ՄԱՐԴՈՒՆ ՆԵՐՔԻՆ ՄԻՈՒԹԻՒՆԸ

Մար­դուս ներ­քին միու­թիւ­նը կ՚են­թադ­րէ՝ հո­գիին եւ մար­մի­նին միու­թիւ­նը, ան­տե­սա­նե­լի եւ տե­սա­նե­լի ար­ժէք­նե­րու ներ­դաշ­նա­կու­թիւ­նը, ամ­բող­ջա­կա­նու­թիւ­նը։

Մարդ ամ­բողջ մըն է հո­գիով եւ մարմ­նով, ու­րիշ խօս­քով՝ մարդ «մա՛րդ» է հո­գիի եւ մարմ­նի միու­թեամբ։ Ար­դա­րեւ մարմ­նի կեն­դա­նու­թիւ­նը, այ­սինքն «կեանք ապ­րիլ»ը կա­խում ու­նի հո­գիէն՝ շուն­չէն։

Ուս­տի կեան­քը պայ­քար մըն է հո­գիին եւ մարմ­նին, ի­րա­րու տի­րա­պե­տե­լու ան­վերջ փա­փա­քին պատ­ճա­ռով։

Մարդ­կա­յին ամ­բողջ պատ­մու­թեան մէջ խա­ւա­րի զօ­րու­թիւն­նե­րու դէմ ա­նո­ղոք պայ­քար մը կը ծա­ւա­լի ա­րար­չու­թե­նէն՝ սկիզ­բէն իսկ, որ պի­տի տե­ւէ մին­չեւ վեր­ջին օ­րը աշ­խար­հի։ Ա­սի­կա «աշ­խար­հա­յին»ին եւ «երկ­նա­ւոր»ին՝ նիւ­թին եւ հո­գիին մի­ջեւ «պայ­քար» մը, ի­րար գե­րա­զան­ցե­լու, ի­րա­րու տի­րա­պե­տե­լու ան­վերջ փա­փաք մըն է։ Եւ կա­րե­լի է ը­սել՝ այդ պայ­քարն է որ կեան­քը կ՚ի­մաս­տա­ւո­րէ եւ տա­նե­լի կ՚ը­նէ, ապ­րե­լու զօ­րու­թիւն եւ կա­րո­ղու­թիւն կը ստեղ­ծէ։ Աս­տուած մար­դը ստեղ­ծեց եւ կա­տա­րե­լու­թեան կո­չեց, եւ մարդ պար­տա­ւոր է պայ­քա­րե­լու՝ կա­տա­րե­լու­թեան հաս­նե­լու եւ իր կո­չու­մին ար­ժա­նա­նա­լու հա­մար։ Ա­հա­ւա­սիկ ա՛յս է «կեան­քը պայ­քար մըն է» բա­նա­ձե­ւին նշա­նա­կու­թիւ­նը։

Չա­րին իշ­խա­նու­թեան ամ­բող­ջու­թեամբ են­թար­կուած աշ­խար­հի կա­ցու­թիւ­նը՝ մար­դուս կեան­քը կը վե­րա­ծէ ար­դար պայ­քա­րի մը։ Եւ մարդ, լծուած այս պայ­քա­րին, կը պար­տա­ւո­րուի ան­դա­դար մա­քա­ռիլ՝ հաս­նե­լու հա­մար կա­տա­րե­լու­թեան։ Եւ քա­նի որ կա­տա­րե­լու­թիւ­նը բա­րի՛ է եւ կո­չու­մը մար­դուն, ի գին մեծ ճի­գե­րու, Աս­տու­ծոյ շնորհ­քով, մարդ կը կա­րո­ղա­նայ ի­րա­գոր­ծել իր ներ­քին միու­թիւ­նը։

Ար­դա­րեւ, այս «ներ­քին միու­թիւն»ը հաս­տա­տել եւ պահ­պա­նել նա­խա­պայ­մանն է՝ կեան­քի պայ­քա­րին յաղ­թու­թեամբ պսա­կուած ըլ­լա­լուն։ Մարդ պէ՛տք է հաս­տա­տէ այս «միու­թիւն»ը, քա­նի որ մար­դը՝ որ­պէս «անձ» ամ­բող­ջա­կա­նու­թիւն  մըն է։ Եւ ող­ջա­խոհ, կա­տա­րե­լու­թեան ձգտող ան­ձը գի­տէ իր մէջ պա­հել եւ ա­ճեց­նել ամ­բող­ջա­կա­նու­թիւ­նը կեան­քի եւ սի­րոյ զօ­րու­թիւն­նե­րուն, ո­րոնք զե­տե­ղուած են, ըն­դո­ծին են իր մէջ։ Ա­հա­ւա­սիկ, այս ամ­բող­ջա­կա­նու­թիւ­նը կ՚ա­պա­հո­վէ ան­ձին ներ­քին միու­թիւ­նը, կը հա­կա­ռա­կի, կը հա­կադ­րէ զայն վի­րա­ւո­րող ա­մէն վե­րա­բեր­մուն­քի։

Ող­ջա­խո­հու­թիւ­նը կը բո­վան­դա­կէ «ինք­նա­տի­րա­ցու­մի վար­ժու­թիւն»ը՝ որ մար­դուն ա­զա­տու­թեան կրթու­թի՛ւնն է։ Եր­կընտ­րան­քը հոս յստա՛կ է. մարդ կա՛մ կ՚իշ­խէ իր կիր­քե­րուն եւ ձեռք կը ձգէ խա­ղա­ղու­թիւ­նը, եւ կա՛մ ա­նոնց ստրուկ կը դարձ­նէ ինք­զինք եւ կ՚ըլ­լայ ու կը մնայ դժբա՛խտ։ Իսկ այն որ դժբախտ է, կը նշա­նա­կէ, թէ չէ կրցած հաս­նիլ իր նպա­տա­կին՝ կա­տա­րե­լու­թեան եւ չէ ար­ժա­նա­ցած իր ա­րար­չա­կան կո­չու­մին։

Ար­դա­րեւ, մարդ կը հաս­նի իր վերջ­նա­կան նպա­տա­կին՝ մարդ­կա­յին բարձր ար­ժա­նա­պա­տուու­թեան երբ ձեր­բա­զա­տուե­լով կիր­քե­րու ա­մէն ստրկու­թե­նէն՝ բա­րիին ա­զատ ընտ­րան­քով, կը քա­լէ դէ­պի իր կո­չու­մը եւ իր հնա­րամ­տու­թեամբ հա­մա­պա­տաս­խան մի­ջոց­ներ կը ճա­րէ։

Ող­ջա­խո­հու­թեան ա­ռա­քի­նու­թիւ­նը կը հա­մըն­թա­նայ «ժուժ­կա­լու­թեան» բա­րո­յա­կան ա­ռա­քի­նու­թեան հետ, որ կը ձգտի մարդ­կա­յին զգայ­նա­կա­նու­թեան կիր­քե­րը եւ ա­խոր­ժակ­նե­րը ի­մա­ցա­կա­նու­թեամբ թրծե­լու։

Ը­սուե­ցաւ, որ ինք­նա­տի­րա­ցու­մի վար­ժու­թիւ­նը մար­դուս ա­զա­տու­թեան կրթանքն է։ Այս ի­մաս­տով, ինք­նա­տի­րա­ցու­մը եր­կար յա­րա­տե­ւու­թեան ան­խոնջ աշ­խա­տա՛նք է։ Մարդ պէտք չէ հա­մա­րի, թէ զայն ձեռք կրնայ ձգել մի ան­գամ ընդ միշտ։

Ինք­նա­տի­րա­ցու­մի վար­ժու­թիւ­նը, կեան­քի բո­լոր տա­րիք­նե­րուն մէջ վերսկ­սուած ճիգ մը կը պա­հան­ջէ։ Պա­հան­ջուած ճի­գը կրնայ ա­ւե­լի սաստ­կա­նալ ո­րոշ շրջան­նե­րու մէջ, ինչ­պէս անձ­նա­կա­նու­թեան կազ­մա­ւոր­ման շրջա­նին՝ մա­նու­կին եւ պա­տա­նիին մէջ։

Ող­ջա­խո­հու­թիւ­նը կը ներ­կա­յաց­նէ նկրտում մը գե­րա­զան­ցօ­րէն անձ­նա­կան, ան կ՚են­թադ­րէ նաեւ մշա­կու­թա­յին ճիգ մը, քա­նի որ ան­ձին կա­տա­րե­լու­թեան եւ նոյ­նինքն ըն­կե­րու­թեան բար­գա­ւա­ճու­մին մի­ջեւ գո­յու­թիւն ու­նի «փո­խա­դարձ ներ­քին կա­խեա­լու­թիւն» մը։ Այս «կա­խեա­լու­թիւն»ը կա­րե­լի է նմանց­նել մար­դուս մարմ­նին եւ հո­գիին ներ­քին միու­թեան, որ կ՚են­թադ­րէ «կա­խեա­լու­թիւն»։­

Ուս­տի ե­թէ կեանք կայ, ա­պա ու­րեմն մար­մի­նը հո­գիէն, հո­գին՝ մար­մի­նէն կա­խում ու­նի, ո­րոնք կը կազ­մեն միու­թիւն՝ ամ­բող­ջու­թի՛ւն։

«Ըստ Աս­տու­ծոյ պատ­կե­րին» ստեղ­ծուած մարդ­կա­յին ան­ձը ա­րա­րած մըն է միան­գա­մայն մարմ­նա­ւոր ե՛ւ հո­գե­ւոր։ Աս­տուա­ծա­շունչ մա­տեանն ալ կ՚ար­տա­յայ­տէ այս ի­րա­կա­նու­թիւ­նը խորհր­դան­շա­կան լե­զուով երբ կը հաս­տա­տէ, թէ. «Աս­տուած ստեղ­ծեց մար­դը, երկ­րի հո­ղէն, փչեց ա­նոր ռուն­գե­րուն մէջ կեն­դա­նի շունչ եւ մար­դը ե­ղաւ կեն­դա­նի էակ» (ԾՆՆԴ. Բ 7)։­

Ու­րեմն, մար­դը՝ իր «ամ­բող­ջու­թեամբ» ստեղ­ծուած է Աս­տու­ծոյ կող­մէ. ո՛չ միայն մար­մին, ո՛չ միայն հո­գի, այլ՝ մար­մին ե՛ւ հո­գի։

Աս­տուա­ծա­շունչ մա­տեա­նի մէջ «հո­գի» եզ­րը ընդ­հան­րա­պէս կը նշա­նա­կէ՝ «կեանք», հո­գին կը հա­մա­պա­տաս­խա­նէ կեան­քին։

«Հո­գի»ն եր­բեմն ալ կը հա­մա­պա­տաս­խա­նէ՝ ամ­բողջ մարդ­կա­յին «անձ»ին։ Միա­ժա­մա­նակ ան կը մատ­նան­շէ ի՛նչ որ մար­դուն մէջ ա­մե­նէն ներ­հուն եւ ա­մե­նա­մեծ ար­ժէքն է, այն ին­չը՝ որ մարդս յատ­կա­պէս «Աս­տու­ծոյ պատ­կեր» կը դարձ­նէ։ Այս ի­մաս­տով ալ «հո­գի» կը նշա­նա­կէ մար­դուն մէջ գտնուող «հո­գե­ւոր նա­խաս­կիզբ»ը։ Եւ բո­լոր ա­սոնք փաս­տեր եւ վկա­յու­թիւն­ներ են, որ մար­մի­նը եւ հո­գին՝ մարդ էա­կին ան­բա­ժա­նե­լի տար­րերն են՝ ո­րոնք պէտք է միա­սին, միու­թիւն կազ­մեն այն­քան ա­տեն, երբ մարդ կ՚ապ­րի այս աշ­խար­հի վրայ՝ երկ­րա­ւոր կեանք կը վա­րէ եւ կը վա­յե­լէ։

Իսկ մար­դուն «մար­մին»ը՝ ֆի­զի­քա­կան կամ նիւ­թա­կան տար­րը կը մաս­նակ­ցի «Աս­տու­ծոյ պատ­կեր»ին ար­ժա­նա­պա­տուու­թեան։

Ան «մարդ­կա­յին մար­մին» է, ճի՛շդ ա­նոր հա­մար, որ շնչա­ւո­րուած է ան­նիւ­թա­կան հո­գիով, եւ ան «մարդ­կա­յին մար­մին» է հո­գիին մաս­նակ­ցու­թեամբ եւ կա­պակ­ցու­թեամբ։ Այս կը նշա­նա­կէ՝ թէ ա­ռանց հո­գիի «մարդ­կա­յին մար­մին» գո­յու­թիւն չ՚ու­նե­նար, թե­րեւս պարզ «նիւթ» մը՝ իր մը միայն։ Ու­րեմն «մարդ­կա­յին մար­մին» եւ «հո­գի»՝ մարդ­կա­յին ան­ձին ամ­բող­ջու­թեա­նը մէջ հա­ւա­սար ար­ժէք կը ներ­կա­յաց­նեն, քա­նի որ զի­րար կ՚ամ­բող­ջաց­նեն եւ երկ­րա­յին կեան­քը կը գո­յա­նայ այս եր­կու­քին կազ­մաց միու­թեան շնոր­հիւ. ա­ռանց մէ­կուն՝ միւ­սը չի կրնար կեան­քի կո­չել մարդ­կա­յին ան­ձը՝ այս երկ­րի վրայ։ Թէեւ «մար­մին»է եւ «հո­գի»է բաղ­կա­ցած է, բայց ի­րա­կա­նու­թեան մէջ «մէկ» է մարդ, իր յա­տուկ հան­գա­մանք­նե­րով, իր մէջ կը հա­մադ­րէ նիւ­թա­կան աշ­խար­հի տար­րե­րը՝ ո­րոնք ա­նոր մէջ ի­րենց գե­րա­դաս ար­ժէ­քը՝ գա­գաթ­նա­կէ­տը կը գտնեն եւ կա­րո­ղու­թիւն կը ստա­նան ա­զա­տօ­րէն գո­վա­բա­նե­լու ի­րենց Ա­րա­րի­չը։ Այս պատ­ճա­ռով, մարդ չի կրնար ար­հա­մար­հել կամ ստո­րա­դա­սել «մարմ­նա­ւոր կեանք»ը։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը ան պար­տա­ւո՛ր է գնա­հա­տել եւ յար­գել իր մար­մի­նը՝ որ ստեղ­ծուած է Աս­տուծ­մէ եւ որ յա­րու­թիւն պի­տի առ­նէ վեր­ջին օ­րը։

Ուս­տի ամ­բողջ մարդ­կա­յին ան­ձը սահ­մա­նուած է «Հո­գիին Տա­ճա­րը» ըլ­լա­լու՝ Քրիս­տո­սի Մար­մի­նին մէջ։

Կը հե­տե­ւի, թէ՝ կա­տա­րե­լու­թեան հա­մար պայ­մա՛ն է հա­մադ­րել եւ ներ­դաշ­նա­կել մար­մի­նը եւ հո­գին, պահ­պա­նել ա­նոնց միու­թիւ­նը…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Նո­յեմ­բեր 30, 2016, Իս­թան­պուլ