ՍԷ­ՐԸ ԱՂ­ԲԻ՛ՒՐ ՄԸՆ Է

Աղ­բիւր մըն է սէ­րը՝ ան­վերջ ու ան­դա­դար հո­սող աղ­բիւր մը մար­դուն սրտէն։ Ո­մանք չեն անդ­րա­դառ­նար ա­նոր, կը վատ­նեն, ո­մանք կը զգան ա­նոր գե­ղեց­կու­թիւ­նը, բա­րու­թիւ­նը եւ կ՚օգ­տուին ան­կէ՝ կ՚եր­ջան­կա­նան ու կ՚եր­ջան­կաց­նեն ի­րենց շուր­ջին­նե­րը։ Ա­յո՛, սէ­րը ան­դա­դար հո­սող աղ­բիւ­րի մը կը նմա­նի՝ ո­րուն ակն է սիր­տը։ Բայց երբ ցամ­քի այդ աղ­բիւ­րը, ա­նա­պա­տի մը կը նմա­նի մար­դուս կեան­քը՝ ա­նի­մաստ եւ անն­պա­տա՜կ…։

Ճշմա­րիտ ու ան­կեղծ սէ­րը զո­հո­ղու­թիւն կը պա­հան­ջէ՝ սի­րոյ անզ­գա­յու­թեամբ կը դադ­րի զո­հո­ղու­թիւ­նը։

Եւ ո՛ւր որ զո­հո­ղու­թեան ո­գին կը պակ­սի՝ կը պակ­սին նաեւ պար­տա­կա­նու­թեան գի­տակ­ցու­թիւ­նը եւ յար­գան­քը մարդ­կա­յին ար­ժա­նա­պա­տուու­թեան։ Սէ­րը ա­մէն մարդ­կա­յին յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու հիմ­նա­կա՛ն տարրն է, մա­նա­ւանդ ըն­տա­նի­քի մը գո­յա­պահ­պան­ման եւ գո­յա­տեւ­ման հա­մար անհ­րա­ժեշտ ազ­դակ մըն է։ Սէ՛րն է որ ըն­տա­նի­քի ան­դամ­ներ ի­րա­րու կը կա­պէ եւ հետզ­հե­տէ կը զօ­րաց­նէ այդ կա­պը՝ հա­ւա­տար­մու­թեան, զո­հո­ղու­թեան ա­ռա­քի­նու­թիւն­նե­րու օգ­նու­թեամբ։ Սէ՛րն է որ ա­ռողջ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու մշակ­ման պատ­ճառ կ՚ըլ­լայ, մարդ­կա­յին բո­լոր հա­ւա­քա­կան կեան­քին մէջ։

Սի­րե­լի՜ ըն­թեր­ցող բա­րե­կամ­ներ, դի­տե­ցէք ձեր շուր­ջը, հոն պի­տի հան­դի­պիք խա­թա­րուած, պա­ռակ­տուած, եւ նոյ­նիսկ քան­դուած ըն­տա­նիք­նե­րու, դժբախ­տա­բար։

Ին­չո՞ւ։ Պա՛րզ է պա­տաս­խա­նը. քա­նի որ ըն­տա­նի­քը ան­կեղծ, ճշմա­րիտ սի­րոյ վրայ չէ հաս­տա­տուած։

Ար­դա­րեւ ըն­տա­նի­քը, ա­մուս­նու­թիւ­նը, տան մը կազ­մու­թիւ­նը եր­բեք չի նմա­նիր ա­ռեւ­տու­րի նման փո­խա­դարձ շա­հու վրայ հաս­տա­տուած միու­թեան մը, հա­պա ըն­տա­նի­քը կեա՛նք է՝ ապ­րում­նե­րու հա­մադ­րու­թիւն մը, սրբա­զան ու նուի­րա­կան միու­թի՛ւն մըն է։ Ա­նոնք որ այս մտադ­րու­թեամբ չեն կազ­մեր ըն­տա­նիք մը՝ ի վեր­ջոյ դա­տա­պար­տուած են պա­ռակ­տուած ըն­տա­նի­քի մը ան­դա­մը ըլ­լա­լու…։ Մինչ պա­ռակ­տուած ըն­տա­նի­քը ոտ­նա­կոխ կ՚ը­նէ ա­մէն սրբու­թիւն, ազ­նուու­թիւն եւ կը սրբապղ­ծէ բա­րո­յա­կա­նու­թիւ­նը։

Խոր­հե­ցէ՜ք, սի­րե­լի­ներ, որ­քան ցա­ւա­լի՛ է մա­նու­կի մը հա­մար երբ իր իս­կա­կան հայ­րը կամ մայ­րը չի ճանչ­նար եւ կամ օ­տա­րի նման հե­ռու կը զգայ իր­մէ եւ իր մա­նկու­թիւ­նը կ՚ապ­րի խորթ մայ­րով կամ խորթ հայ­րով։ «Կեան­քի ի­րա­կա­նու­թիւ­նը ա՛յս է» ը­սող­ներ, բնա­կան կը տես­նեն այս ե­րե­ւոյ­թը։ Բայց խնդրեմ, ի­րա­տես ըլ­լանք՝ ո՞րն է բնա­կա­նը, հա­րա­զատ ըն­տա­նիք մը ու­նե­նալ, թէ խա­թա­րուած ըն­տա­նի­քի մը մէջ չճանչ­նալ իր հայ­րը կամ մայ­րը, օ­տար­նե­րու նման հե­ռո՜ւ ապ­րիլ ա­նոնց­մէ…։ Երբ կա՛յ «միու­թիւն» հա­պա ին­չո՞ւ բա­ժա­նում։ Ի՜նչ կը զգայ ե­րի­տա­սարդ մը, երբ չի գի­տեր թէ՝ ո՛վ է իր հա­րա­զատ մայ­րը կամ հայ­րը։

Կա­տա­րուած վի­ճա­կագ­րու­թիւն­ներ ցոյց կու տան, թէ մե­ծա­մաս­նու­թիւն կազ­մե­լու բնոյթ ու­նին այն ըն­տա­նիք­նե­րը՝ ո­րոնք պա­ռակ­տուած են, քան­դուած եւ փոք­րիկ­ներ, դժբախ­տա­բար խորթ հայր կամ մայր ու­նին…։

Այս պա­րա­գան, որ­քան ներ­կա­յիս, նո՛յն­քան ա­պա­գա­յին հա­մար մեծ վտանգ կը սպառ­նայ թէ՛ ան­հա­տա­կան եւ թէ հա­ւա­քա­կան-ըն­կե­րա­յին կեան­քին հա­մար։ Ուս­տի եւ ա­ռո՛ղջ սե­րունդ մը կը հաս­նի խա­ղաղ ու ներ­դաշ­նակ ըն­տա­նի­քի մը մէջ՝ միու­թեան մը մէջ, ուր հա­մա­ձայ­նու­թիւ­նը եւ մա­նա­ւանդ սէ­րը տի­րա­կա՛ն է։

Ար­դա­րեւ հոն՝ ուր սէ­րը կը պակ­սի, խա­ղա­ղու­թիւ­նը կը բա­ցա­կա­յի, հոն կա­րե­լի չէ՛ որ կազ­մուի «ժա­ռան­գա­կան բա­րո­յա­կան նկա­րա­գիր»։ Եւ երբ չկա՛յ ժա­ռան­գա­կան բա­րո­յա­կան նկա­րա­գիր, ա­պա ու­րեմն ան­հա­տը կ՚են­թար­կուի «բախտ»ին եւ մի­ջա­վայ­րին ազ­դե­ցու­թեան։ Ա­ռողջ ան­հա­տա­կա­նու­թեան եւ հաս­տատ նկա­րագ­րի մը հա­մար անհ­րա­ժե՛շտ է՝ խա­ղաղ եւ սի­րով զօ­րա­ցած մի­ջա­վայր մը, ո­րուն տի­պարն է՝ ըն­տա­նի՛­քը։

Հարց է, թէ՝ ին­չո՞ւ կը քայ­քա­յուին ըն­տա­նիք­նե­րը եւ ին­չո՞ւ չեն կրնար պա­հել ի­րենց միու­թիւ­նը։

Ա­նոնք կը քայ­քա­յուին, քա­նի որ չեն հաս­տա­տուած հաս­տա­տուն հի­մե­րու վրայ։ Թէ ո­րո՞նք են այդ հաս­տա­տուն հի­մե­րը. հա­ւա­տար­մու­թիւն, համ­բե­րա­տա­րու­թիւն, հան­դուր­ժո­ղու­թիւն, փո­խա­դարձ զո­հո­ղու­թիւն, փո­խա­դարձ յար­գանք եւ ան­պայ­մա՛ն սէր։ Ուս­տի այս բո­լո­րը պէտք է ըլ­լայ տե­ւա­կան, յա­րա­տեւ, թէ ոչ՝ ժա­մա­նա­կա­ւոր կամ պա­տե­հա­կան սէ­րը չի կրնար հաս­տատ պա­հել ըն­տա­նի­քը՝ այդ սրբա­զան ու նուի­րա­կան միու­թիւ­նը։ Ըն­տա­նի­քի մէջ երբ ան­դամ­ներ ու­նին ե­սա­սի­րու­թիւն, մո­լու­թիւն­ներ, ան­հա­ւա­տա­րիմ են, ինք­նա­մոլ եւ չու­նին պա­տաս­խա­նա­տուու­թեան գի­տակ­ցու­թիւն, ա­պա ու­րեմն դա­տա­պար­տուած են պա­ռակ­տե­լու եւ քայ­քա­յուե­լու։ Կա­րե­ւոր է նաեւ ու­րա­խու­թիւ­նը բաժ­նել՝ ան­դա­մի մը ու­րա­խու­թիւ­նը ե­թէ փո­խան­ցուի միւս­նե­րուն, ո­րա­խու­թիւ­նը հա­սա­րա­կաց զօ­րու­թեան մը՝ ու­ժի մը կը վե­րա­ծուի եւ կը զօ­րա­նայ ըն­տա­նի­քը։ Ար­դա­րեւ, «բաժ­նել»ը նա­խա­պայ­մա՛նն է «միու­թեան»։ Ա­ռանց բաժ­նե­լու միու­թիւն կա­րե­լի չէ կազ­մել։ Զոր օ­րի­նակ, ճա­շա­սե­ղա­նի վրայ գտնուող հա­ցը բաժ­նել՝ կը նշա­նա­կէ սե­ղա­նա­կից­նե­րու միու­թիւ­նը կազ­մել։ Ար­ժէք մը բաժ­նել՝ ա­ւե­լի եւս կ՚ա­ւելց­նէ յար­գը ար­ժէ­քին, տկա­րու­թիւն­ներ կը զօ­րաց­նէ, թե­րու­թիւն­ներ կը կա­տա­րե­լա­գոր­ծէ։

Բաժ­նե­լու գի­տակ­ցու­թիւ­նը հա­մա­զօր է զո­հո­ղու­թեան զգա­ցու­մին։ Բաժ­նո­ղը կը զո­հէ ու­րի­շին ի նպաստ եւ կը զո­հուի իր­մէ տա­լով։ Ար­դա­րեւ տա­լը միշտ կ՚եր­ջան­կաց­նէ մար­դը՝ քան առ­նե­լը…։

Ըն­տա­նի­քի մը մէջ ե­թէ կը պակ­սի պա­տաս­խա­նա­տուու­թեան գի­տակ­ցու­թիւ­նը, կը տի­րեն պար­տա­զան­ցու­թիւն­ներ, ան­հա­ւա­տար­մու­թեամբ կ՚ան­տե­սուին ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րուն ի­րա­ւունք­նե­րը եւ կը վի­րա­ւո­րուին ար­ժա­նա­պա­տուու­թիւն­ներ, կա­րե­լի չէ՛ խա­ղաղ մի­ջա­վայր մը ստեղ­ծել եւ ան­շուշտ ան­հա­ւա­նա­կան չէ որ ի վեր­ջոյ քան­դուի ան։

Ան­գամ մը որ այր-մար­դուն եւ կին-մար­դուն, այ­սինքն ա­մու­սին­նե­րու մէջ սէ­րը ցամ­քի, ըն­տա­նի­քը կը կի­սուի՝ եր­կու մա­սի կը բաժ­նուի, կը պա­ռակ­տուի։

Այ­նու­հե­տեւ գո­յու­թիւն կ՚առ­նէ «եր­կու» ան­հատ՝ եր­կու կամք, եր­կու միտք, եր­կու հա­կոտ­նեայ տե­սա­կէտ։

Մինչ­դեռ «միու­թիւն»ը կը պա­հան­ջէ հա­մա­ձայ­նու­թիւն, հա­սա­րա­կաց կամք, հա­սա­րա­կաց միտք եւ նոյն ուղ­ղու­թեամբ տե­սա­կէտ։ Միու­թիւ­նը, հա­սա­րա­կաց էու­թիւն մըն է, ան­կախ ան­հատ­նե­րէ, ուր պէտք է լսուի մէկ ձայն՝ սի­րո՛յ ձայ­նը միայն…։

Եւ այ­սօր դա­տա­րան­ներ զբա­ղած են ա­մուս­նա­լուծ­ման հար­ցե­րով։ Տա­րօ­րի­նակ պի­տի թուի, բայց կար­ծես մար­դիկ կ՚ա­մուս­նա­նան ա­մուս­նա­լու­ծուե­լու հա­մար։ Միու­թիւ­նը բնա­կան է՝ աս­տուա­ծա­յին, իսկ պա­ռակ­տու­մը, անբ­նա­կան է եւ սա­տա­նա­յա­կա՛ն։

Պա­ռակ­տու­մը ար­դիւնք է՝ կա­մա­զուրկ, տես­լա­զուրկ եւ մարմ­նա­պաշտ, տկար նկա­րա­գիր­նե­րու։ Ո­րե­ւէ նկա­տում կ՚աւ­րէ ա­մուս­նու­թեան նուի­րա­կան միու­թիւ­նը։

Իս­կա­կան ըն­տա­նի­քը հո­գե­կան ճար­տա­րա­պե­տու­թեամբ կա­ռու­ցուած ան­նիւ­թա­կան սրբա­զան կա­ռոյց մըն է։ Խրի­մեան Հայ­րիկ, ըն­տա­նի­քը կ՚ա­նուա­նէ ա­ռանց ոս­տի­կա­նի եւ ա­ռանց զի­նուո­րի թա­գա­ւո­րու­թի՛ւն մը՝ ուր օ­րէն­քի տեղ, կա­նոն­նե­րու փո­խա­րէն սէ՛­րը կ՚իշ­խէ։ Եւ դար­ձեալ, մեր բա­նի­մաց նախ­նի­նե­րը, ըն­տա­նի­քը կը նկա­տեն որ­պէս «առտ­նին ե­կե­ղե­ցի»՝ ուր դար­ձեալ կը տի­րէ սէր, ի­մաս­տու­թիւն եւ հա­ւա­տար­մու­թիւն, այ­սինքն՝ Աս­տուա՛ծ Ինք…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Դեկ­տեմ­բեր 14, 2015, Իս­թան­պուլ