ՀԱՆԴԻՍԱՒՈՐ ՊԱՐԳԵՒԱԲԱՇԽՈՒՄ

Այս օ­րե­րուն, Թէ­քէեան մշա­կու­թա­յին միու­թեան (ԹՄՄ) Ե­րե­ւա­նի կեդ­րո­նին մէջ տե­ղի ու­նե­ցաւ միու­թեան հեր­թա­կան մրցա­նա­կա­բաշ­խու­թիւ­նը, ո­րուն ներ­կայ էր միու­թեան Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու եւ Գա­նա­տա­յի Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թեան ա­տե­նա­պետ, ՌԱԿ-ի Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թեան ան­դամ, մտա­ւո­րա­կան՝ Ե­րուանդ Ա­զա­տեան: Ար­դէն կար­ծես ա­ւան­դոյթ դար­ձած է Սփիւռ­քի ե­րի­ցա­գոյն խմբա­գիր­նե­րէն մէ­կուն, ճանչ­ցուած գրող-մտա­ւո­րա­կա­նին հետ իր հա­յաս­տա­նեան այ­ցե­րուն ժա­մա­նակ զրու­ցել հա­յու­թիւ­նը յու­զող հար­ցե­րուն, Սփիւռ­քին, հայ ի­րա­կա­նու­թեան ներ­կայ մար­տահ­րա­ւէր­նե­րուն մա­սին. այս ան­գամ նոյն­պէս Ե­րուանդ Ա­զա­տեան սի­րով պա­տաս­խա­նեց ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ի հար­ցում­նե­րուն։

-Պա­րոն Ա­զա­տեան, Ձեր Ե­րե­ւան գտնուե­լու օ­րե­րը հա­մըն­կնե­ցաւ նոր Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի ա­ռա­ջին աշ­խա­տան­քա­յին օ­րե­րուն: Ինչ­պէ՞ս կը պա­տաս­խա­նէք այն հար­ցու­մին, թէ խորհր­դա­րան ան­ցած ու­ժե­րուն մէջ կան նոր ձե­ւա­ւո­րուած ու­ժեր. մինչ­դեռ, ան­դին, ա­ւան­դա­կան ե­րեք կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րէն եր­կու­քը դուրս մնա­ցած են քա­ղա­քա­կան կեան­քէն, հա­կա­ռակ ա­նոր, որ ճի­գեր ը­րին, սա­կայն չյա­ջո­ղե­ցան:

-Ա­տի­կա հա­յաս­տա­նեան ի­րա­կա­նու­թեան մէջ ընդ­հա­նուր ե­րե­ւոյթ մըն է, քիչ մըն ալ՝ նախ­կին Խորհր­դա­յին Միու­թեան եր­կիր­նե­րուն բնո­րոշ: Նոյնն է պա­րա­գան Վրաս­տա­նի մէջ, նոյ­նիսկ նաեւ Ռու­սաս­տա­նի մէջ, ուր զօ­րա­ւոր ան­ձեր կը յայտ­նուին, ո­րոնք ֆի­նան­սա­կան եւ քա­ղա­քա­կան հզօր պաշտ­պա­նու­թիւն ու­նին եւ կու­սակ­ցու­թիւն կը ստեղ­ծեն:

Ես չեմ տես­ներ, որ ո­րե­ւէ գա­ղա­փա­րա­կան ուղ­ղուա­ծու­թիւն մը կամ գա­ղա­փա­րա­կան լիցք մը ու­նին այդ շար­ժում­նե­րը, բո­լո­րո­վին ան­հա­տա­կան բնոյթ ու­նին ա­նոնք, եւ ա­նակն­կալ­ներն ալ շատ են: Օ­րի­նակ, այ­սօր Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի նա­խա­գահ ընտ­րուած է մէ­կը, որ եր­բեք քա­ղա­քա­կան կեն­սագ­րու­թիւն չէ ու­նե­ցած: Կրնայ լաւ ըլ­լալ, որ չփոր­ձուած անձ մը ղե­կա­վա­րէ, բայց իբ­րեւ քա­ղա­քա­կան ե­րե­ւոյթ, քա­ղա­քա­կան հա­մա­կար­գի մէջ ա­ճած եւ ինք­նու­թիւ­նը հաս­տա­տած հե­ղի­նա­կու­թիւն մը չէ, որ կու գայ, ա­նակն­կալ մըն է, գոր­ծը պի­տի սոր­վի պաշ­տօ­նին վրայ: Ա­տոր հա­մար է, որ ա­ւան­դա­կան կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րը տեղ չու­նին, բա­ցի ան­շուշտ, ՀՅԴ­-էն, որ ո­րոշ սկզբուն­քա­յին զի­ջում­նե­րով, պի­տի ը­սեմ զուտ շա­հակ­ցա­կան նկա­տա­ռում­նե­րով մտած է խորհր­դա­րան, եւ այդ շա­հակ­ցա­կա­նը ոչ միայն խորհր­դա­րա­նին կը վե­րա­բե­րի, այլ նաեւ կա­ռա­վա­րու­թեան հետ առ­ժա­մեայ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան՝ (coalition). բան մը, որ դուր­սէն ընդ­հան­րա­պէս շատ լաւ չի դի­տուիր: Այս­տե­ղի կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը չէ ա­պա­ցու­ցած, որ երկ­րին գե­րա­գոյն շա­հե­րուն պաշտ­պան է, ան­հա­տա­կան շա­հե­րը շատ ա­ւե­լի գլուխ կը բարձ­րաց­նեն ընդ­հա­նուր ե­րե­ւոյ­թին մէջ, քան՝ երկ­րի շա­հե­րը: Իմ ցաւս, վիշտս, վրդո­վումս այս է եւ յա­ճախ կրկնած եմ, որ այս իշ­խա­նու­թիւ­նը հա­յա­թա­փու­մը կա­սեց­նե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թիւն մը չու­նի:

Վե­րա­դառ­նա­լով ա­ւան­դա­կան կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րուն, Դաշ­նակ­ցու­թիւ­նը ներ­կայ իշ­խա­նու­թեան կամ ՀՀԿ­-ի հետ դաշ­նու­թեան մէջ մտնե­լով, Սփիւռ­քի իր շար­քե­րուն մէջ վար­կը կը կորսնց­նէ: Դուր­սը, Հայ յեղափոխական դաշ­նակ­ցու­թեան շար­քե­րուն մէջ շատ ա­ւե­լի հայ­րե­նա­սէր տար­րեր կան, ո­րոնք Հա­յաս­տա­նը ի­տէա­լա­կա­նա­ցու­ցած են եւ յան­կարծ շու­կա­յա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու փի­լի­սո­փա­յու­թեամբ այս գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը իշ­խա­նու­թեան հետ, ա­նոնց հա­մար խորթ է:

Հոս կարգ մը վեր­լու­ծա­բան­ներ կ՚ը­սեն՝ Դաշ­նակ­ցու­թիւ­նը դուր­սը ա­մե­նէն կազ­մա­կեր­պուած ուժն է: Ճիշդ է այդ մէ­կը, բայց Դաշ­նակ­ցու­թիւ­նը դուր­սը կրնայ իր տի­րա­պե­տու­թեան տակ ե­ղող շրջա­նակ­նե­րուն վրայ միայն ազ­դել եւ այդ չա­փով Հա­յաս­տա­նին օգ­տա­կար ըլ­լալ, բայց հա­յու­թիւ­նը այդ չէ դուր­սը: Այն­պէս չէ, որ իշ­խա­նու­թիւ­նը դուր­սը Դաշ­նակ­ցու­թեան հետ գոր­ծակ­ցե­լով կա­րե­լի է Սփիւռ­քը իր տրա­մադ­րու­թեան տակ առ­նել: Միայն Դաշ­նակ­ցու­թիւ­նը կրնայ իր թե­ւին տակ առ­նել, ան ալ՝ դժգոհ դաշ­նակ­ցու­թիւ­նը, գոհ ե­ղող դաշ­նակ­ցու­թիւ­նը չէ: Դժբախ­տա­բար դուր­սը շատ ընդվ­զում կայ այ­սօ­րուան իշ­խա­նու­թեանց հան­դէպ, ա­տոր հա­մար է, որ ներդ­րում­ներ չկան, կը պակ­սին, քննա­դա­տու­թիւ­նը ծայ­րա­յեղ է, թէեւ ին­ծի հա­մար ըն­դու­նե­լի չէ այդ ծայ­րա­յեղ քննա­դա­տու­թիւ­նը: Ա­մէն ինչ քան­դե­լու այդ տրա­մադ­րու­թիւ­նը ես ճիշդ չեմ գտներ, բայց այս­տե­ղի իշ­խա­նու­թեան ան­հո­գու­թիւ­նը այդ ձե­ւով անդ­րա­դար­ձած է Սփիւռ­քի վրայ:

-Բայց գի­տէ՞ք, որ Սփիւռ­քի այդ ընդվ­զու­մը գրե­թէ նկա­տե­լի չէ Հա­յաս­-տա­նի մէջ: Հա­զիւ պար­գե­ւատ­րում­նե­րու ա­ռիթ­նե­րը կու գան, Սփի­ւ­ռ­քի ե­րե­ւե­լի մտա­ւո­րա­կան­ներ, գոր­ծիչ­ներ իշ­խա­նու­թե­նէն սի­րով կը ստա­նան մե­տայլ­ներ եւ շքան­շան­ներ:

-Հա­յաս­տա­նը այդ շքան­շան փնտռող­նե­րուն պէտք չու­նի: Ա­տի­կա Սփիւռ­քի նա­խա­րա­րու­թեան եւ ընդ­հան­րա­պէս իշ­խա­նու­թեան խաբ­կանքն է, որ դուր­սը կան անձ­նա­սէր մար­դիկ, ո­րոնք հայ­րե­նա­սի­րա­կան ճա­ռե­րով կուրծք կը ծե­ծեն, կա­րե­ւոր մար­դիկ են, ա­նոնք ո՛չ Սփիւռ­քի մէջ կշիռք ու­նին, ո՛չ ալ կրնան Հա­յաս­տա­նին ո­րե­ւէ կեր­պով կա­րե­ւոր նպաստ մը բե­րել, միայն կը վա­զեն շքան­շան­նե­րու, պա­տիւ­նե­րու ե­տե­ւէն: Եւ այդ շքան­շան­նե­րու զա­ւեշտն ալ պէտք է վեր­ջա­նայ Սփիւռ­քի եւ Հա­յաս­տա­նի մի­ջեւ: Ա­տի­կա ար­ժե­չափ մը չէ Սփիւռ­քը չա­փե­լու, ոչ ալ ոե­ւէ մէ­կուն հայ­րե­նա­սի­րու­թիւ­նը չա­փե­լու: Շատ տխուր զա­ւեշտ մըն է ա­տի­կա, շատ կը ցա­ւիմ, որ տա­կա­ւին թէ՛ Հա­յաս­տա­նը, թէ՛ կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը այդ ինք­նա­խա­բէու­թեան մէջ են, որ շքան­շան ստա­ցող մար­դի­կը ազ­դե­ցու­թիւն մը ու­նին: Շատ ա­ւե­լի աշ­խա­տող­ներ կան եւ հզօր կեր­պով Հա­յաս­տա­նին օգ­նող­ներ, ո­րոնք կրնան օգ­նել կամ ար­դէն օգ­նած են եւ այդ մար­դի­կը շքան­շան­նե­րու պէտք չու­նին, ի­րենց գործն է ի­րենց շքան­շա­նը: Շքան­շան փնտռող­նե­րը գործ չը­նող, փա­ռա­սէր մար­դիկն են: Ար­դէն շքան­շան­ներն ալ ար­ժեզր­կուած են, ա­մէն մարդ այդ շքան­շա­նին ե­տե­ւէն է եւ շա­քա­րի պէս իշ­խա­նու­թիւ­նը ա­նոնց գրպա­նը դրած է, հաս­նո­ղին կը բաժ­նէ: Ա­սի­կա հա­մար­ձա­կօ­րէն կրնամ ը­սել, ո­րով­հե­տեւ բո­լոր այն շքան­շան­նե­րը, ո­րոնք տրուած են ին­ծի, դժբախ­տա­բար իմ տանս հրդե­հին ընթաց­քին այ­րե­ցան, այն­պէս որ ես ոչ մէկ շքանշան ու­նիմ:

-Պա­րոն Ա­զա­տեան, Ձեր Հա­յաս­տան գտնուե­լու այս ան­գա­մուան ա­ռի­թը միայն Թէ­քէեա­նի մրցա­նա­կա­բաշ­խու­թի՞ւնն էր, թէ՞ այլ ա­ռիթ­ներ եւս կա­յին:

-Ընդ­հան­րա­պէս, երբ Հա­յաս­տան կու գամ, կ­­՚ու­զեմ խտաց­նել կարգ մը հան­դի­պում­ներ, ժո­ղով­ներ, որ­պէս­զի այդ ժա­մա­նա­կին մի­ջո­ցաւ թէ՛ կու­սակ­ցա­կան ո­րոշ աշ­խա­տանք­ներ կա­տա­րեմ եւ թէ՛ Թէ­քէեա­նի գծով մշա­կու­թա­յին ծրա­գիր­ներ կեան­քի կո­չեմ: Այս այ­ցիս գլխա­ւոր ա­ռի­թը Թէ­քէեան մշա­կու­թա­յին միու­թեան գրա­կան-գե­ղա­րուես­տա­կան մրցա­նա­կա­բաշ­խու­թիւնն է, եւ ա­տի­կա Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու եւ Գա­նա­տա­յի Թէ­քէեան միու­թիւն­նե­րու եւ Հա­յաս­տա­նի Թէ­քէեա­նի գոր­ծակ­ցու­թեան գլխա­ւոր կա­մուրջն է, ա­մէն տա­րի կ­­՚ըլ­լայ այդ մրցա­նա­կա­բաշ­խու­թիւ­նը, ես գրա­կա­նու­թեան յանձ­նա­խում­բին մէջ եմ, կան նաեւ ա­րուես­տի այլ բնա­գա­ւառ­նե­րուն՝ թատ­րո­նին, ե­րաժշ­տու­թեա­ն, կեր­պա­րուես­տին տրուող մրցա­նակ­ներ: Զա­նա­զան բնա­գա­ւառ­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ կը պար­գե­ւատ­րուին, պար­գե­ւը թէ՛ բա­րո­յա­կան է եւ թէ՛ նիւ­թա­կան: Այդ դրա­մը ժա­մա­նա­կին շատ ա­ւե­լի հա­մեստ էր, հի­մա քիչ մը ա­ւել­ցու­ցած ենք:

Ա­տոր կող­քին, ես այս­տեղ նաեւ մաս­նակ­ցե­ցայ կու­սակ­ցա­կան ո­րոշ գոր­ծու­նէու­թեան, դուր­սէն ե­կած այլ կու­սակ­ցա­կան գոր­ծիչ­նե­րու հետ մարզ այ­ցե­լե­ցի, ուր կու­սակ­ցա­կան շրջա­նակ­ներ ու­նինք: Այս­տե­ղի կու­սակ­ցու­թիւ­նը զա­նա­զան մա­կար­դակ­նե­րու վրայ դրսե­ւո­րում­ներ ու­նի՝ ճատ­րա­կի, ոտ­նագն­դա­կի, հրա­ցա­նաձ­գու­թեան խում­բեր կազ­մած է ե­րի­տա­սար­դու­թեան հա­մար եւ մշա­կու­թա­յին գոր­ծու­նէու­թիւն կ՚ի­րա­կա­նաց­նէ մար­զե­րուն մէջ, կը ներգ­րա­ւէ բնա­կիչ­նե­րը:

-Իսկ ինչ­պէ՞ս տե­սաք մար­զե­րուն մէջ ա­նոնց տրա­մադ­րու­թիւն­նե­րը, ե­րի­տա­սար­դու­թեան կեան­քը:

-Յու­սալ­քուած է ե­րի­տա­սար­դու­թիւ­նը, ո՛չ ը­նե­լիք ու­նի, ո՛չ ե­կա­մուտ ու­նի, ոչ հե­ռան­կար: Կ՚ու­զենք փոքր չա­փով այդ ե­րի­տա­սար­դու­թեան հաս­նիլ, որ նպա­տակ ու­նե­նայ, պատ­ճառ ու­նե­նայ Հա­յաս­տա­նի հո­ղին վրայ մնա­լու, չլքե­լու:

Շատ հա­կա­սա­կան է: Ե­րե­ւա­նը եր­թա­լով կը ճո­խա­նայ: Ա­ռանց վա­րա­նե­լու կրնանք ը­սել, որ մայ­րա­քա­ղա­քը եւ­րո­պա­կան քա­ղաք­նե­րուն հա­մա­հունչ գե­ղեց­կու­թիւն ու­նի, ա­տի­կա նաեւ օ­տար­ներ կ՚ը­սեն հոս գա­լով, բայց այլ է ի­րա­վի­ճա­կը շրջան­նե­րուն մէջ: Ե­թէ նոյ­նիսկ շրջան­նե­րը ի­րենց ներ­կայ կա­ցու­թեան մէջ մնա­յին, այդ ալ պի­տի ըն­դու­նէինք, բայց եր­թա­լով շրջան­նե­րը շատ ա­րագ թա­փով ետ կ՚եր­թան, մինչ Ե­րե­ւա­նը շատ ա­րագ կեր­պով կ՚ա­ճի: Շատ վայ­րե­րու մէջ տար­րա­կան պայ­ման­նե­րը կը բա­ցա­կա­յին, մար­դիկ ջուր չու­նին, ճամ­բա­նե­րը քան­դուած են, դպրո­ցա­կան շէն­քե­րը հին են…

-Հա­կա­ռակ ա­նոր որ Սփիւռքի հիմ­նա­կան ներդ­րում­նե­րը ե­ղած են ճա­նա­պարհ­նե­րու, դպրոց­նե­րու, գիւ­ղա­կան հա­մայնք­նե­րու զար­գաց­ման հա­մար, բայց ինչ­պէս ը­սիք՝ գիւ­ղը ետ կ­­՚եր­թայ: Ի՞նչն է ար­դեօք պատ­ճա­ռը: Ար­դեօք այդ մի­ջոց­նե­րը բա­ւա­րար չե՞ն, կամ նպա­տա­կին չե՞ն հաս­նիր:

-Այն­քան վստա­հու­թիւն չկայ իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն հան­դէպ, որ նուի­րա­տուու­թիւն ը­նող­ներն ար­դէն ան­ձամբ կը տա­նին եւ տե­ղը կը հասց­նեն նուի­րա­տուու­թիւն­նե­րը, ինք­նու­րոյն կու գան, կ՚եր­թան մար­զե­րուն մէջ բաշ­խում­ներ կ­­՚ը­նեն: Ո­րով­հե­տեւ ե­թէ իշ­խա­նու­թիւն­նե­րու մի­ջո­ցաւ Սփիւռ­քը պի­տի ը­նէ, քսան­հինգ տա­րի­նե­րու մէջ տես­նուե­ցաւ, որ այդ օ­ժան­դա­կու­թիւն­նե­րը տեղ չեն հաս­նիր կամ ամ­բող­ջա­կան չեն հաս­նիր: Ա­նոր հա­մար ան­հատ­ներ Սփիւռ­քէն ան­հա­տա­կա­նօ­րէն կ՚եր­թան, որ կրկին հա­մա­կար­գուած չէ, իսկ իշ­խա­նու­թիւ­նը շրջան­ցել եւ այս ձե­ւով գոր­ծե­լը դար­ձեալ վի­րա­ւոր յա­րա­բե­րու­թիւն մըն է:

-Ինչ­պէ՞ս կը պատ­կե­րաց­նէք հա­յու­թեան յա­ռա­ջի­կայ յա­ռա­ջըն­թաց­քը, ի՞նչ մի­ջոց­նե­րու պէտք է դի­մել:

-Պէտք է կա­րո­ղու­թիւն ու­նե­ցող մար­դոց տեղ տալ, հա­մա­կարգ­չա­յին գի­տու­թիւն­նե­րու, ա­րուես­տի այլ բնա­գա­ւառ­նե­րու մէջ ե­րի­տա­սար­դու­թիւ­նը յա­ռաջ մղել, ե­թէ եր­գիչ­ներ, գիտ­նա­կան­ներ, ա­րուես­տա­գէտ­ներ Հա­յաս­տա­նի մէջ տեղ չգտնեն, բնա­կա­նա­բար կ­­՚ուղ­ղուին դէ­պի դուրս, եւ ե­թէ ի­րա­կան տա­ղանդ ու­նին, այն­պի­սի յա­ջո­ղու­թիւն­նե­րու կը հաս­նին, որ չեն ու­զեր վե­րա­դառ­նալ: Նաեւ քա­ղա­քա­կա­նօ­րէն ճամ­բայ բա­նալ մար­դոց առ­ջեւ: Ֆրան­սա­յի կամ այլ եր­կիր­նե­րու մէջ, երբ գոր­ծիչ­նե­րը կը յա­ջո­ղին եւ ա­նոնց կեն­սագ­րու­թիւն­նե­րը կը կար­դանք, կը տես­նենք, որ բո­լորն ալ գրե­թէ նոյն կրթա­կան հա­մա­կար­գէն ան­ցած են եւ պե­տու­թիւ­նը տա­րի­նե­րէ ի վեր հա­մա­կարգ մը ստեղ­ծած է, որ այդ բո­վէն ան­ցած ե­րի­տա­սար­դը իշ­խա­նու­թեան գլուխ գա­լով ար­դէն այդ հա­մա­կար­գին սա­տա­րող տարր մը ըլ­լայ: Հա­յաս­տա­նի մէջ քսան­հինգ տա­րին կար­ծեմ բա­ւա­կան է, որ սկսին այդ մա­սին մտա­ծել եւ մա­նա­ւանդ՝ գոր­ծել:

-Պա­րոն Ա­զա­տեան, այս օ­րե­րուն «Աու­րո­րա» մրցա­նա­կա­բաշ­խու­թեան կը պատ­րաս­տուի Հա­յաս­տա­նը, բազ­մա­թիւ նշա­նա­ւոր մար­դիկ ժա­մա­նած են այդ առ­թիւ: Ինչ­պէ՞ս կը վե­րա­բե­րիք մար­դա­սի­րա­կան այդ ծրա­գի­րին, ո­րուն մի­ջո­ցաւ նաեւ Հա­յաս­տա­նը ճանչ­ցուած կը դառ­նայ աշ­խար­հի մէջ:

-Ես քա­նիցս անդ­րա­դար­ձած եմ, գրած եմ այդ մա­սին: Նախ՝ գա­ղա­փա­րին մա­սին, երկ­րորդ՝ հա­մաշ­խար­հա­յին չա­փա­նի­շի ա­ռու­մով անդ­րա­դար­ձած եմ: Կը տես­նենք, որ պե­տու­թիւ­նը կա­րո­ղու­թիւ­նը, տե­սիլ­քը չու­նի այդ մա­կար­դա­կով հա­մաշ­խար­հա­յին ու­շադ­րու­թիւն գրա­ւող նա­խա­ձեռ­նու­թիւն մը վերց­նե­լու եւ ան­հատ­ներ են այդ մէ­կը ը­նո­ղը: Այդ ան­հատ­նե­րը կը գնա­հա­տեմ: Ոչ միայն հիա­ցած եմ, ա­մէն կեր­պով, մա­մու­լի մի­ջո­ցաւ ալ երբ կ՚ար­տա­յայ­տուիմ, շատ բարձր կը գնա­հա­տեմ, որ տե­սիլք ու­նե­ցող մար­դիկ պատ­ճառ­ներ ու­նին Հա­յաս­տա­նէն դուրս գոր­ծե­լու եւ ի­րենց կեան­քը ա­ւե­լի բա­րե­լա­ւե­լու, սա­կայն այդ տե­սիլ­քը կը տրա­մադ­րեն Հա­յաս­տա­նին: Սա շատ հզօր գա­ղա­փա­րի, մտա­ծե­լա­կեր­պի, ան­շա­հախն­դիր հայ­րե­նա­սի­րու­թեան ար­դիւնք է, հա­կա­ռակ՝ յու­սա­խա­բու­թիւն­նե­րուն: Հա­յաս­տա­նի պա­տի­ւը, պատ­մու­թիւ­նը եւ մա­նա­ւանդ՝ ող­բեր­գու­թիւ­նը հա­մաշ­խար­հա­յին ճա­նաչ­ման հասց­նե­լու ա­ռու­մով մեծ ձեռ­նարկ է, ան­շուշտ:

-Դուք հա­յու­թիւ­նը յու­զող հար­ցե­րուն շուրջ հե­տաքրք­րա­կան յօ­դուած­ներ կը ստո­րագ­րէք: Ի՞նչ է Ձեր յա­ջորդ յօ­դուա­ծին նիւ­թը:

-Յա­ջորդ յօ­դուածս, որ շու­տով «Մի­րը­ր»ին, «Պայ­քա­ր­»ին եւ «Ազ­գ­»ին մէջ կը տես­նէք, գրած եմ հայ-թրքա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն մա­սին, ուր ո­րե­ւէ յա­ռա­ջա­ցում չկայ, եւ ան­մի­ջա­կան հե­ռան­կար ալ չկայ: Այդ կէ­տին մէջ ես չեմ կրնար մե­ղադ­րել մեր իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը, որ սխալ քա­ղա­քա­կա­նու­թեան կը հե­տե­ւին: Մենք փոքր եր­կիր ենք, Թուր­քիան ալ հա­մաշ­խար­հա­յին չա­փա­նի­շով շրջա­նա­յին ուժ մըն է, որ կը տի­րա­պե­տէ. ար­դէն Էր­տո­ղանն ալ ը­սաւ, որ Մի­ջին Ա­րե­ւել­քի մէջ ո­րե­ւէ հարց չի լու­ծուիր ա­ռանց Թուր­քիոյ: Թուր­քիան, ել­լե­լով իր շրջա­նա­յին ու­ժէն, նաեւ իր քա­ղա­քա­կան ազ­դե­ցու­թիւ­նը տա­րա­ծած է Եւ­րո­պա­յի մէջ, մին­չեւ Ծայ­րա­գոյն Ա­րե­ւելք եւ ըլ­լա­լով այդ­պի­սի հզօր եր­կիր մը, Հա­յաս­տա­նի հետ հա­շուի պի­տի չնստի: Այս է իմ յօ­դուա­ծիս նիւ­թը, ո­րուն մէջ նաեւ կան եզ­րա­յան­գում­ներ:

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ