ՄԱՏԱՆԻԻՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴԸ

Յա­ճախ կը խօ­սինք ա­մուս­նու­թեան խոր­հուր­դին՝ ա­նոր ան­հա­տա­կան եւ հա­ւա­քա­կան-ըն­կե­րա­յին եւ հո­գե­ւոր կեան­քի մէջ կա­րե­ւո­րու­թեան եւ ներ­կա­յա­ցու­ցած ար­ժէ­քին մա­սին։ Ա­մուս­նու­թեան սրբա­զան միու­թեամբ կազ­մուած ըն­տա­նի­քը՝ ար­դա­րեւ առ տնին ե­կե­ղե­ցի մըն է՝ սրբա­տե­ղի մը եւ Աս­տու­ծոյ տու­նը նաեւ, քա­նի որ Աս­տուած սէր է եւ ու­րեմն ո՛ւր որ սէր կայ՝ հոն ներ­կայ է Աս­տուած, եւ քա­նի որ ա­մուս­նու­թեամբ կազ­մուած այս հրա­շա­լի՜ միու­թեան հի­մը սէ՛րն է, ա­պա ու­րեմն որ­քան ճիշդ է ըն­տա­նի­քը ա­նուա­նել՝ առ տնին ե­կե­ղե­ցի մը, սրբա­տե­ղի մը, Աս­տու­ծոյ տո՛ւ­նը։

Ա­մուս­նու­թեան խորհր­դա­նիշ­նե­րէն մին ալ է՝ «հար­սա­նե­կան մա­տա­նի»ն։ Ար­դա­րեւ «հար­սա­նե­կան մա­տա­նի»ն պարզ նշան մը, ա­մուս­նու­թիւ­նը ցոյց տա­լու հա­մար մա­տին վրայ դրուած ա­ռար­կայ մը չէ, իսկ զարդ եր­բեք չէ՛, այլ խորհր­դա­նիշ մըն է, ա­մուս­նու­թեան խոր­հուր­դին մարմ­նա­ցեալ խորհր­դա­նի՛շն է։ Ուս­տի հար­սա­նե­կան մա­տա­նին պարզ նշան մը կամ զարդ մը հա­մա­րել՝ պար­զամ­տու­թիւն է, ա­ւե­լին՝ թե­թե­ւու­թիւն է…։

Հար­սա­նե­կան մա­տա­նին պարզ իր մը չէ՛, այլ խոր­հուր­դի մը մարմ­նա­ցու­մը՝ խորհրդա­նի՛շ մըն է։

Ա­մե­նէն պարզ բա­ցատ­րու­թեամբ, հար­սա­նե­կան մա­տա­նին՝ ա­մու­սին­նե­րուն՝ հար­սին ու փե­սա­յին ամ­բող­ջա­կան, կա­տա­րեալ եւ  ի­րա­կան սէ­րը ցոյց կու տայ։

Ինչ­պէս որ մա­տա­նին մէ՛կ մա­տին վրայ կը դրուի՝ նոյն­պէս ալ հար­սը մէ՛կ փե­սա­յին եւ փե­սան ալ մէ՛կ հար­սինն է։ Ինչ­պէս որ մա­տա­նին մա­տին վրայ մա­տին հետ կ՚ամ­բող­ջա­նայ, նոյն­պէս ալ հար­սը՝ կին-մար­դը եւ փե­սան՝ այր-մար­դը զի­րար կ՚ամ­բող­ջաց­նեն եւ մէկ-ամ­բողջ կ՚ըլ­լան։

Մա­տա­նին բո­լոր­ա­ձեւ է, եւ կը դրուի ձախ ձեռ­քին մատ­նե­մա­տին՝ ո­րով ինչ­պէս հի­նէն ի վեր կը հա­ւա­տա­յին, եւ կը գիտ­ցուէր՝ նոյն տե­ղէն ե­րակ մը կ՚եր­թայ դէ­պի սիրտ։ Եւ ա­հա­ւա­սիկ, ա՛յդ է, որ կը խորհր­դան­շէ, թէ հար­սը եւ փե­սան պէտք է կա­տա­րեալ սէր ու­նե­նան ի­րա­րու հան­դէպ։ Ար­դէն, ինչ­պէս ը­սինք, սէ­րը ա­մուս­նու­թեան միու­թեան ա­ռանց­քը եւ ըն­տա­նի­քին հի՛մն է։

Հոս, ե­թէ կ՚ար­տօ­նուի, շե­ղում մը ը­նենք եւ խօ­սինք սի­րոյ մա­սին։ Ո­մանք կ՚ը­սեն, թէ սէ­րը ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քին կը նուա­զի, կը ցամ­քի, կը սպա­ռի, ո՛չ սի­րե­լի­ներ, ճշմա­րիտ սէ­րը հետզ­հե­տէ ա­ճող, հետզ­հե­տէ տա­րածուող, հետզ­հե­տէ բազ­մա­ցող զգա­ցում մըն է։ Սէ­րը սերմ մըն է՝ որ կ՚ա­ճի, ծառ կ՚ըլ­լայ. ան­տառ կ՚ըլ­լայ, կ՚ըն­դար­ձա­կուի եւ եր­բեք ա­նա­պա­տի չի՛ վե­րա­ծուիր, չի՛ չոր­նար, չի՛ ցամ­քիր։ Իսկ այդ­պէս կար­ծող­ներ՝ կը նշա­նա­կէ, որ ի­րա­կան ու ան­կեղծ սի­րոյ մա­սին չեն խօ­սիր։ Ի­րա­կան սէ­րը եր­բեք չի պակ­սիր, այլ կ՚ա­ւել­նայ, կը ծա­ւա­լի՜…։

Սի­րոյ ա­մուր հի­ման վրայ հաս­տա­տուած ա­մուս­նու­թեան կապ մը, միու­թիւն մը, այս իսկ պատ­ճա­ռով եր­բեք չի՛ քայ­քա­յուիր, չի՛ կազ­մա­լու­ծուիր. սի­րոյ վրայ հաս­տա­տուած ա­մուս­նու­թիւն մը մշտա­տեւ է, եւ ա­նոր ամ­բող­ջու­թիւ­նը խախ­տել կա­րե­լի չէ, այդ­պի­սի միու­թիւն մը ան­սա­սան է եւ այդ­պէս կը մնայ։ Ո՛չ մէկ ուժ, ո՛չ մէկ զօ­րու­թիւն կրնայ գե­րա­զան­ցել սի­րոյ ուժն ու զօ­րու­թիւ­նը…։

Ու­րեմն, պի­տի հա­մար­ձա­կիմ ը­սել, թէ՝ սի­րոյ վրայ հիմ­նուած ա­մուս­նու­թիւ­նը կը տե­ւէ նոյ­նիսկ մա­հէն ետք, քա­նի որ սէ­րը ան­մահ է եւ մշտնջե­նա­ւոր։

Կա­րե­լի է չա­փա­զան­ցու­թիւն հա­մա­րուի մեր այս հա­մեստ հա­մո­զու­մը, կա­րե­լի է ե­կե­ղե­ցա­կան ա­ւան­դա­կան վար­դա­պե­տու­թեան եւ հա­ւա­տա­լիք­նե­րու ներ­հակ հա­մա­րուի այս գա­ղա­փա­րը, բայց մենք կը մտա­ծենք այս­պէս՝ բո­լո­րո­վին աս­տուա­ծա­յին ճշմար­տու­թիւն­նե­րու եւ հաս­տատ հա­մո­զում­նե­րու սահ­ման­նե­րուն մէջ եւ մա­նա­ւա՛նդ կեան­քի դառն ու դժնդակ փոր­ձա­ռու­թեամբ։ Այս հար­ցին մօ­տե­նանք սա տե­սան­կիւ­նէն. երբ մէ­կու մը ծնող­քը բաժ­նուի այս երկ­րա­ւոր կեան­քէն՝ կը դադ­րի՞ ա­նոնց «ծնողք» հան­գա­ման­քը։ Ար­դա­րեւ ա­նոնք միշտ «ծնողք» են եւ «ծնողք» կը մնան, նոյ­նիսկ մա­հէն վերջ իսկ։ Եւ կամ եղ­բայր մը՝ իր մա­հէն յե­տոյ այ­լեւս եղ­բայր ըլ­լա­լէ կը դադ­րի՞։ Հա­պա ու­րեմն աս­տուա­ծա­յին նա­խախ­նա­մու­թեամբ կա­զմուած ա­մուս­նու­թեան սրբա­զան միու­թիւ­նը կա­րո՞ղ է վեր­ջաց­նել մա­հը։ Հե­տե­ւա­բար ան կը տե­ւէ մա­հէն յե­տոյ իսկ։ Սուրբ կեանք է ա­մուս­նու­թիւ­նը. եւ կա­րե­լի՞ է, որ վեր­ջա­նայ սրբու­թիւ­նը՝ որ հա­ճե­լի՛ է Աս­տու­ծոյ։ Չէ՞ որ Ա­ռա­քեա­լը, քրիս­տո­սա­ւանդ քա­ջու­թեամբ կը հարց­նէ մա­հուան՝ թէ ո՞ւր է իր խայ­թո­ցը, ո՞ւր է իր զօ­րու­թիւ­նը…։

Մա­հը ա­ւե­լի զօ­րա­ւոր չէ՛ քան սէ­րը, ա­պա ու­րեմն սի­րոյ վրայ հաս­տա­տուած ա­մուս­նու­թիւնն ալ չի լու­ծուիր մա­հուամբ՝ այն­քան ա­տեն, որ ա­մու­սին­նե­րէն մին՝ այր կամ կին կը շա­րու­նա­կէ ապ­րիլ կեան­քը այս աշ­խար­հի վրայ։ Տա­րա­կու­սող­նե­րու յի­շեց­նենք, թէ մեր խօս­քը ո՛չ թէ երկ­նա­յին կեան­քի, այլ երկ­րա­ւոր կեան­քի մա­սին է, քա­նի որ երկ­նա­յին կեան­քի մէջ ա­մուս­նու­թեան մա­սին Յի­սու­սի վար­դա­պե­տու­թիւ­նը յստակ է եւ բա­ցա­յայտ՝ թէ երկ­նա­յին կեան­քի մէջ երկ­րա­ւոր ի­մաս­տով ա­մուս­նու­թիւն չկայ եւ միա՛յն փա­ռա­ւո­րեալ մար­մին­նե­րով կ՚ապ­րին յա­րու­թիւն ա­ռած­նե­րը յա­ւի­տե­նա­պէս…։

Եւ այս եր­կա՜ր շե­ղու­մէն ետք՝ շա­րու­նա­կենք խորհր­դա­ծել «հար­սա­նե­կան մա­տա­նի»ին մա­սին։

Մա­տա­նիին խոր­հուր­դը կը վե­րա­բե­րի նաեւ հա­ւատ­քին։ Նոյն­պէս հա­ւատ­քը կը դրուի մար­դուս ի­մա­ցա­կա­նու­թեան վրայ՝ որ մէկն է ներ­քին հինգ զգա­յա­րան­նե­րէն։ Մա­տա­նին կը դրուի սրտի ե­րակ ու­նե­ցող մա­տին, ի՛նչ որ կը նշա­նա­կէ՝ մար­դուս հա­ւատ­քը առ Քրի­ստոս սրտի ջերմ ու ան­կեղծ, մա­քուր սի­րով հաս­տա­տուած պէտք է ըլ­լայ։ Եւ դար­ձեալ, ինչ­պէս որ մա­տա­նին մա­տը կը պա­տէ, կը բո­լո­րէ բո­լոր կող­մե­րէն, նոյն­պէս ալ ամ­բող­ջա­կան հա­ւատ­քը կը պահ­պա­նէ մար­դուս հո­գին ու մար­մի­նը չա­րէն եւ բո­լոր մո­լո­րու­թիւն­նե­րէն։ Նաեւ՝ ինչ­պէս ըն­տիր ու պա­տուա­կան է մա­տա­նիի նիւ­թը՝ որ ոս­կի կամ ար­ծաթ է, նոյն­պէս պա­տուա­կան ու ըն­տիր եւ ան­բիծ պէտք է ըլ­լայ մար­դուս հա­ւատ­քը առ Քրիս­տոս։ Մա­տա­նին ան­խառն նիւ­թէ կը շի­նուի՝ ինչ­պէս պէ՛տք է ըլ­լայ հա­ւատ­քը։

Հար­սա­նի­քի մա­տա­նիին գոյ­նը դե­ղին կամ սպի­տակ կ՚ըլ­լայ, ի՛նչ որ ցոյց կու տայ մար­դուս հա­ւատ­քին պայ­ծա­ռու­թիւ­նը, յստա­կու­թիւ­նը։

Սպի­տա­կը՝ հո­գիին ան­մե­ղու­թիւ­նը կը խորհր­դան­շէ։ Իսկ դե­ղի­նը՝ ա­ռա­քի­նու­թեամբ հան­դերձ մարմ­նի ահն ու եր­կիւ­ղը։ Ակ­նա­ծա՛նք ցոյց կու տայ։

Մա­տա­նիին մե­տա­ղեայ նիւ­թը ձայ­նեղ է, այ­սինքն երբ տեղ մը իյ­նայ զրնգուն՝ հնչուն ձայն կը հա­նէ եւ ինք­զինք իր ձայ­նով կը յայտ­նէ։

Եւ ինչ­պէս մա­տա­նին՝ այն­պէս ալ հա­ւատ­քը պէ՛տք է յայտ­նի դարձ­նել՝ ի լուր եւ տե­ղե­կու­թիւն ա­մէն­քին։ Ուս­տի պէտք է հա­ւատ­քը փայ­լի եւ յայտ­նի ըլ­լայ՝ ինչ­պէս մա­տա­նին։

Ու­րեմն, սի­րե­լի բա­րե­կամ­ներ, կը տեսնուի, թէ մա­տա­նին՝ «հար­սա­նե­կան մա­տա­նի»ն պարզ իր մը կամ զարդ մը չէ՛, այլ՝ խոր­հուրդ մը, ո­րուն պէտք է ըն­ծա­յուի մեծ ար­ժէք…։

- Օգ­տուե­ցանք Ա­դամ Քա­հա­նայ Մա­կա­րեա­նի «Քրիս­տո­նէու­թեան իս­կու­թիւ­նը, գի­տե­լիք­ներ հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րուն» գոր­ծէն։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Յու­լիս 30, 2015, Իս­թան­պուլ