ՔԱ­ՌԱ­ՍՈՒՆ ՎԿԱ­ՆԵՐ

Կարգ մը հա­ւա­տա­ցեալ­ներ սրբա­դա­սուե­լով, այ­սինքն հան­դի­սա­ւո­րա­պէս հռչա­կե­լով, թէ ա­նոնք ա­ռա­քի­նու­թիւն­նե­րը հե­րո­սա­բար գոր­ծադ­րե­ցին եւ Աս­տու­ծոյ շնորհ­քին հա­ւա­տար­մու­թեան մէջ ապ­րե­ցան, Ե­կե­ղե­ցին կը ճանչ­նայ իր մէջ ե­ղող սրբու­թեան Հո­գիին զօ­րու­թիւ­նը, եւ կը հրահ­րէ հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րուն յոյ­սը, սուր­բե­րը իբ­րեւ տի­պար եւ բա­րե­խօս տա­լով ա­նոնց։ Ար­դա­րեւ Ե­կե­ղեց­ւոյ ընդ­հա­նուր պատ­մու­թեան դժուար շրջան­նե­րուն մէջ սուր­բերն ու սրբու­հի­նե­րը վե­րա­նո­րո­գու­մի եւ վե­րա­կեն­դա­նու­թեան սկզբնաղ­բիւր ե­ղած են միշտ։ Ուս­տի սրբու­թիւ­նը թա­քուն աղ­բիւրն է  եւ անս­խա­լա­կան չափն ու կշի­ռը Ե­կե­ղեց­ւոյ ա­ռա­քե­լա­կան գոր­ծու­նէու­թեան ու քա­րոզ­չա­կան թա­փին։

Իւ­րա­քան­չիւր մկրտեալ Ե­կե­ղե­ցիէն կը սոր­վի սրբու­թեան օ­րի­նա­կը՝ ա­նոր տի­պա­րը եւ աղ­բիւ­րը կը տես­նէ սուր­բե­րուն մէջ, զա­նոնք կը նշմա­րէ վա­ւե­րա­կան վկա­յու­թեան մէջ ա­նոնց՝ ո­րոնք կ՚ապ­րին զա­նոնք։ Ար­դա­րեւ «Բա­րո­յա­կան կեան­քը հո­գե­ւոր պաշ­տա­մունք» մըն է։

Սուր­բե­րուն հա­ղոր­դու­թեան հո­գե­ւոր բա­րիք­նե­րը կը կո­չուի «Ե­կե­ղեց­ւոյ գանձ»։ Եւ այս «գանձ»ին մաս կը կազ­մեն իս­կա­պէս ան­հուն, ան­չափ, անկշ­ռե­լի եւ մշտա­նո­րոգ ար­ժէք­ներ, որ ու­նին Աս­տու­ծոյ մօտ ա­ղօթք­ներն ու բա­րի գոր­ծե­րը սուր­բե­րուն՝ ո­րոնք Քրիս­տո­սի շնորհ­քով ի­րենք զի­րենք սրբա­ցու­ցին՝ հե­տե­ւե­լով Ա­նոր հետ­քե­րուն եւ այս­պէս՝ Աս­տու­ծոյ հա­ճե­լի գործ կա­տա­րե­ցին։

Ե­կե­ղե­ցին կը դա­ւա­նի սուր­բե­րուն հա­ղոր­դու­թիւ­նը. ար­դա­րեւ սուր­բե­րուն հա­ղոր­դու­թիւ­նը ճիշդ ու ճի՛շդ Ե­կե­ղե­ցին է, քա­նի որ բո­լոր հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րը մէկ մար­մին կը կազ­մեն, ուս­տի մէ­կուն բա­րի­քը կը փո­խան­ցուի միւ­սին, մէ­կուն սրբու­թիւ­նը՝ միւ­սին։ Պէ՛տք է ու­րեմն հա­ւա­տալ, թէ «բա­րիք­նե­րու հա­ղոր­դու­թիւն»ը ի­րո­ղու­թիւն մըն է Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ։ Բայց կա­րե­ւո­րա­գոյ­նը Քրսի­տոս Ի՛նքն է, քա­նի որ Ե­կե­ղեց­ւոյ գլու­խը Ի՛նք է եւ Ա­նոր բա­րիքն ու սրբու­թիւ­նը հա­ղոր­դուած է բո­լոր ան­դամ­նե­րուն։ Եւ այս հա­ղոր­դու­թիւ­նը կը կա­տա­րուի Ե­կե­ղեց­ւոյ սուրբ խոր­հուրդ­նե­րուն մի­ջո­ցով, ինչ­պէս կ՚ը­սէ Սուրբ Թով­մաս Ա­քուի­նա­ցի։ Ի՛նչ որ սուրբ է՝ սուր­բե­րու հա­մար է։

«Սուր­բե­րուն հա­ղոր­դու­թիւն» եզ­րը, այ­նու­հե­տեւ ու­նի ի­րա­րու սեր­տօ­րէն կա­պուած եր­կու նշա­նա­կու­թիւն. հա­ղոր­դու­թիւն սուրբ բա­նե­րուն՝ «սրբու­թիւն­ներ» եւ հա­ղոր­դու­թիւն սուրբ ան­ձե­րուն՝ «սուր­բեր»։

­Սի­րով կա­տա­րուած ա­մե­նա­դոյզն գոր­ծին օգ­տա­կա­րու­թիւ­նը բո­լո­րին վրայ կ՚ար­ձա­գան­գէ՝ ողջ կամ վախ­ճա­նած բո­լոր մար­դոց մի­ջեւ գո­յու­թիւն ու­նե­ցող հա­մըն­կե­րու­թեան զօ­րու­թեամբ, ո­րուն հիմ­նա­կէ­տը «սուր­բե­րուն հա­ղոր­դու­թիւն»ն է։ Ա­մէն մէկ մեղք կը վնա­սէ ու կը վի­րա­ւո­րէ այս հա­ղոր­դու­թիւ­նը։

Ինչ­պէս որ քրիս­տո­նեա­նե­րուն մի­ջեւ երկ­րի վրայ հա­ղոր­դու­թիւ­նը մարդս դեռ ա­ւե­լի՛ կը մօ­տեց­նէ Քրիս­տո­սի, նո՛յն­պէս ալ սուր­բե­րու հետ մար­դուս հա­սա­րա­կու­թիւ­նը ա­նոնք Քրիս­տո­սի կը միաց­նէ, որ­մէ՝ իբ­րեւ ա­նոնց գլու­խէն՝ ա­ռաջ­նոր­դող ան­ձէն կը բխի Աս­տու­ծոյ ժո­ղո­վուր­դին ա­մէն շնորհք ու կեանք։

Եւ ա­հա­ւա­սիկ սուր­բե­րու եւ սր­­բու­թեան տի­պար մը՝ Ե­կե­ղեց­ւոյ պատ­մու­թեան մէջ մե­զի ա­ւան­դուած։

«Քա­ռա­սուն Մա­նուկ­ներ» կամ «Քա­ռա­սուն վկա­ներ» Կա­պա­դով­կիա­յի  կայ­սե­րա­կան գուն­դէն զի­նուոր­ներ էին՝ ո­րոնք հա­ւա­տով քրիս­տո­նեայ էին։ Ա­նոնք երբ Սե­բաս­տիա կը գտնուէին, Լիւ­սիաս Կե­սա­րիոյ դուք­սը, հրա­ման ստա­ցաւ Լի­կիա­նո­սէ, քննել՝ թէ քրիս­տո­նեա­ներ կա՞ն բա­նա­կին մէջ։

Այս պա­տուէ­րին ըն­դա­ռա­ջե­լով քա­ռա­սուն զի­նուոր­ներ հա­ւա­տի քննու­թեան են­թար­կուե­ցան։ Ա­նոնք այս քննու­թեան ըն­թաց­քին ան­վախ ու յան­դուգն պա­տաս­խան­ներ տուին եւ չու­րա­ցան ի­րենց հա­ւատ­քը։

Այս սուրբ եւ փա­ռա­ւո­րեալ «քա­ռա­սուն վկա­ներ»ու ա­նուն­ներն են՝ Դո­մե­տիա­նոս, Կէոր­ղիոս, Վա­ղէս, Եւ­տի­դէս, Հէո­սի­քոս, Նո­յի­կոս, Ե­լիա­նոս, Փլա­վիոս, Սպա­ռագ­դու, Քսան­թիոս, Սի­սիա­նոս, Ղե­ւոն­տիոս, Մե­լի­տոն, Սե­ւե­րիա­նոս, Փի­լիկ­տի­մոն, Ան­կէաս, Ի­րակ­լիոս, Եկ­դիաս, Կիպ­փոն, Ա­ւե­տիս, Ա­ղեք­սան­դոս, Ա­կա­կիոս, Վա­ղե­րիոս, Նի­կո­դա­յոս, Եւ­տի­գէս, Բի­բիա­նու, Յով­հան­նէս, Քու­դի­մոս, Լու­սի­մա­քոս, Գա­յիոս, Ագ­ղիոս, Ի­լիո­գոս, Գոմ­նիոս, Ա­թա­նա­սիոս, Պրիս­կոս, Կան­դի­տոս, Սա­կեր­դոն, Գոր­գիա­նոս, Ադ­դա­վի­դու, Գրա­տիա­նոս, Թէո­դու­լոս, Թէո­փի­լոս։

Ա­նոնք երբ չու­րա­ցան ի­րենց քրիս­տո­նեայ հա­ւատ­քը՝ քննիչ դա­տա­ւո­րը զի­րենք բռնա­դա­տեց ու­րա­նա՛լ Քրիս­տո­սը, զոհ մա­տու­ցա­նել կուռ­քե­րուն եւ ու­րա­նալ ու հե­ռա­նալ Քրիս­տո­սէն։ Զա­նա­զան մեղ­միչ խօս­քե­րով եւ եր­բեմն ալ սպառ­նա­լիք­նե­րով հա­մո­զե­լու աշ­խա­տե­ցան։ Յե­տոյ սուր­բե­րը նե­տուե­ցան ար­գե­լա­նոց, զնտան։ Բան­տին մէջ Քրիս­տոս ե­րե­ւե­ցաւ ա­նոնց եւ քա­ջա­լե­րեց զա­նոնք։ Ութ օր յե­տոյ ե­կաւ Կե­սա­րիա­յի դուք­սը՝ որ իշ­խա­նի եւ կոմ­սի մի­ջեւ ազ­նուա­կան մըն է, քննիչ դա­տա­ւո­րին հետ եւ ա­տեան նստաւ։

Սուր­բե­րը բե­րին ա­նոնց ներ­կա­յու­թեան։ Ա­նոնք միաս­նա­բար դա­ւա­նե­ցան Քրիս­տո­սը որ­պէս Աս­տուած եւ պար­սա­ւե­ցին կռա­պաշտ­նե­րու ա­նաս­տուած մո­լո­րու­թիւ­նը։

Դուք­սը հրա­ման ար­ձա­կեց քա­րե­րով հա­րուա­ծել սուր­բե­րու բե­րան­նե­րը։ Սա­կայն քա­րե­րը չէին դպչեր իսկ ա­նոնց բե­րան­նե­րուն, այլ ետ գա­լով՝ նե­տող­նե­րը կը հա­րուա­ծէին։ Ի­րա­պէս հրա՜շք մըն էր ա­սի­կա։

Դուք­սը ա­ւե­լի մեծ քար մը նե­տել փոր­ձեց, բայց այդ ալ ետ գա­լով վի­րա­ւո­րեց ա­նոր ե­րե­սը։

Եւ դար­ձեալ բան­տար­կե­ցին սուր­բե­րը։ Գի­շե­րը երբ կ՚ա­ղօ­թէին սուր­բե­րը, ա­նոնց ե­րե­ւե­ցաւ Քրիս­տոս եւ ը­սաւ.

«Ով որ հա­ւա­տայ ին­ծի, թէ­պէ­տեւ մեռ­նի՝ կ՚ապ­րի՛։ Ուս­տի զօ­րա­ցէ՛ք եւ մի՛ վախ­նաք ա­նոնց չար­չա­րանք­նե­րէն, քա­նի որ ա­նոնք ժա­մա­նա­կա­ւոր են։ Քիչ եւս համ­բե­րե­ցէ՛ք եւ պի­տի ըն­դու­նիք երկ­նա­ւոր պսա­կը»։

­Սուր­բե­րը խո­նար­հե­ցան եւ երկր­պա­գե­ցան Քրիս­տո­սի, եւ գո­հու­թեամբ փառք տուին Ի­րեն։ Իսկ Քրիս­տոս Փրկի­չը քա­ջա­լե­րեց զի­րենք եւ ա­նե­րե­ւու­թա­ցաւ դէ­պի եր­կինք։

Եւ յա­ջորդ օ­րը սուր­բե­րը դար­ձեալ ներ­կա­յա­ցու­ցին դա­տա­ւո­րին՝ ստի­պե­լով եւ սպառ­նա­լով ու­րա­նալ Քրիս­տո­սը։

Մա­նուկ­նե­րը կը պա­տաս­խա­նէին ա­մե­նայն ինք­նավս­տա­հու­թեամբ եւ հաս­տա­տամ­տու­թեամբ. «Ինչ որ ը­նե­լու էք, շու­տով ը­րէք, ո­րով­հե­տեւ մենք Քրիս­տո­սը եր­բեք չենք ու­րա­նար եւ զոհ չենք մա­տու­ցա­ներ կուռ­քե­րուն՝ ձեր չաս­տուած­նե­րուն»։

­Սաս­տիկ բար­կա­ցան դուք­սը եւ դա­տա­ւո­րը։ Սուր­բե­րը դա­տա­պար­տե­ցին եւ ա­նոնց ձեռ­քե­րը վի­զե­րուն եւ ճի­տե­րուն կա­պե­ցին, մեր­կա­ցու­ցին եւ տա­րին նե­տե­ցին քա­ղա­քին մօտ գտնուող լի­ճը։

Իսկ սուր­բե­րը քա­ջօ­րէն կ՚ը­սէին. «Պինդ եւ զօ­րա­ւոր կե­ցէ՛ք, եղ­բայր­նե՜ր, ո­րով­հե­տեւ ա­նոնք կը պայ­քա­րին մե­զի հետ ե­րեք հո­գիով՝ դուք­սը, դա­տա­ւո­րը եւ սա­տա­նա՛ն, իսկ մենք քա­ռա­սունս՝ Քրիս­տո­սի օգ­նա­կա­նու­թեամբ։ Կը յաղ­թենք ա­նոնց»։

­Սուր­բե­րը, լի­ճին մէջ այս­պէս կ՚օրհ­նէին ու կը փա­ռա­բա­նէին զԱս­տուած։ Մինչ ցուրտ օ­դին պատ­ճա­ռով սա­ռե­ցաւ լի­ճին ջու­րը, եւ սա­ռոյց­ներ պա­տե­ցին սուր­բե­րու մար­մին­նե­րը։

Եւ գի­շե­րուան ա­ռա­ջին պա­հե­րէն մին­չեւ ա­ռա­ւօտ հո­սե­ցաւ ի­րենց ա­րիւ­նը, բայց սուր­բե­րը չդադ­րե­ցան ա­ղօ­թե­լէ եւ զԱս­տուած փա­ռա­բա­նե­լէ։ Ա­նոնց­մէ մէ­կը չկա­րո­ղա­ցաւ դի­մա­նալ սաս­տիկ ցուր­տին եւ ե­լաւ լի­ճէն ու մտաւ բաղ­նիք՝ որ լի­ճին ե­զեր­քը պատ­րաս­տուած էր, բայց ան բաղ­նի­քի ջեր­մու­թեան պատ­ճա­ռով, քիչ յե­տոյ ար­դէն լկուե­ցաւ, այ­սինքն ջուր դար­ձաւ։

Գի­շե­րուայ եր­րորդ պա­հուն, յան­կարծ, ա­րե­ւը ծա­գե­ցաւ սուր­բե­րուն վրայ, կար­ծես թէ ե­ղա­նա­կը ա­մառ ըլ­լար։ Եւ ջեր­մու­թե­նէն լի­ճին սա­ռե­րը հա­լե­ցան։ Այդ պա­հուն տես­նուե­ցաւ 39 պսակ­ներ՝ ո­րոնք կ՚իջ­նէին սուր­բե­րուն վրայ, քա­նի որ 40-րդը, որ փախ­չած, խոյս տուած էր լի­ճէն, զրկուած էր պսա­կէն։ Երբ հսկող զի­նուոր­նե­րէն մին տե­սաւ ա­սի­կա, մեր­կա­ցաւ եւ դէ­պի լիճ վա­զեց եւ ա­ղա­ղա­կեց.

«Ես ալ քրիս­տո­նեայ եմ»։­

Եւ ա­ռա­ւօ­տեան դէմ սուր­բե­րուն մար­մին­նե­րը ե­զերք հա­նե­ցին եւ հաստ գա­ւա­զան­նե­րով ու լախ­տե­րով կոտ­րե­ցին ու փշրե­ցին ա­նոնց ոս­կոր­նե­րը։ Աս­կէ յե­տոյ վերջ­նա­կա­նա­պէս բա­րի հա­ւա­տով՝ սուր­բե­րը ի­րենց հո­գի­նե­րը Աս­տու­ծոյ ա­ւան­դե­ցին։ Այս սուր­բե­րուն մէջ Մե­լի­տոն ա­նուն պա­տա­նի մը տա­կա­ւին ողջ էր։ Զայն հսկող­նե­րը խոս­տա­ցան զինք դար­մա­նել, հա­ւաս­տիա­ցու­ցին վե­րա­կեն­դա­նաց­նել։

Բայց Մե­լի­տո­նի մայ­րը մօ­տե­նա­լով իր զաւ­կին սկսաւ ա­ղա­չել ու խրա­տել ա­նոր՝ ը­սե­լով. «Իմ սի­րե­լի, քաղց­րիկ որ­դի, քիչ մը եւս համ­բե­րէ եւ պի­տի միա­նաս սուր­բե­րուն։ Զօ­րա­ցի՛ր, իմ սի­րե­լի որ­դի, մի՛ վախ­նար, եւ ա­հա Քրիս­տոս կը հաս­նի քե­զի օգ­նու­թեան, քաջ ե­ղիր եւ հա­ւա­տա՛»։

­Բո­լոր սուր­բե­րը դրուե­ցան կեն­դա­նի­նե­րէ քա­շուած կառ­քի մը վրայ եւ տա­րին այ­րե­լու՝ բա­ցի Մե­լի­տո­նէն։

Մար­մին­նե­րը Ա­լիս գե­տի մօտ տա­րին եւ այ­րե­ցին, իսկ մնա­ցեալ ոս­կոր­նե­րը մո­խի­րի հետ գե­տը սփռե­ցին։

Ա­նոնց մէջ էր Մե­լի­տոն՝ որ իր հո­գին ա­ւան­դած էր կառ­քին մէջ ար­դէն։

Հո­գե­ւո­րա­կան մը ե­րա­զի մէջ տե­սաւ, թէ գե­տին ո՛ր մա­սին վրայ ա­փունք ե­լած են սուր­բե­րուն ոս­կոր­նե­րու նշխար­նե­րը, հա­ւա­քեց եւ ամ­փո­փեց զա­նոնք մեծ պա­տուով՝ 316 թուա­կա­նին։

Այս­պէս, Քա­ռա­սուն վկա­ներ հա­ւա­տի հաս­տա­տամ­տու­թեան եւ հաս­տա­տա­կա­մու­թեան օ­րի­նակ մը հան­դի­սա­ցան։

Քա­ռա­սուն մա­նուկ­ներ ե­ղան սուր­բեր, տի­պար­ներ…։

Ծի­սա­կան տա­րիին ան­շարժ օ­րե­րուն մէջ սուր­բե­րուն յի­շա­տա­կը տօ­նա­կա­տա­րե­լով, երկ­րա­ւոր Ե­կե­ղե­ցին ցոյց կու տայ, թէ ինք միա­ցած է երկ­նա­յին ծի­սա­կա­տա­րու­մին. ան կը փա­ռա­ւո­րէ Քրիս­տո­սը, որ Իր փրկչա­գոր­ծու­թիւ­նը ի­րա­կա­նա­ցուց Իր փա­ռա­ւո­րեալ ան­դամ­նե­րուն մէջ, ո­րոնց օ­րի­նա­կը խրա­խոյս է դէ­պի Հայ­րը ուղ­ղուած Ե­կե­ղեց­ւոյ ճա­նա­պար­հին վրայ։

Ար­դա­րեւ կա­տա­րե­լու­թեան ճամ­բան կ՚անց­նի Խա­չէն։ Չկա՛յ սրբու­թիւն ա­ռանց անձ­նու­րա­ցու­թեան, ա­ռանց զո­հո­ղու­թեան եւ ա­ռանց հո­գե­ւոր պայ­քա­րի։ Հո­գե­ւոր յա­ռաջ­դի­մու­թիւ­նը եւ հա­սու­նու­թիւ­նը կ՚են­թադ­րէ «ճգնո­ղա­կան կեանք»ը եւ մա­հա­ցու­ցու­մը, ո­րոնք աս­տի­ճա­նա­բար մար­դը կ՚ա­ռաջ­նոր­դեն ապ­րե­լու խա­ղա­ղու­թեան եւ ե­րա­նու­թիւն­նե­րուն ու­րա­խու­թեան մէջ։

Մեր խորհր­դա­ծու­թիւն­նե­րը վեր­ջաց­նենք Սուրբ Գրի­գոր Նիւ­սա­ցիի խօս­քե­րով։

«Ան որ կը բարձ­րա­նայ եր­բեք չի դադ­րիր սկզբնա­ւո­րու­թե­նէ դէ­պի սկզբնա­ւո­րու­թիւն եր­թա­լէ, ան­վերջ սկսում­նե­րով։ Բարձ­րա­ցո­ղը եր­բեք չի՛ դադ­րիր իր ար­դէն գիտ­ցա­ծը բաղ­ձա­լէ»։­

Ուս­տի սրբա­րար շնորհ­քը ձրի պար­գեւն է Աս­տու­ծոյ կեան­քին եւ այդ սրբա­րար շնորհ­քը մարդս հա­ճե­լի կ՚ը­նէ, շնոր­հա­լի կը դարձ­նէ Աս­տու­ծոյ…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Փետ­րուար 26, 2016, Իս­թան­պուլ