ԴԺՈՒԱՐ Է… ԲԱՅՑ

«Բա­րի Լոյս»ին հետ միա­տեղ ը­սաւ. «այս դա­րուս հայր ըլ­լա­լը դժուար է». մէկ կող­մէ իր եր­կու զա­ւակ­նե­րը ա­ռաջ­նոր­դե­լով ինք­նա­շարժ, ո­րոնց­մէ մին, գա­ւա­թը ձախ ձե­ռքին, իսկ ա­ջին՝ գիր­քե­րու տրցակ: Ը­սի. «Հայր ըլ­լալն ալ դժուար է, զա­ւակ ըլ­լալն ալ, վեր­ջա­պէս ապ­րի՛­լը դժուար է», ու միտ­քերս թռան հոս ու հոն, կեան­քի զա­նա­զան հանգ­րուան­նե­րու դժուա­րու­թեանց, սա­կայն հար­­ցին միւս ե­րեսն ալ կայ. մի­թէ՞ դժուա­րու­թիւն է կեան­քը, չկա՞յ զայն հա­կակշ­ռող այլ ուժ, հո­գե­կան, որ շատ ա­ւե­լի ու­ժեղ ըլ­լայ եւ ազ­դու. կամ՝ մտա­ծում. ու յի­շե­ցի, որ կրնայ խա­ւար գի­շե­րի մէջ զգա­ցում մը քեզ յի­շեց­նել Մե­ծա­րեն­ցի «Գի­շերն ա­նուշ է գի­շերն հեշ­տա­գին» եր­գը ու հո­գիդ «լե­ցուի հա­­շի­շով օ­ծուն ու բա­լա­սա­նով» ու ո­գեշն­չուիս ու վե­րա­նաս կար­ծես կը շնչես բոյ­րը գար­նա­նա­յին ծա­ղիկ­նե­րու, մոռ­նա­լով պահ մը ա­ռար­կա­յա­կան կամ ա­ռօ­րեա­յի ցա­ւե­րը: Վեր­ջա­պէս մար­դա­կազ­մու­թիւ­նը ու­նի ի­րեն յա­տուկ մե­քա­նիզ­մը՝ հա­ւա­սա­րակշ­ռու­թեան:

Յի­շե­ցի տաս­նա­մեակ­ներ ա­ռաջ ե­ղած հա­ւաք մը, Զա­պէլ Մով­սէ­սեան սրա­հին մէջ, ուր գլխա­ւոր բա­նա­խօ­սը ու­սու­ցի­չի զա­ւակ էր: Գրա­տախ­տա­կին մօտ էր, ո­րուն վրայ կեդ­րո­նին քա­ռան­կիւն մը գծե­լով սկսաւ ար­տա­յայ­տուիլ, ցոյց տա­լու դպրո­ցի պա­տաս­խա­նա­տուի վրայ դրուած ծան­րու­թիւն­նե­րը, պե­տու­թիւն, հո­գա­բար­ձու­թիւն, ծնող­ներ, ու­սու­ցիչ­ներ եւ այլն: Իսկ ա­նոնց­մէ ա­մէն մէ­կը թուե­լուն՝ կ՚ա­ւել­նար տու­փիկ մը՝ կեդ­րո­նա­կան տու­փի­կին վրայ, նա­յած նիւ­թին, ա­ջին, ձա­խին, վեր, վար ու վեր­ջա­ւո­րու­թեան ու­նե­ցանք խա­չի պատ­կե­րը: Խաչ մըն էր դպրո­ցի շա­լա­կին… ի հար­կէ քիչ մը ընկ­ճուե­ցանք, սա­կայն ոչ եր­կու խօս­քով, ըն­դու­նե­լով հան­դերձ խա­չի ծան­րու­թիւ­նը, շեշ­տը կեդ­րո­նա­ցուց նուի­րուա­ծու­թեան. սի­րով նուի­րուա­ծու­թեան, ո­րով խա­չը Գող­գո­թա­յի խաչ բնո­րո­շե­լէ ա­ւե­լի կ՚ըլ­լար տա­նե­լի ու հա­ճե­լի՛ իսկ, սե­րունդ­ներ պատ­րաս­տե­լու ճամ­բուն վրայ, դէ­պի շէն­շող ա­պա­գայ։ Քիչ մը թո­քեր­նիս … լայն­ցաւ ու խո­րունկ շունչ մը նե­րա­ռինք:

Չա­րենց ա­ռի­թով մը գրած է. «Ես ա­մէն տան­ջանք տա­րել եմ սի­րով»: Իսկ Ռ. Սե­ւակ. «Ապ­րի­լը յաղ­թել է». այս՝ մա­նա­ւանդ մեր սրտե­րուն ա­ւե­լի մօտ կու գայ, քա­նի որ մա­հուան եզ­րին հաս­նե­լէ ետք ապ­րած ենք, ո­րու հա­մար ալ «վե­րապ­րիլ» մակ­դի­րը կու տանք:

Վեր­ջա­պէս կեան­քը միայն ա­ռար­կա­յա­կան շար­ժում չէ, ոչ ալ մտա­յին մար­զա­խաղ, կամ յու­զա­կա­նու­թեան թի­թեռ, այլ՝ ամ­բող­ջու­թիւն մը, ըն­թացք մը, ուր ա­մէն մէ­կու պարտք կ՚իյ­նայ ինք­զինք հաշ­տեց­նել եւ կա­րե­լի ե­ղա­ծին չափ ա­ռանց տրտնջա­լու ապ­րիլ:

Տրտունջ՝ -մեղ­քե­րէն մին:

Յա­ջո­ղու­թիւն..

ՍԱՐԳԻՍ ՓՈՇՕՂԼԵԱՆ