ԱՅՐԻ ԿՆՈՋ ԼՈՒՄԱՆ

«Վստա՛հ գիտ­ցէք, որ այս թշուառ այ­րին բո­լո­րէն շատ դրամ նե­տած ե­ղաւ գան­ձա­նա­կին մէջ, ո­րով­հե­տեւ միւս­նե­րը ի­րենց ա­ւե­լորդ գու­մար­նե­րէն նե­տե­ցին, մինչ ա­նի­կա, հա­կա­ռակ չքա­ւոր ըլ­լա­լուն, ինչ որ ու­նէր՝ նե­տեց, իր ամ­բո՛ղջ ապ­րուս­տը» (ՄԱՐԿ. ԺԲ 43-44), (ՂՈՒԿ. ԻԱ 1-4)։

­Յի­սուս տես­նե­լով ցու­ցա­մո­լու­թեամբ՝ ի ցոյց մարդ­կանց նուի­րա­տուու­թիւ­նը կարգ մը ան­ձե­րու, ա­նոնց բա­րե­գոր­ծու­թիւ­նը բաղ­դա­տեց այ­րի կնոջ մը նուի­րա­տուու­թեան հետ, որ քիչ, բայց իր ու­նե­ցա­ծը ամ­բող­ջու­թեամբ նուի­րած էր՝ «իր ամ­բո՛ղջ ապ­րուս­տը»։

­Մե­ծա­քա­նակ նուէր­ներ կու տա­յին ո­մանք, բայց ո՛չ սրտանց, ո՛չ իս­կա­պէս բա­րիք ը­նե­լու հա­մար, այլ՝ ի­րենց փառ­քին, պա­տի­ւին հա­մար, ո՛չ թէ բա­րիք ը­նե­լու, այլ «բա­րե­գործ» ե­րե­ւե­լու հա­մար պար­զա­պէս։

Ար­դա­րեւ, ու­րիշ ա­ռի­թով մը Յի­սուս կ՚ը­սէ.

«Երբ ո­ղոր­մու­թիւն կ՚ու­զես տալ, փող ու թմբու­կով մի՛ ը­ներ՝ մար­դոց ու­շադ­րու­թիւ­նը գրա­ւե­լու հա­մար, ինչ­պէս կեղ­ծա­ւոր­նե­րը կ՚ը­նեն ժո­ղո­վա­րան­նե­րու մէջ եւ հրա­պա­րակ­նե­րու վրայ՝ մար­դոց­մէ փա­ռա­ւո­րուե­լու ակն­կա­լու­թեամբ։ Վստա՛հ ե­ղէք, միայն ա­տի­կա է ա­նոնց վար­ձատ­րու­թիւ­նը։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, երբ դուն ո­ղո­րմու­թիւն կու տաս, ձախ ձեռքդ թող չգիտ­նայ թէ ինչ կ՚ը­նէ աջ ձեռքդ։ Այս­պի­սով ո­ղոր­մու­թիւնդ գաղտ­նի ը­րած կ՚ըլ­լաս…» (ՄԱՏԹ. Զ 2-4)։ Ար­դա­րեւ, աջ կամ ձախ ձեռք, մարդ եր­կու ձեռքն ալ կը գոր­ծա­ծէ ո­րե­ւէ գործ ը­րած ա­տեն, յա­ճախ եր­կու ձեռ­քով կը փա­րի գոր­ծին, որ­պէս­զի ան կա­տա­րեալ ըլ­լայ եւ կա­րե­նայ հաս­նիլ իր նպա­տա­կին։ Եւ ինչ­պէս ժո­ղովր­դա­կան ի­մաս­տու­թիւ­նը կ՚ը­սէ, թէ՝ գոր­ծի մը կա­տա­րեալ ար­դիւնք տա­լու պայ­մա­նը՝ ա­նոր եր­կու ձեռ­քով փա­րի՛լն է։ Ի՛նչ որ կը նշա­նա­կէ՝ լուրջ, ան­կեղծ եւ խո­հեմ աշ­խա­տու­թիւն, պա­տաս­խա­նա­տուու­թեան գի­տակ­ցու­թիւն՝ պար­տա­ճա­նա­չու­թի՛ւն։

Ու­րեմն մարդս եր­կու ձեռքն ալ կրնայ օգ­տա­գոր­ծել՝ բա­րիք ը­նե­լու, ու­րի­շին օգ­տա­կար գործ մը ը­նե­լու՝ օգ­նե­լու հա­մար։ Այս հա­տուա­ծին մէջ այ­լա­բա­նա­կան մեր­ձե­ցում մը կը գտնուի։

Ար­դա­րեւ «աջ» եւ «ձախ» ձեռ­քե­րը խոր­հուրդ ու­նին ի­րենց մէջ։ Հա­տուա­ծին մէջ «աջ ձեռք» ը­սե­լով, Յի­սուս ը­սել կ՚ու­զէ, թէ՝ ո­ղոր­մու­թիւ­նը, բա­րե­գոր­ծու­թիւ­նը պէտք է ըլ­լայ աջ, յա­ջո­ղակ, ճար­տար, նպա­տա­կա­յար­մար եւ ար­դիւ­նա­բե՛ր, եւ ո՛չ թէ ձա­խո­ղա­կան, ձա­խո­ղակ ո­ղոր­մու­թիւն կամ յե­տին նպա­տա­կով՝ կեղ­ծա­ւո­րու­թեամբ կա­տա­րուած։ Քա­նի որ «յա­ջո­ղակ» բա­ռը կու գայ «աջ» բա­ռէն, իսկ «ձա­խո­ղակ»ը՝ «ձախ» բա­ռէն։

Հոս կա­րե­ւոր է նկա­տել՝ թէ ո՞ր ո­ղոր­մու­թիւ­նը կամ բա­րի­քը յա­ջո­ղակ է եւ ո՛­րը՝ ձա­խո­ղակ։

Այս հար­ցին մէջ «ան­կեղ­ծու­թիւն»ը անհ­րա­ժեշտ պայ­ման մըն է «յա­ջո­ղակ» ըլ­լա­լու հա­մար բա­րի­քի մը։

Ան­շուշտ չի բա­ւեր ան­կեղծ ըլ­լալ, պէտք է նաեւ՝ զգու­շու­թիւն, խո­հե­մու­թիւն, բծախնդ­րու­թիւն եւ մա­նա­ւանդ բա­րի­քի ար­դիւն­քին հաս­նե­լու հա­մար ող­ջամ­տու­թիւն։ Ար­դա­րեւ ա­մէն բա­րիք կար­ծուա­ծը «բա­րիք» չէ՛, ե­թէ ակն­կա­լուած ար­դիւն­քին չի հաս­նիր։ Եր­բեմն, մարդ բա­րիք ը­րած, օգ­տա­կար ե­ղած կը կար­ծէ, բայց նպաս­տըն­կա­լը՝ բա­րե­րա­րուո­ղը ե­թէ օգ­տա­կա­րու­թիւ­նը գէշ նպա­տա­կի գոր­ծա­ծէ՝ «բա­րի­քէն կը ծնի չա­րի՛ք», ինչ­պէս կ՚ը­սէ ժո­ղովր­դա­կան ծա­նօթ ա­սա­ցուած­քը։

Կա­րե­ւոր դեր կը խա­ղայ իս­կա­կան նպա­տա­կը՝ թէ՛ բա­րիք ը­նո­ղին, թէ՛ բա­րե­րա­րուո­ղին։ Ե­թէ ի­րա­կան նպա­տա­կը չար է, ա­պա ու­րեմն այդ բա­րի­քին, ո­ղոր­մու­թեան ար­դիւնքն ալ «չա՛ր» կ՚ըլ­լայ։

Ու­րեմն, ան­կեղ­ծու­թեան ա­ռըն­թեր, բա­րի­քին ար­դիւն­քին ալ հե­տապն­դու­մը, այ­սինքն չբա­ւա­կա­նա­նալ միայն բա­րիք ը­նե­լով, այլ հե­տապն­դել նաեւ ա­նոր յա­ջո­ղակ ար­դիւ­նա­ւոր­ման։

Եւ ան­կեղծ ու իս­կա­կան «բա­րիք»ը ա՛յս է ա­հա­ւա­սիկ, թէ ո՛չ՝ բա­րի­քը կրնայ չա­րի­քի փո­խուիլ։ Ա­սի­կա խղճի եւ պա­տաս­խա­նա­տուու­թեան գի­տակ­ցու­թեան հարց մըն է…։

Տրուած ո­ղոր­մու­թեան, կա­տա­րուած բա­րի­քի պատ­ճա­ռով պէտք է որ խիղ­ճը կա­տա­րե­լա­պէս հանգս­տա­նայ, ո­րե­ւէ խղճա­հա­րու­թիւն, խիղ­ճի ան­հանգս­տու­թիւն չզգա­ցուի. «Ե­րա­նի թէ այդ­պէս չը­նէի, ե­րա­նի թէ այդ­քան չտա­յի…», եւ ա­սոնց նման տա­րա­կու­սանք­ներ, կաս­կած, շփոթ կամ երկմ­տու­թիւն, թէեւ բա­րե­րա­րուո­ղին չ՚ազ­դեր, բայց բա­րե­գոր­ծին մտա­հո­գու­թիւն կը պատ­ճա­ռէ, այ­լա­պէս իր կող­մէ բա­րի­քը ան­կա­տար կը մնայ։

Այս պատ­ճա­ռով է, որ բա­րի­քին ար­դիւն­քը պէտք է հե­տապն­դել՝ ա­նոր բա­րի կամ չար ար­դիւն­քը, ու­րիշ խօս­քով՝ մեր կա­տա­րած բա­րիք­նե­րուն «բա­րի» հե­տապն­դող­նե­րը ըլ­լանք։ «Ես իմ խղճի պար­տա­կա­նու­թիւնս կա­տա­րե­ցի, ա­ւե­լին զիս չի հե­տաքրք­րեր», եւ նման խոր­հե­լա­կեր­պեր կը վնա­սեն կա­տա­րուած բա­րի­քը։ «Բա­րիք»ին պէտք է տէ՛ր կանգ­նիլ՝ հե­տապն­դել զայն մին­չեւ բար­ւո­քու­մը բա­րի­քին։ Կա­րե­լի՞ է այս։ Կա­րե­լի պէտք է ըլ­լայ, քա­նի որ բա­րե­գոր­ծու­թիւ­նը «ամ­բողջ» մըն է՝ թէ՛ բա­րե­գոր­ծին, թէ՛ բա­րե­րա­րուո­ղին տե­սան­կիւ­նէն։ «Բա­րիք» ը­սուա­ծը միա­կող­մա­նի չէ, այլ երկ­կող­մա­նի՝ «տալ» եւ «ըն­դու­նիլ», եւ այդ ըն­դու­նե­լու­թեան նպա­տա­կա­յար­մա­րու­թե­նէն պա­տաս­խա­նա­տո՛ւ է տուո­ղը եւ բո՛ւն «բա­րիք»ը այս է, թէ ոչ բա­րի­քը պարզ «տուրք» մը, հարկ մը չէ, որ տա­լով վեր­ջա­նայ պարտ­քը ե՛ւ պա­տաս­խա­նա­տուութիւ­նը։

Մէ­կու մը մէկ օր հաց տալ՝ թե­րեւս «բա­րիք» է, բայց ան­կա­տար բա­րիք մըն է, քա­նի որ ան յա­ջորդ օ­րը ե­թէ հաց չտրուի դար­ձեալ ա­նօ­թի է։ Ա­սի­կա պէտք չէ հանգս­տաց­նէ խիղ­ճը, քա­նի որ ա­մէն ան­գամ որ յի­շուի այդ ա­նօ­թի մար­դը, մարդ կը խղճա­հա­րուի, եւ բնա­կան է այս։ Ու­րեմն բա­րե­գոր­ծու­թեան անհ­րա­ժեշտ պայ­ման­նե­րէն մին է՝ տե­ւա­կա­նու­թիւ­նը, գո­նէ ու­րիշ բա­րե­գործ­նե­րու մաս­նակ­ցու­թիւ­նը ա­պա­հո­վե­լու եւ օգ­նու­թեան, բա­րե­գոր­ծու­թեան տե­ւա­կա­նու­թիւ­նը հաս­տա­տել։ Այս է ա­հա­ւա­սիկ իս­կա­կան «բա­րիք»ը՝ ո­ղոր­մու­թիւ­նը…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Հոկ­տեմ­բեր 29, 2016, Իս­թան­պուլ