ԲՆՈՒԹԻՒՆԸ ԳԵՂԵՑԻ՛Կ Է

Եր­բեմն կան այն­պի­սի խօս­քեր, որ կ՚ը­սէ մարդ մե­քե­նա­բար եւ չի խոր­հիր, թէ ի՛նչ ը­սել կ՚ու­զէ։ Զոր օ­րի­նակ, ի՞նչ ը­սել կ՚ու­զէ մէ­կը երբ կ՚ը­սէ. «Բնու­թիւ­նը գե­ղե­ցիկ է»։ Ի՞նչ է որ «գե­ղե­ցիկ» կ՚ա­նուա­նուի. ծա­ռե՞­րը, կամ եր­կին­քի կա­պո՞յ­տը, եւ կամ գետ­նի սա կա­նաչ խո՞­տը, թէ՝ մար­դուս շուր­ջը պա­տա­հող հա­զա­րա­ւոր ե­րե­ւոյթ­նե­րը, ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը՝ ո­րոնք ի­րա­րու խառ­նուե­լով կը յօ­րի­նեն այն ի՛նչ որ վրձի­նի մէկ հարուա­ծով «պատ­կե՛ր» մը կը ստեղ­ծէ։

Ա­յո՛, բնու­թիւ­նը ի­րա­պէս գե­ղե­ցիկ է, նաեւ՝ հրա­շա­լի՜, զմայ­լե­լի եւ ա­նե­րե­ւա­կա­յե­լի՛։ Բնու­թիւ­նը գե­ղե­ցիկ է, քա­նի որ աննման է, ան­բաղ­դա­տե­լի, ան­հա­շուե­լի։ Բնու­թիւ­նը «հրա՛շք» մըն է, եւ այդ իսկ պատ­ճա­ռով՝ գե­ղե­ցի՛կ։ Եւ կամ կա­րե­լի է խոր­հիլ, թէ՝ ան հրաշք մը ըլ­լա­լէ ա­ռաջ՝ գե­ղե­ցիկ է, եւ այդ պատ­ճա­ռով մար­դուս աչ­քին հրաշք կ՚ե­րե­ւի, քա­նի որ անն­ման գե­ղեց­կու­թիւն մըն է բնու­թեան գե­ղեց­կու­թիւ­նը։

Ի՛նչ որ ալ ըլ­լայ՝ հրաշք կամ գե­ղե­ցիկ, բնու­թիւ­նը անն­ման է եւ ե­զա­կան։ Բայց ի՛նչ որ ու­շագ­րաւ է բնու­թեան մէջ, ա­նոր ան­փո­փոխ եւ մշտնջե­նա­ւոր գե­ղեց­կու­թիւնն է՝ սկսեալ ա­նոր ա­ռա­ջին փթթու­մէն մին­չեւ չա­փա­հա­սու­թիւն։ Ա­յո՛, սի­րե­լի­նե՜ր, բնու­թիւնն ալ իր ամ­բողջ ե­րե­ւոյթ­նե­րով սկիզբ մը ու­նի, հա­սու­նու­թեան շրջան մը եւ վե՛րջ մը։ Եւ զայն «գե­ղե­ցիկ» ը­նո­ղը ա­նոր սկիզ­բէն մին­չեւ վերջ ու­նե­ցած ըն­թացքն է։ Եւ այս ըն­թաց­քը ան­վերջ ըն­թացք մըն է, ը­սենք՝ ամէն «վերջ» նոր «սկիզբ» մըն է։

Եւ ա­հա­ւա­սիկ, բնու­թեան գե­ղեց­կու­թիւնն ալ այս ան­վերջ ըն­թացքն է՝ միշտ սկիզբ եւ միշտ վերջ, յե­տոյ, դար­ձեալ եւ միշտ սկիզբ…։

Այս իսկ պատ­ճա­ռով, բնու­թիւ­նը իր բո­լոր շրջան­նե­րուն մէջ գե­ղե­ցիկ է. իր գե­ղեց­կու­թե­նէն ո՛­չինչ վրայ կու տայ՝ իր սկիզ­բէն մին­չեւ իր վախ­ճա­նը՝ որ նոր սկիզբ մըն է։ Բնու­թիւ­նը եր­բեք չի վեր­ջա­նար, եր­բեք ան­կեն­դան չի մնար, քա­նի որ ան ա­մէն պայ­ման­նե­րու եւ ե­րե­ւոյթ­նե­րու մէջ միշտ գո­յու­թիւն ու­նի, ըստ էու­թեան կը պա­հէ ու կը տե­ւա­կանաց­նէ իր գո­յու­թիւ­նը, այս կը նշա­նա­կէ, որ բնու­թիւ­նը ան­ժա­մա­նակ է։ Օ­րեր, շրջան­ներ, ե­ղա­նակ­ներ կ՚անց­նին, կը փո­խ-ւին, բայց բնու­թիւ­նը միշտ կը մնայ, ան միշտ «բնու­թի՛ւն» է։

Բնու­թիւ­նը մէկ օ­րուան հա­մար գե­ղեց­կու­թիւն չ՚ու­նե­նար։ Բնու­թեան գե­ղեց­կու­թիւ­նը տե­ւա­կան է, քա­նի որ բնու­թիւ­նը՝ ի՛նք տե­ւա­կան է եւ յա­ւի­տե­նա­կան։ Բնու­թիւ­նը ամ­բողջ գե­ղեց­կու­թեամբ լե­ցուած է, ա­մե­նէն յե­տին գո­յու­թիւն­նե­րէն մին­չեւ ա­մե­նէն կա­տա­րե­լա­գոր­ծուած, ա­մե­նէն կա­րե­ւոր եւ ար­ժէք ներ­կա­յաց­նող­ը՝ մա՛ր­դը։

Եւ մար­դը՝ որ­պէս բնու­թեան մէկ մա­սը, գե­ղե­ցիկ է, թէ՛ մարմ­նով, թէ՛ հո­գիով եւ թէ միտ­քով։ Մարդ գե­ղե­ցիկ է, քա­նի որ բնու­թիւ­նը գե­ղե­ցիկ է։ Գե­ղե­ցիկ կը ծնին բո­լոր մար­դիկ, բայց այդ բնա­կան գե­ղեց­կու­թե­նէն ո՛ր­քան մա­սը կը պա­հեն ա­նոնք մին­չեւ ի­րենց չա­փա­հա­սու­թիւ­նը, եւ կամ մին­չեւ ի­րենց մա­հը։

Բնու­թիւ­նը կը պա­հէ իր գե­ղեց­կու­թիւ­նը մին­չեւ վերջ եւ կը շա­րու­նա­կուի իր գե­ղեց­կու­թիւ­նը, քա­նի որ ա­մէն վերջ նոր սկիզբ մը, վերս­տին գե­ղեց­կու­թիւն մըն է։ Հա­պա մա՞ր­դը։ Մարդն ալ բնու­թեան պէս, քա­նի որ բնու­թեան մէկ մասն է՝ կը ծնի, կը հա­սուն­նայ եւ կը մեռ­նի, եւ սա­կայն ա­նոր ալ «մահ»ը վերջ մը չէ՛, այլ՝ նոր սկիզբ մը, վե­րած­նունդ մը՝ տար­բեր մի­ջո­ցի մը մէջ, տար­բեր կեր­պով։ Ու­րեմն պէ՛տք է մար­դուս գե­ղեց­կու­թիւնն ալ յա­ւի­տե­նա­կան ըլ­լայ, գո­յա­տե­ւէ մին­չեւ վերջ՝ մին­չեւ վերս­տին սկի՛զբ։

Եւ մարդ ե­թէ իր ման­կու­թեան գե­ղեց­կու­թիւ­նը բաղ­դա­տու­թեան դնէ իր չա­փա­հա­սու­թեան շրջա­նի տգե­ղու­թեան հետ՝ ո՛ր­քան յու­սա­խաբ պի­տի ըլ­լայ…։ Հա­պա Բնու­թի՞ւ­նը։

Ար­դեօք ի՞նչ կը տես­նէ Բնու­թիւ­նը երբ մար­դուն վրայ նա­յի։ Ան չ՚ը­սե՞ր.- Ես քեզ իբ­րեւ իմ մէկ մասս ան­բիծ ու ա­նա­րատ մա­նուկ մը՝ իբ­րեւ իմ գե­ղեց­կու­թեան տի­պա­րը պա­հե­ցի գե­ղե­ցիկ աշ­խար­հի մը մէջ։ Եւ դուն ո՞ւր թո­ղու­ցիր քու հո­գիիդ, քու մտքիդ եւ քու նկա­րագ­րիդ գե­ղեց­կու­թիւ­նը։ Ին­չո՞ւ տգեղ վի­ճա­կի վե­րա­ծե­ցիր զա­նոնք։

Այս ի­մաս­տով մար­դիկ, ընդ­հան­րա­պէս պա­տաս­խան չու­նին այս հար­ցու­մին, որ­պէս «ա­նա­ռակ որ­դի»ներ, որ ի­րենց հօ­րե­նա­կան ժա­ռան­գու­թիւ­նը, ի­րենց հո­գե­ւոր գե­ղեց­կու­թիւ­նը կ՚ա­ղար­տեն, չա­րու­թեան ու տգե­ղու­թեան ան­վա­յել ցնցո­տի­նե­րով կը պա­տեն։

Մարդ ին­չո՞ւ բնու­թեան շա­րու­նա­կա­կան եւ ա­նայ­լայլ գե­ղեց­կու­թեան դա­սը կ՚ան­տե­սէ, կամ կը մոռ­նայ իր բնու­թիւ­նը՝ որ ստեղծուած է գե­ղեց­կու­թեամբ, ո­րուն մէջ օ­տար պէտք է ըլ­լայ տգե­ղու­թիւ­նը, ո­րուն ար­ժա­նի չէ՛…։

Բնու­թեան մէջ, բնու­թեան նման, բնու­թեան պատ­կե­րով գե­ղեց­կու­թիւ­նը՝ ո­րով բո­լոր մար­դիկ ստեղ­ծուած են, ա­նեղծ պա­հե­լու են ի­րենց կեան­քի ամ­բողջ ըն­թաց­քին։ Մարդ գե­ղե­ցիկ ծնած է, եւ պէտք է գե­ղե­ցիկ մեռ­նի, որ­պէս­զի գե­ղե­ցիկ շա­րու­նա­կէ իր յա­ւի­տե­նա­կան կեան­քը։

Բայց հար­ցը սա՛ է սի­րե­լի՜­ներ. մա՛րդ իր տգե­ղու­թիւ­նը չ՚ըն­դու­նիր, կամ իր տգե­ղու­թեան չ՚անդ­րա­դառ­նար, իր տգե­ղու­թիւ­նը գե­ղեց­կու­թիւն կը կար­ծէ, եւ կը կար­ծէ որ կը շա­րու­նա­կէ իր ման­կու­թե­ան հա­րա­զատ գե­ղեց­կու­թիւ­նը։

Ու­րեմն կա­րե­ւոր է՝ անդ­րա­դառ­նալ, ըն­դու­նիլ եւ աշ­խա­տիլ վերս­տին գտնե­լու իր գե­ղեց­կու­թիւ­նը։ Այն որ կը ճանչ­նայ իր տգե­ղու­թիւ­նը, կրնայ դար­ձեալ գե­ղեց­կա­նալ, իսկ ան որ ան­տար­բեր է իր տգե­ղու­թեան, միշտ տգեղ մնա­լու դա­տա­պար­տը-ւած կը մնայ։ Ան որ երգ մը չու­նի, շի­նա­րար գա­ղա­փար մը չու­նի, ազ­նիւ զգա­ցում մը չու­նի, ան­պատ­ճառ կը բռնուի կիր­քէ մը խա­թա­րե­լու, խա­փա­նե­լու ձայ­նը, գոր­ծը, նպա­տա­կը ու­րի­շի մը՝ որ իր եր­գո­վը կրնայ հմա­յել, որ իր բա­րի գոր­ծե­րո­վը սէր, հա­մակ­րանք ու համ­բաւ շա­հիլ, եւ մեծ նպա­տակ­ներ հե­տապն­դել եւ ի­րա­գոր­ծել։ Մէկ խօս­քով, ան որ եր­գիչ մըն է, բա­րե­գո՛րծ է եւ ան որ բա­րե­գործ է՝ գե­ղեց­կու­թեան ար­տա­յայտ­նի՛չն է։ Եւ ան որ եր­գիչ մը չի կրնար ըլ­լալ, կրնայ ագ­ռաւ մը ըլ­լալ եւ չի՛ կրնար ներ­կա­յաց­նել գե­ղեց­կու­թիւ­նը՝ որ կը հմա­յէ, կ՚ազ­նուաց­նէ հո­գին եւ միտ­քը։

Ա­հա թէ ին­չո՛ւ «ագ­ռաւ­նե­րու կռիչ»ո­վը լե­ցուն է ըն­կե­րա­յին-հա­սա­րա­կա­կան մթնո­լոր­տը։

Եւ ագ­ռաւ­ներ միշտ պի­տի ըլ­լան ո՛ւր եւ երբ որ ապ­րի մարդ էա­կը, իր խա­ղա­ղու­թիւ­նը վրդո­վե­լու հա­մար, կեան­քը տգեղց­նե­լու հա­մար, ո՛ւր որ «խռո­վիչ» եւ կեան­քը տգեղց­նող ագ­ռաւ­ներ կան, հոն կան նաեւ եր­գիչ­ներ՝ գե­ղեց­կու­թիւն­նե՜ր, մարդս դիւ­թե­լու, ներշն­չե­լու եւ ու­րա­խաց­նե­լո՛ւ հա­մար…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Դեկ­տեմ­բեր 15, 2016, Իս­թան­պուլ