, քա­ջա­լե­րե­լի փորձ էր: Նկա­տի ու­նիմ ան­շուշտ պա­րու­սոյ­ցի պա­րա­գան, յան­ձինս Շա­հէ Տէ­միր­ճեա­նի, որ պա­րա­րուես­տի մէջ խոստմ­նա­լից լի­բա­նա­նա­հայ ե­րի­տա­սարդ մըն է: Լի­բա­նա­նա­հայ պա­րու­սոյ­ցին փոր­ձին թե­րեւս կը պակ­սէր գե­ղա­րուես­տա­կան ա­կա­դե­մա­կան են­թա­հո­ղը, ո­րուն շնոր­հիւ վստա­հօ­րէն կա­րե­լի պի­տի ըլ­լար պա­րե­րու ընդ­մէջ գո­յու­թիւն ու­նե­ցող պա­րա­պը լեց­նե­լու թեք­նիկ հար­ցը լու­ծել:

Ա­մե­նայն դէպս միշտ ալ կա­րե­լի է օգ-տըւիլ պատ­մու­թեան մէջ պա­տա­հած յա­ջող փոր­ձե­րէն: Նկա­տի ու­նիմ 1950-ա­կան թուա­կան­նե­րու վեր­ջը Հայ­րե­նի պե­տա­կան եր­գի պա­րի ան­սամպ­լի Լի­բա­նա­նի մէջ ե­լոյթ­նե­րէն քա­ջա­լե­րուած՝ հան­րա­ծա­նօթ պա­րող Սար­գիս Փաս­քա­լեա­նը, որ պա­րա­րուես­տի մէջ կը ծա­ռա­յէր այն օ­րե­րուն, Հայ­րե­նիք մեկ­նե­ցաւ մաս­նա­գի­տա­նա­լու այդ ճիւ­ղին մէջ, ա­պա վե­րա­դառ­նա­լով զարկ տա­լու ՀԵԸ-ի պա­րա­խում­բի յա­ջո­ղու­թիւն­նե­րուն:

Ա­մէն պա­րա­գա­յի Նոր սե­րունդ մշա­կու­թա­յին միու­թեան «Ա­րե­գ» պա­րա­խում­բի շա­րու­նա­կա­բար բեմ բարձ­րա­ցող ե­լոյթ­նե­րուն այս տա­րուա­նը, իր նա­խորդ­նե­րուն նման շնոր­հա­ւո­րե­լի ե­րե­ւոյթ մըն է, թէ՛ իր գո­յու­թեամբ եւ թէ՛ իր յա­րա­տե­ւու­թեամբ, ինչ­պի­սին են քոյր միու­թիւն­նե­րու նմա­նօ­րի­նակ ձեռ­նարկ­նե­րը, ո­րոնց վրայ պէտք է գուր­գու­րալ եւ քա­ջա­լե­րել ա­մէն գնով:

ՍԵ­ՒԱԿ ՅԱ­ԿՈ­ԲԵԱՆ

«Զար­թօնք»