Ատր­պէյ­ճան Կը Մե­ղադ­րուի Եւ­րո­պա­կան Խոր­հուր­դին Մի­լիո­նա­ւոր Տո­լա­րի Կա­շառք Տա­լու Յան­ցան­քով

Տա­րի­ներ շա­րու­նակ Ատր­պէյ­ճա­նի կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը զա­նա­զան եր­կիր­նե­րու քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րուն եւ պաշ­տօ­նեա­նե­րուն թան­կար­ժէք նուէր­ներ մա­տու­ցած է ա­ռա­տօ­րէն, ինչ­պէս՝ մե­տաք­սէ գոր­գեր, ոս­կի, ար­ծաթ, ձկնկիթ, կան­խիկ դրամ եւ բո­լոր ծախ­սե­րը վճա­րուած ճամ­բոր­դու­թիւն­ներ՝ յօ­գուտ Ատր­պէյ­ճա­նի, բայց՝ ընդ­դէմ Հա­յաս­տա­նի ու Ար­ցա­խի ա­նոնց ձայ­նե­րուն դի­մաց: Այս ա­նօ­րի­նա­կան գոր­ծու­նէու­թիւ­նը այն­քան մեծ տա­րա­ծում գտած է, որ եւ­րո­պա­ցի­նե­րը զայն կը նկա­րագ­րեն որ­պէս «խա­ւիա­րա­յին դի­ւա­նա­գի­տու­թիւն»:

Թէեւ այս կա­շա­ռա­կե­րու­թիւ­նը կը շա­րու­նա­կուի փակ դռնե­րու ե­տին եւ չի բա­ցա­յայ­տուիր ո՛չ ատր­պէյ­ճան­ցի պաշ­տօ­նեա­նե­րու, ո՛չ ալ օ­տա­րերկ­րեայ քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րու կող­մէ, սա­կայն ժա­մա­նակ առ ժա­մա­նակ ա­նի­կա ջու­րին ե­րե­սը կ՚ել­լէ: Մենք բո­լորս պէտք է յի­շենք, թէ ինչ որ բա­ցա­յայ­տուած է, միայն չնչին մասն է այն մե­ծա­գու­մար կա­շառ­քին, որ տրուած է Պա­քուի այ­ցե­լու­նե­րուն, տար­բեր եր­կիր­նե­րու պաշ­տօ­նա­տար­նե­րու եւ մի­ջազ­գա­յին կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րու, նե­րա­ռեալ՝ ՄԱԿ-ի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րուն:

Վեր­ջերս գայ­թակ­ղե­ցու­ցիչ մեծ բա­ցա­յայ­տում կա­տա­րուե­ցաւ Եւ­րո­խոր­հուր­դի մէջ մի­լիո­նա­ւոր տո­լար­նե­րու կան­խիկ գու­մա­րի մը ներգ­րաւ­մամբ. գու­մա­րը տրուած էր Եւ­րո­խոր­հուր­դի ո­րոշ ան­դամ­նե­րու՝ Ատր­պէյ­ճա­նը քննա­դա­տող ո­րո­շում­ներ տա­պա­լե­լու կամ Ար­ցա­խի վե­րա­բե­րեալ անն­պաստ զե­կոյց­նե­րու ա­ջակ­ցե­լու պայ­մա­նով:

Այս պատ­ճա­ռով փտա­ծու­թեան դէմ պայ­քա­րող աշ­խար­հի մե­ծա­գոյն՝ «Թրանս­փա­րըն­սի ին­թըր­նէյ­շը­նըլ» կազ­մա­կեր­պու­թիւ­նը կոչ ը­րած է Եւ­րո­պա­կան խոր­հուր­դին՝ հե­տապըն-դել փտա­ծու­թեան վե­րա­բե­րեալ լուրջ մե­ղադ­րանք­նե­րը: «Եւ­րո­պա­կան կա­յու­նու­թեան նա­խա­ձեռ­նու­թիւն» կազ­մա­կեր­պու­թիւ­նը եւս մե­ղադ­րած է Ատր­պէյ­ճա­նը՝ Եւ­րո­խոր­հուր­դի ո­րո­շում­նե­րու վրայ ան­տե­ղի ազ­դե­լուն հա­մար՝ հիմ­նա­կան խորհր­դա­րա­նա­կան­նե­րուն մեծ գու­մար­ներ եւ այլ ծա­ռա­յու­թիւն­ներ մա­տու­ցե­լու մի­ջո­ցով: «Եւ­րո­պա­կան կա­յու­նու­թեան նա­խա­ձեռ­նու­թիւ­նը» կոչ ը­րած է ան­կախ քննու­թիւն բա­նա­լու, որ­պէս­զի ու­սում­նա­սի­րուի ԵԽԽՎ-ի (Եւ­րո­պա­յի խոր­հուր­դի խորհր­դա­րա­նա­կան վե­հա­ժո­ղով) 2013 թուա­կա­նի քուէար­կու­թիւ­նը, երբ մեր­ժուած էր խիստ քննա­դա­տա­կան զե­կոյ­ցը Ատր­պէյ­ճա­նի մէջ քա­ղա­քա­կան բան­տար­կեալ­նե­րու եւ այդ երկ­րի պա­տուի­րա­կու­թեան ան­դամ­նե­րու դե­րա­կա­տա­րու­թեան մա­սին:

2017 Ապ­րիլ 20-ին «Կար­տիըն» պար­բե­րա­կա­նը ըն­դար­ձակ յօ­դուած հրա­պա­րա­կեց՝ «Նոր պնդում­ներ Մարդ­կա­յին ի­րա­ւունք­նե­րու պաշտ­պա­նու­թեան եւ­րո­պա­կան կա­ռոյ­ցէն ներս Ատր­պէյ­ճա­նի ձայ­նե­րու կեղծ­ման մա­սին» վեր­նագ­րով: ԵԽԽՎ-ի եր­կու բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տօ­նեա­ներ «Կար­տիըն»ի տե­ղե­կա­ցու­ցած են, որ ԵԽԽՎ-ի ան­դամ­նե­րը Ատր­պէյ­ճա­նէն կա­շառք ստա­ցած են յօ­գուտ այդ երկ­րին քուէար­կե­լու հա­մար: ԵԽԽՎ-ն կազ­մուած է 47 եւ­րո­պա­կան եր­կիր­նե­րէ,  նե­րա­ռեալ՝ Ատր­պէյ­ճա­նի, Հա­յաս­տա­նի, Վրաս­տա­նի եւ Թուր­քիոյ 324 խորհր­դա­րա­նա­կան­նե­րը:

Ատր­պէյ­ճան­ցի նախ­կին դի­ւա­նա­գէտ Ա­րիֆ Մա­մե­տով տե­ղե­կա­ցու­ցած է «Կար­տիըն»ի, որ Ատր­պէյ­ճա­նի կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը ա­ւե­լի քան 30 մի­լիոն տո­լար տուած է ԵԽԽՎ-ի ան­դա­մի մը՝ զայն ԵԽԽՎ-ի այլ ան­դամ­նե­րու մի­ջեւ որ­պէս կա­շառք բաժ­նե­լու նպա­տա­կով: «Վե­հա­ժո­ղո­վին մէջ Շուէ­տի պա­տուի­րակ եւ ար­դա­րա­դա­տու­թեան նախ­կին նա­խա­րար Թո­մաս Պիլսթ­րոմ ը­սած է, թէ «շատ վստա­հե­լի ան­դամ­ներ» ի­րեն պատ­մած են, որ ի­րենց ա­ռա­ջար­կուած է կա­շառք՝ ո­րո­շա­կի ձե­ւով քուէար­կե­լու հա­մար: Ան մէկն է այն 64 խորհր­դա­րա­նա­կան­նե­րէն, ո­րոնք բա­նա­ձեւ ստո­րագ­րած են՝ կոչ ը­նե­լով ան­կախ քննու­թիւն բա­նալ «ծանր յան­ցան­քի մա­սին լուրջ եւ վստա­հե­լի պնդում­նե­րու վե­րա­բե­րեալ»՝ կեդ­րո­նա­ցած ատր­պէյ­ճա­նա­կան քուէար­կու­թեան վրայ», կը հա­ղոր­դէ «Կար­տիըն»:

«Այդ պնդում­նե­րը ա­ռա­ջին ան­գամ ի յայտ ե­կան 2012 թուա­կա­նին՝ «Եւ­րո­պա­կան կա­յու­նու­թեան նա­խա­ձեռ­նու­թիւն» վեր­լու­ծա­կան կեդ­րո­նի պատ­րաս­տած զե­կոյ­ցին մէջ, բայց թափ ա­ռին այն ժա­մա­նակ, երբ Ի­տա­լիոյ դա­տա­խազ­նե­րը քննու­թիւն բա­ցին ա­ջա­կեդ­րոն խում­բի նախ­կին նա­խա­գահ, ի­տա­լա­ցի ե­րես­փո­խան Լու­քա Վո­լոն­թէի դէմ: Ան կը մե­ղադ­րուի Ատր­պէյ­ճա­նէն 2.39 մի­լիոն եւ­րօ (2.6 մի­լիոն տո­լար) կա­շառք ստա­ցած ըլ­լա­լու յան­ցան­քով՝ ի դի­մաց Եւ­րո­պա­կան խոր­հուր­դէն ներս ատր­պէյ­ճա­նա­կան կա­ռա­վա­րու­թեան ա­ջակ­ցու­թիւն ցու­ցա­բե­րե­լուն: Ան կը կանգ­նի դա­տա­րա­նի առ­ջեւ՝ դրամ­նե­րու լուաց­ման յան­ցան­քով, իսկ Մի­լա­նո­յի դա­տա­խա­զը կը բո­ղո­քէ՝ փտա­ծու­թեան մե­ղադ­րանք ա­ռա­ջադ­րե­լով ա­նոր դէմ: Ան միշտ հեր­քած է ո­րե­ւէ ի­րա­ւա­խախ­տում», կը գրէ «Կար­տիըն»:

Նոյ­նիսկ ԵԽԽՎ-ի նա­խա­գահ Փետ­րօ Ակ­րա­մուն­թ կը գտնուի ծանր կա­ցու­թեան մէջ, քա­նի որ հրա­ժա­րած է քննու­թիւն բա­նալ Ատր­պէյ­ճա­նի փտա­ծու­թեան գայ­թակ­ղու­թեան դէմ: Ա­նոր վեր­ջին ճամ­բոր­դու­թիւ­նը դէ­պի Սու­րիա ա­ւել­ցու­ցած է թի­ւը ԵԽԽՎ-ի այն ան­դամ­նե­րուն, ո­րոնք պա­հան­ջած են ա­նոր հրա­ժա­րա­կա­նը: Քա­նի որ, ըստ կա­նո­նա­կար­գի, Ակ­րա­մունթ չի կրնար հե­ռա­ցուիլ, ԵԽԽՎ-ի պիւ­րոն ան­ցեալ շա­բաթ ա­նոր անվս­տա­հու­թիւն յայտ­նած է՝ ո­րո­շում ըն­դու­նե­լով, որ ան լիա­զօ­րուած չէ կա­տա­րել ո­րե­ե­ւէ պաշ­տօ­նա­կան այ­ցե­լու­թեան, յա­ճա­խել հան­դի­պում­նե­րու կամ ո­րե­ւէ հրա­պա­րա­կա­յին յայ­տա­րա­րու­թիւն կա­տա­րե­լու որ­պէս նա­խա­գահ՝ վե­հա­ժո­ղո­վի ա­նու­նով: Կ՚ը­սուի, որ ան շու­տով պի­տի ներ­կա­յաց­նէ իր հրա­ժա­րա­կա­նը:

Բա­ցի այդ, Եւ­րո­խոր­հուր­դը քննու­թիւն բա­ցած է 2015-ին՝ Մար­դու ի­րա­ւունք­նե­րու եւ­րո­պա­կան հա­մա­գու­մա­րին Ատր­պէյ­ճա­նի հա­մա­պա­տաս­խա­նու­թեան մա­սին՝ ա­ռա­ջին ան­գամ ան­դամ պե­տու­թեան մը այս­պի­սի հար­ցաքն­նու­թիւն՝ վեր­ջին 25 տա­րի­նե­րու ըն­թաց­քին…

Ա­մօ­թա­լի է, որ ԵԽԽՎ-ն, մար­մին մը, որ ստեղ­ծուած է մարդ­կա­յին ի­րա­ւունք­նե­րու պաշտ­պա­նու­թեան հա­մար, զոհ կ՚եր­թայ Ատր­պէյ­ճա­նի միա­հե­ծա­նին կա­շա­ռա­կե­րու­թեան ծրա­գիր­նե­րուն: Այս մե­ղադ­րանք­նե­րը կը վար­կա­բե­կեն Եւ­րո­պա­կան խոր­հուր­դի հիմ­նա­կան ար­ժէք­նե­րը: Ա­նըն­դու­նե­լի է, որ ատր­պէյ­ճա­նա­կան նա­խորդ ընտ­րու­թիւն­նե­րու ժա­մա­նակ, երբ ԵԽԽՎ-ի ան­դամ­նե­րը գա­ցած էին հոն որ­պէս դի­տորդ­ներ, ա­նոնք զար­մա­նա­լիօ­րէն շատ դրա­կան զե­կոյց­նե­րով հան­դէս ե­կած էին, մինչ­դեռ մնա­ցեալ մի­ջազ­գա­յին դի­տորդ­նե­րը շատ բա­ցա­սա­կան գնա­հա­տա­կան­ներ տուած էին: Նման հա­կա­սու­թիւն մտա­հո­գու­թեան տե­ղի կու տայ այն ի­մաս­տով, որ Ատր­պէյ­ճան յա­ջո­ղած էր կա­շա­ռել ԵԽԽՎ-ի դի­տորդ­նե­րը՝ քօ­ղար­կե­լու հա­մար կեղ­ծուած ընտ­րու­թիւն­նե­րը:

«Կար­տիըն» կ՚եզ­րա­կաց­նէ, որ՝ «տզր­­պէյ­ճան օգ­տա­գոր­ծած է վե­հա­ժո­ղո­վը (ԵԽԽՎ) իր նա­խա­գա­հին՝ Իլ­համ Ա­լիե­ւի ինք­նա­կալ իշ­խա­նու­թեան օ­րի­նա­կա­նու­թիւն հա­ղոր­դե­լու նպա­տա­կով: Ա­լիեւ կը ղե­կա­վա­րէ եր­կի­րը 2003 թուա­կա­նէն ի վեր»:

Ատր­պէյ­ճա­նի կա­շա­ռա­տուու­թեան չա­րա­շա­հում­նե­րու ան­տե­սու­մը կը նշա­նա­կէ, որ Եւ­րո­պա­կան խոր­հուր­դը այ­լեւս չի կրնար դի­տուիլ որ­պէս մարդ­կա­յին ի­րա­ւունք­նե­րու պա­հա­պան…

ՅԱ­ՐՈՒԹ ՍԱ­ՍՈՒ­ՆԵԱՆ

Ա­րե­ւե­լա­հա­յե­րէ­նի թարգ­մա­նեց՝ ՌՈՒ­ԶԱՆ­ՆԱ Ա­ՒԱ­ԳԵԱՆ
Ա­րեւմ­տա­հա­յե­րէ­նի վե­րա­ծեց՝ ՍԵ­ԴԱ ԳՐԻ­ԳՈ­ՐԵԱՆ