ԸՆԴԾՈՎԵԱՅ ԹԱՆԳԱՐԱՆ

Ի՞նչ է թանգարա­նի մը նպատակը՝ ե­թէ ոչ արուես­տով հետաքրքրուող այցելու­նե­րու առիթ ընծայել, որ­պէսզի անոնք ըմբոշխ­նեն հոն ցուցադրուած ի­րե­րու գե­ղեց­կու­թիւ­նը, ընդլայ­նեն ի­րենց մտահո­րիզոնն ու զարկ տան ի­րենց ե­րեւակա­յու­թեան։­

Ու­րեմն թանգարան այցե­լե­լը պէտք է ձեռն­տու ըլլայ՝ ժո­ղո­վուրդի բո­լոր խա­ւերուն համար։ Սակայն երբ այդ թանգարանը ընդծո­վեայ ըլլայ, ժո­ղո­վուրդի քա­նի՞ տո­կո­սը կրնայ այցե­լել այդ հաստա­տու­թիւ­նը։ Նախ պէտք է լողալ գիտնաս եւ ապա կա­րենաս յատուկ գոր­ծիքնե­րով (snorkel) սուզուիլ ծո­վուն յատակը, որ­պէսզի կա­րենաս վայե­լել հոն ցուցադ­րուած առարկանե­րը։

Ահաւասիկ իւրայա­տուկ բայց անտրամաբանական նախա­ձեռ­նու­թիւն մը՝ մի ոմն բրիտանա­ցի ե­րիտասարդ քանդակա­գործ Ճեյ­սըն Թէյ­լը­րի (Jason deCaires Taylor) կող­մէ, ո­րուն մասնա­գի­տու­թիւնն է ընդծո­վեայ թանգարան­ներ հիմ­նել աշխար­հի զանազան վայրե­րուն մէջ։ Ճեյ­սըն Թէյ­լը­ր ու­սու­մը ստացած է Լոն­տո­նի Արուես­տից համալսարանին մէջ։

Արդարեւ ան աշխար­հի վրայ առա­ջին ընդծո­վեայ թանգարանը հիմնած է՝ Կրենատա­յի (Grenada) Սեն Ճորճ ծո­ցին (Saint George՚s Bay) մէջ, 2006 թուականին։ Կրենատա 106 հազար բնա­կիչ ու­նե­ցող փոքր կղզի մըն է, Քա­րի­պեան (Caribbean) ծո­վուն մէջ, իսկ այդ թանգարա­նը ցուցակագ­րուած է որ­պէս աշխարհի առա­ջին քսանհինգ հրաշալիք­նե­րէն մին՝ «Նէյշը­նըլ Ճէոկթաֆիք» (National Geographic) պարբերաթեր­թին կող­մէ։

Քանդակա­գործ Ճեյ­սըն Թէյ­լը­րի հիմնած ընդծո­վեայ յաջորդ թանգարա­նը կը գտնուի դարձեալ Քարի­պեան ծո­վուն մէջ, բայց այս անգամ Մեք­սի­կո­յի ծո­վեզե­րեայ Քեն­քուն քաղաքի հանդիպակաց Կի­նե­րու կղզիին (Isla Mujeres) մօտ։ Այդ թանգարա­նը հիմ­նուած է 2009 թուակա­նին։

­Հուսկ ապա Ճեյ­սըն Թէյ­լըր իր ընդծովեայ թանգարաննե­րը կա­ռու­ցե­լու կ՚անցնի Քա­րիպեան ծո­վէն Ատլան­տեան ովկիանոս եւ անոնց առա­ջի­նը կը հիմ­նէ Միացեալ Նահանգ­ներու Ֆլո­րիտա նահան­գէն ոչ շատ հե­ռու՝ Պահամաս կղզիին մօտ։ Այդ թանգարա­նը բացուած է 2004 թուակա­նին։

Ճեյ­սըն Թէյ­լը­րի հիմնած ընդծո­վեայ թանգարաննե­րէն վեր­ջի­նին բացու­մը կատարուեցաւ Սպանիոյ մէջ, այս տարուայ Փետ­րուար ամսուն, բո­ղո­քի մեծ ալիք ստեղ­ծե­լով սպանական շրջանակնե­րէ ներս։ Այս մէ­կը առա­ջինն է Եւրոպա­յի մէջ։

Արդարեւ այդ թանգարա­նը հիմ­նուեցաւ Սպա­նիոյ պատկան Քանա­րեան կղզե­խումբի (Canary Islands) Լանզարոթ կղզիին մօտ։ Հոն ցուցադրուած գոր­ծե­րը կը բաղկանան մարդկային մար­մին­նե­րէ, ո­րուն նպատակն է գրա­ւել բոյ­սերն ու անա­սուն­նե­րը, ստեղ­ծե­լով մօ­տիկ յարաբերու­թիւն մը մարդոց եւ բնու­թեան միջեւ։

Լանզարոթ կղզիի պատկան մարմիննե­րը հպարտ են այդ թանգարա­նով, ո­րով­հե­տեւ ան զարկ պի­տի տայ զբօսաշր­ջու­թեան։ Միւս կող­մէ սակայն անոնք շատ մտա­հոգ են՝ ո­րով­հե­տեւ այդ թանգարա­նի շի­նու­թիւ­նը պե­տութան վրայ արժած է 700.000 եւ­րօ։

Քանդակա­գործ Թէյ­լըր ուզած է, որ այս թանգարանը ըլլայ յարգան­քի տուրք մը անոնց, ո­րոնք կը յա­ջո­ղին, ինչ­պէս ն­աեւ անոնց՝ ո­րոնց երազ­ներն ու յոյ­սե­րը կը մնան ծո­վուն յատակը:

Իսկ հոն ցուցադրուած գոր­ծե­րէն մին կը ներկայաց­նէ քաղաքական հալածանքնե­րէ փա­խուստ տուող կամ տնտեսական բարելաւ պայման­ներ ո­րո­նող գաղթականնե­րու տագնապը, ո­րոնք դժուարին պայմաննե­րու մէջ, ի­րենց նաւակով կը հաս­նին Իտալիոյ Լամփե­տուսա (Lampedusa) կղզին, ի­րենց զաւակ­նե­րուն համար կեր­տե­լու փայ­լուն եւ յուսալից ապագայ մը՝ եւ­րոպական եր­կիր­նե­րու մէջ։

ԳԷՈՐԳ ՔԷՕՇԿԷՐԵԱՆ

«Զարթօնք»