ԱՍՏՈՒԱԾԱՅԱՅՏՆՈՒԹԻՒՆ

Մարդ­կա­յին բա­րո­յա­հո­գե­բա­նա­կան ան­թա­փանց խա­ւա­րի մը մէջ էր աշ­խարհ, ուր կա­րօ­տեալ­նե­րու ուղ­ղուած սի­րոյ ա­մէն ար­տա­յայ­տու­թիւն ան­տէր էր եւ ան­զօր, ուր կոր­սուած էր Աս­տու­ծոյ շնոր­հը եւ սէ­րը, երբ Կոյ­սը յղա­ցաւ եւ Աս­տուած՝ Ի՛նք մարմ­նա­ցաւ եւ մար­դա­ցաւ։ Այս կեր­պով «Աս­տուա­ծա­յայտ­նու­թիւն»ը ե­ղաւ հա­մայն մարդ­կու­թեան հա­մար փրկու­թի՛ւն։

Ար­դա­րեւ Ա­րու­սեա­կէն խա­բուած, շլա­ցած եւ Ա­րու­սեա­կով հմա­յուած մար­դը մոռ­ցած էր իր ա­րար­չա­տես պատ­կե­րը՝ ա­նո­րոշ կ՚ըն­թա­նար խա­ւա­րա­մած, խա­ւա­րա­ծին ճա­նա­պարհ­նե­րու մէջ։ Մար­դը ի­րա­պէս կորսն­ցու­ցած էր Աս­տու­ծոյ պար­գե­ւած շնորհ­նե­րը՝ Ա­նոր մեծ ու ան­պա­տում, ան­վերջ սէ­րը։

Մինչ քրիս­տո­նէա­կան աշ­խար­հի կրօ­նա­կան, բա­րո­յա­կան եւ ի­մա­ցա­կան նկա­րա­գի­րը նման էր ան­ղեկ նա­ւի ան­հե­ռան­կար եւ վտան­գա­ւոր ըն­թաց­քին։

Սե­փա­կան կամ­քին ա­պա­ւի­նած մարդ­կու­թեան մէկ մա­սը կը հրճուէր, իսկ միւս մա­սը հո­գե­ւոր ան­դուն­դի մէջ փրկու­թեան եւ ել­քի մի­ջոց­ներ կ՚ո­րո­նէր։

«Մե­ղա­ւոր մարդ»ը հե­ռա­ցեր էր իր Ա­րա­րի­չէն, ին­կած էր մո­ռա­ցու­թեան նին­ջին մէջ եւ Աս­տուած իր Որ­դիին մի­ջո­ցով արթն­ցուց զայն՝ փրկե­լու հա­մար իր ին­կած վի­ճա­կէն։ Եւ Աս­տուած մարմ­նա­ցաւ, մար­դա­ցաւ, ի­ջաւ՝ որ­պէս­զի բարձ­րաց­նէ մար­դը, վերս­տին ստա­նայ իր կո­չու­մը, ար­ժա­նա­պա­տուու­թիւ­նը եւ մա­նա­ւանդ իր նմա­նու­թիւ­նը Աս­տու­ծոյ հետ, որ ար­դէն ու­նէր ան իր ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեան ա­տեն ա­րար­չու­թեամբ։

Մարդ­կա­յին հե­տաքր­քիր միտ­քը միշտ հար­ցում­ներ կը յղա­նայ եւ կը հարց­նէ ինք­նի­րեն. «Ին­չո՞ւ» եւ այս բնա­կան է, քա­նի որ մարդ բա­նա­ւոր էակ մըն է եւ կ՚ու­զէ գիտ­նալ պա­տա­հար­նե­րու պատ­ճա­ռը, նպա­տա­կը եւ ի­մաս­տը։ Մարդ­կա­յին միտ­քը կը հե­տա­զօ­տէ՝ կը պրպտէ, խո­րը կը թա­փան­ցէ, ի­մաս­տը կ՚ու­զէ հասկ­նալ ա­մէն ե­րե­ւոյ­թի։ Եւ քրիս­տո­նէու­թիւ­նը հրա­մա­յա­կա­նոն դրու­թիւն մը չէ, ար­դա­րա­ցի է ու­սում­նա­սի­րել եւ հասկ­նալ կարգ մը ի­րո­ղու­թիւն­ներ, ի­րա­դար­ձու­թիւն­ներ, ան­շուշտ ո­րոշ սահ­մա­նի մը մէջ մնա­լով։

Ու­րեմն հարց­նել փոր­ձենք մենք մե­զի սա հար­ցու­մը.

«Յի­սուս ին­չո՞ւ աշ­խարհ ղրկուե­ցաւ՝ ին­չո՞ւ մարմ­նա­ցաւ եւ մար­դա­ցաւ»։­

Ան­շուշտ այս հար­ցու­մը կը պատ­րաս­տէ երկ­րորդ հար­ցում մը՝ ինքն իր մէջ։ «Ին­չո՞ւ Ինք՝ Հայր Աս­տուած ուղ­ղա­կի ի գործ չդրաւ մարդ­կու­թեան հա­մար պատ­րաս­տած «ծրա­գիր»ը եւ փո­խա­նակ ինք մի­ջամ­տե­լու, իր միա­ծին Որ­դիին մի­ջո­ցով ի­րա­կա­նա­ցուց փրկու­թեան ծրա­գի­րը»։ Ու­րիշ խօս­քով՝ ին­չո՞ւ հա­մար Հայր Աս­տուած ի՛նք, ուղ­ղա­կի չյա­րա­բե­րուե­ցաւ մար­դոց հետ, ինչ­պէս պա­տա­հած էր Հին Կտա­կա­րա­նի, Հին Ուխ­տի պա­րա­գա­նե­րուն մէջ։ Եւ Քրիս­տո­սէ ա­ռաջ դա՜­րեր տե­ւած էր Աս­տու­ծոյ վե­րա­բե­րու­թիւ­նը մար­դուս հետ։

Հայր Աս­տուած, այս ան­գամ իր Որ­դին ղրկեց եւ իր Որդ­ւոյն մի­ջո­ցաւ խօ­սե­ցաւ, ար­տա­յայ­տուե­ցաւ եւ յայտ­նուե­ցաւ մար­դոց, եւ այս կեր­պով յայտ­նեց եւ գոր­ծադ­րեց իր կամ­քը։ Ը­սենք, կեր­պով մը Հայր Աս­տուած իր վե­հու­թիւ­նը քօ­ղար­կեց մար­դոց­մէ՝ Յի­սուս Քրիս­տո­սով։ Հայր Աս­տուած «միջ­նորդ» կամ «փո­խա­նորդ» կար­գեց իր Որ­դին՝ Յի­սուս Քրիս­տո­սը՝ Որ­դին Աս­տուա՛ծ։ Հին Ուխ­տի տնտե­սու­թեան մէջ Հայր Աս­տուած քօ­ղա­զերծ էր՝ ուղ­ղա­կի կը տես­նուէր, կը լսուէր եւ «ան­մի­ջա­կան» հա­ղոր­դակ­ցու­թեան եւ յա­րա­բե­րու­թեան մէջ էր մար­դոց հետ՝ ո­րոնց կեան­քի ըն­թաց­քը կը ձե­ւա­կեր­պէր եւ կ՚ա­ռաջ­նոր­դէր իր ուղ­ղա­կի հրա­ման­նե­րո­վը։

Ա­ւե­լի յստա­կաց­նե­լով հար­ցու­մը. «Քա­նի որ Հայր Աս­տուած նպա­տակ ու­նէր փրկել մե­ղա­ւոր մարդ­կու­թիւ­նը, ու­րեմն ին­չո՞ւ հա­մար ա­ռանց «միջ­նորդ»ի եւ կամ ա­ռանց «փո­խա­նորդ»ի, դես­պա­նի կամ ներ­կա­յա­ցու­ցի­չի մը՝ իր Որդ­ւոյն մի­ջո­ցաւ չկա­տա­րեց իր կամ­քը։ Հայր Աս­տուած մի­թէ ան­կա­րո՞ղ էր կա­տա­րել զայն ուղ­ղա­կի՛»։ Քաւ լի­ցի, Աս­տուած ո՛չ մէկ բա­նի ան­կա­րող է, քա­նի որ Ան ա­մե­նա­կա­րող է, ո­րե­ւէ կաս­կած չկա՛յ այդ մա­սին։

Պահ մը խոր­հինք, թէ իր կամ­քը ա՛յդ­պէս էր, հա­պա ին­չո՞ւ իր Որ­դին կար­գեց այդ փրկու­թիւ­նը կա­տա­րե­լու հա­մար։ Ին­չո՞ւ հա­մար Իր կա­րո­ղու­թիւ­նը փո­խան­ցեց իր Որդ­ւոյն եւ մար­դոց փրկու­թեան գոր­ծը վստա­հե­ցաւ Ա­նոր։ Ար­դա­րեւ Նոր Ուխ­տը կա­տա­րուե­ցաւ Յի­սուս Քրիս­տո­սով՝ Աս­տու­ծոյ Միա­ծին Որդ­ւոյն մի­ջո­ցով։

Ինչ­պէս յա­ճախ կը կրկնենք, քրիս­տո­նէու­թիւ­նը հրա­մա­յա­կա­նոն՝ «տոկ­մա­թիկ» դրու­թիւն մը չէ, այ­լա­պէս քրիս­տո­նէու­թիւ­նը, ա­մէն հար­ցու­մի կրնայ պա­տաս­խա­նել, ա­մէն հար­ցու­մի պա­տաս­խան մը ու­նի, որ ճշմար­տու­թիւն է, ճշմար­տու­թիւ­նը կը ցո­լաց­նէ։ Ան­շուշտ այս ալ ու­նի սահ­ման մը, այն ինչ որ «խոր­հուրդ» է եւ ծած­կուած ճշմար­տու­թիւ­նը, ինչ­պէս «Կե­նաց Ծառ»ը, մար­դը չի կրնար հաս­նիլ, բայց մա­նա­ւանդ Նոր Ուխ­տի մէջ, ընդ­հան­րա­պէս, մարդ կրնայ ու­սում­նա­սի­րել, քննել ե­րե­ւոյթ­նե­րը, քա­նի որ ի վեր­ջոյ ա­նոնց կը յան­գին, կը վեր­ջա­նան ճշմար­տու­թեան հաս­տա­տու­մով, յայտ­նու­թեա՜մբ։

Ու­րեմն, Յի­սու­սի մար­դե­ղու­թիւ­նը, երբ ու­սում­նա­սի­րուի, կը տես­նուի, թէ՝ ա­նի­կա անհ­րա­ժեշտ էր, քա­նի որ ո՛չ թէ Աս­տու­ծոյ փրկա­րար զօ­րու­թիւ­նը պի­տի յայտ­նէր միայն, այլ նաեւ՝ այդ փրկա­րար զօ­րու­թեան ար­դիւն­քը ցոյց պի­տի տար իր իսկ ապ­րած կեան­քո­վը։ Ար­դա­րեւ «փրկա­րար զօ­րու­թիւն»ը ան­ծա­նօթ չէր, հա­պա՝ այդ զօ­րու­թեան յայտ­նու­թեան օ­րի­նա­կը, կեն­դա­նի տի­պա­րը կը պակ­սէր մար­դուն։

Մարդ որ­քան ալ լսէ եւ լսե­լով գիտ­նայ, իր գի­տու­թիւ­նը կը յստա­կա­նայ տես­նե­լով, իր լսա­ծին կեն­դա­նի օ­րի­նա­կը ու­նե­նա­լով իր առ­ջեւ։ Ուս­տի, «լսել» եւ «տես­նել» ճշմար­տու­թիւ­նը ա­ւե­լի յստակ եւ դիւ­րա­հասկ­նա­լի կը դարձ­նէ։ Այս ի­մաս­տով, Աս­տուա­ծոր­դին «պար­պուե­ցաւ» իր աս­տուա­ծու­թե­նէն, ինչ­պէս կ՚ը­սէ Ա­ռա­քեա­լը, մար­դա­ցաւ, են­թար­կուե­ցաւ մարդ­կա­յին ա­մէն փոր­ձու­թիւն­նե­րու, բայց ա­ռանց եր­բեք փոր­ձուե­լու, քա­նի որ աս­տուա­ծա­յին զօ­րու­թիւ­նով լե­ցուն էր եւ պաշտ­պա­նուած՝ պարս­պա­պատ քա­ղա­քի մը պէս։

Մար­դիկ գի­տէին, թէ Ա­մե­նա­զօր եւ Ա­մե­նա­կա­րող է Աս­տուած, եւ կրնայ իր հի­մե­րէն քան­դել տիե­զեր­քը եւ վե­րա­շի­նել զայն, ո­րով­հե­տեւ ար­դէն Ի՛նք հաս­տա­տած էր զայն, բայց այդ մար­դի­կը չէին գի­տեր թէ՝ «ինչ­պէ՞ս» կը յայտ­նուի այդ ա­մե­նա­զօ­րու­թիւ­նը մարդ էա­կին մէջ եւ «ի՞նչ» կ՚ըլ­լայ ար­դիւն­քը այդ յայտ­նու­թեան։ Աս­տու­ծոյ ա­մե­նա­զօ­րու­թեան յայտ­նու­թեան փոր­ձար­կա­կան ա­ռա­ջին ցու­ցադ­րու­թիւ­նը կամ ար­տա­յայ­տու­թիւ­նը մարդ­կա­յին կեան­քին մէջ ե­ղաւ Յի­սուս Քրիս­տո­սի մար­դե­ղեալ կեան­քը։

Ե­թէ չմար­դա­նար Աս­տու­ծոյ Որ­դին՝ պի­տի կրնար Աս­տու­ծոյ զօ­րու­թեան «երկ­րա­ւոր ներ­կա­յա­ցու­ցիչ»ը ըլ­լալ, բայց «ան­կա­րող» պի­տի ըլ­լար, իբ­րեւ մարդ, ցոյց տա­լու ան­վի­ճե­լի ստու­գու­թեամբ, այդ զօ­րու­թեան սրբա­ցու­ցիչ, վե­րա­նո­րո­գիչ, կեն­սա­ւոր ներ­գոր­ծու­թիւ­նը. «Ես ու Հայրս մէկ ենք» (ՅՈՎՀ. Ժ 30)։ Իբ­րեւ Որ­դի Աս­տու­ծոյ՝ ար­դէն մէ՛կ էր Ան Աս­տու­ծոյ հետ, բայց իբ­րեւ Որ­դի Մար­դոյ ալ մէ՛կ ե­ղաւ եւ այն­պէս մնաց։ Այ­սու ա­պա­ցու­ցուց, թէ ա­մէն մարդ եւս կրնայ այս փրկա­րար զօ­րու­թեամ­բը նմա­նիլ Ի­րեն, եւ ի­րեն պէս նոյ­նա­նալ Աս­տու­ծոյ հետ, կամ, մէ՛կ ըլ­լալ Աս­տու­ծոյ հետ։

Ար­դա­րեւ, Յի­սուս մար­դա­ցաւ նպա­տա­կի մը հա­մար, ինչ­պէս եւ քա­րո­զեց նպա­տա­կի մը հա­մար։ Յի­սուս Հօր Աս­տու­ծոյ Որ­դին էր ե՛ւ «դես­պան»ը եւ իր դես­պա­նու­թիւ­նը կա­տա­րե­լու հա­մար մարմ­նա­նա­լու, մար­դա­նա­լու՝ խօ­սե­լու, քա­րո­զե­լու եւ գոր­ծե­լու էր։ Ան տուաւ Ա­ւե­տա­րա­նը մար­դոց՝ ո­րոնք կը կա­րօ­տէին այդ Ա­ւե­տա­րա­նին։ Ուս­տի Ա­ւե­տա­րա­նը՝ Աս­տու­ծոյ կա՛մքն է, միտ­քը եւ լոյ­սը, եւ «գան­ձա­րա­նը յա­ւի­տե­նա­կան, ա­նանց ճշմար­տու­թիւն­ներ»ուն։

Աս­տու­ծոյ Որ­դին մարմ­նա­նա­լու եւ մար­դա­նա­լու էր՝ որ­պէս­զի մար­դիկ տես­նէին զԱս­տուած…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Յու­նուար 5, 2017, Իս­թան­պուլ