ՄԱՅՐԵՐՈՒ ՕՐ

Անյիշելի ժամանակներէ եւ մարդկային քաղաքակրթական տարբեր օճախներու ծնունդէն ի վեր, մօր կերպարը արժանացած է իւրայատուկ մեծարման: Մայրը՝ իբրեւ կեանքի սկզբնաղբիւր եւ գոյութեան ստեղծարար, իր ինքնամոռաց զոհողութեան եւ սիրոյ առանձնայատկութիւններու ընդմէջէն, արժանացած է յատուկ սրբացման կարգավիճակի:

Վաղեմի շրջաններէն հին արեւելեան ապա յունական, հռոմէական եւ հայկական դիցաբանութեանց պատմագրութեան մէջ, մօր կերպարը կ՚ուրուագծուի չաստուածուհիներու ակնառու խիտ առկայութեամբ: Աֆրոտիթէն, Անահիտը, Աստղիկը, Աթէնասը եւ այլն կ՚ընձիւղեն մարդկային հաւաքական ակնածանքն ու սէրը կնոջական եւ անոր ընդմէջէն մայրական կերպարին հանդէպ: Բնականաբար, քրիստոնէական հաւատալիքն ալ իր էութեամբ կը բխի նման արժեւորումէ: Սուրբ Մարիամ Աստուածածնի ընդմէջէն այդ պաշտամունքը երկնային դասակարգումի կը հասնի, ստալանով աւելի բարձր ոգեղէն տարողութիւն:

Մարտի 21-ին, արաբական աշխարհէն աւանդոյթ մնացած Մայրերու օրը նշեցինք հայրենիքի մէջ ալ: Պէտք է խոստովանիլ, որ ընդհանրապէս արաբական աշխարհը եւ ի մասնաւորի սուրիացի ժողովուրդը, զարմանալի երկիւղածութեամբ եւ անվերապահ մոլուցքով մայրերու այդ օրը կը վերածէ խոր երախտիքի, փոխադարձ սիրոյ եւ անմնացորդ գնահատանքի ծիսակատարութեան մը: Նոյնիսկ պետական մակարդակով մարտի 21-ը Սուրիոյ եւ ետքը շատ մը արաբական երկիրներու կողմէ մայրերու օր հռչակուած է եւ հասարակութեան բոլոր շերտերը կը նշեն այդ մէկը:

Հայաստանի մէջ ալ ապրիլի 7-ին հանգամանքալից սիրով եւ ջերմութեամբ կը նշուի «Մայրութեան եւ գեղեցկութեան» օրը: Հայրենի բնութեան հրաշագեղ գիրկին մէջ, այս տարի անգամ մը եւս բիւրեղացաւ այդ խորախորհուրդ տօնը:

Բնականաբար, պէտք չէ մոռնալ տիեզերական այդ զգացումին առթած գեղարուեստական դրսեւորումները աշխարհի բազմահարուստ մշակութային գանձարանին մէջ: Այդ թեման ներշնչանք հանդիսացած է գեղարուեստական բազմակողմանի ստեղծագործութիւններու, որոնք հարստացուցած են մարդկային ոգեղէն կեանքը:

Աշխարհի մայրերը մարդկութեան աստուածատուր, լուսեղէն շպարն են, որոնք կը պայծառացնեն մեր գոյութինը:

Աննման մօրս անդարձ բաժանումին առթած ապրումերէն ծնած այս բանաստեղծական տողերով, կ՚ամբողջացնեմ կարճ ակնարկս՝

Մայրերու օրն է այսօր..
Պիտի գողնամ արեւի լոյսը ոսկի կենսատու,
Ընեմ նուէր մը հրաշք, հոգիին իր մթամած,
Սակայն տարած էր երկրէն, մեկնումովն իր դաժան,
Լոյսն աշխարհին այս համակ, ստուերելով ծով ու դաշտ:

Նուիրումը փնտռեցի դայլայլումի մէջ թռչնոց,
Սակայն երգերն անոնց զիլ, համր էին ու անխօս:
Ծաղիկներուն դիմեցի խլելու գեղունքն անոնց,
Բայց մերժեցին դալկացած օրերէն ցուրտ՝ անողոք:

Սէրըն այդ... սէրըն այդ ամեհի, միջոցին մէջ անսահման,
Ընել պարգեւ ուզեցի, սուրբ էութեան իր պայծառ,
Բայց լայնանիստ աշխարհի կողմերը չորս անսահման,
Երաշտ էին մեծ սիրոյ, առանց մօրս գոյութեան:

Ա՜խ ճարահատ ձեռնունայն, գացի քովը շիրիմին,
Նուէրներս թուացեալ այնտեղ դասուած ես գտայ,
Մայրս վերմակ էր կարած հրաշքներովն անմեկին,
Ու անոր տակը պառկած, յաւերժին լուռ կը ժպտար…

ՆՈՐԱ ԳԱԲՈՅԵԱՆ

Երեւան 

Երեքշաբթի, Ապրիլ 18, 2023