ԵՐԳԻ ՄԸ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆԸ

«BESAME MUCHO»
(«ՀԱՄԲՈՒՐԷ՛ ԶԻՍ ԿՐՔՈՏ»)
ՔՈՆՍՈՒԵԼՕ ՎԵԼԱՍՔԵՍ

Յաճախ կը պատահի, որ մեր լսած երգը նորէն ու նորէն լսենք, օրեր, ժամեր, տարիներ անցընենք այդ երգին ընկերակցութեամբ, յուզուինք, ուրախանանք, տխրինք, սիրահարինք, հիասթափինք անոր լուռ ընկերակցութեամբ: Կան երգեր, որ տեսած են մեր կեանքի գրեթէ բոլոր փուլերը յաջորդաբար եւ աւելի շատ յուշեր կը պահեն իրենց մէջ, քան մենք: Երբեմն ալ անոնք մեր միակ ընկերներն են օրուան այս կամ այն ժամուն կամ կեանքի մէկ կարեւոր շրջանին: Կան երգեր, որոնց տարիքը աւելի մեծ է, քան մերը: Կան նաեւ երիտասարդները: Անոնց բոլորին կը կապէ մէկ բան. անոնք դարձած են պատմութիւն: Լաւ երգը լաւ գինիի նման չի հիննար, այլ, մեծցնելով տարիքը, աւելի լաւը կը դառնայ անկէ:

Օրեր առաջ հերթական անգամ, սովորութեան համաձայն, բացի երգացանկս ու միացուցի սիրելի երգերէս մէկը (կարծեմ արդէն միլիոներորդ անգամ): Բառերը, որ առաջինէն մինչեւ վերջինը անգիր գիտէի, կպչուն միտքի նման սկսան անընդհատ պտըտիլ շուրջս: Որոշեցի անպայման գիտնալ երգի ստեղծման պատմութիւնը, հեղինակին զգացողութիւնը, ներքնաշխարհը՝ երգը արարելու պահուն: Եւ, ի զարմանս ինծի, յայտնաբերեցի, որ երգը, պատմութիւն ըլլալէ բացի, ունի նախապատմութիւն, ինչ որ աւելի հետաքրքրական կը դարձնէ զայն ու կը բացայայտէ բոլորովը ուրիշ տեսանկիւնէ:

Այսպէս եւ ծնաւ շարքը գրելու եւ, սիրելի ընթերցող, քեզի հետ բացայայտումներս կիսելու միտքը, ուր յաճախ լսուած ու ընտանիքի անդամ դարձած երգերու մասին կը պատմեմ այն ինչ իրենք կը թաքցնեն մեզմէ, կամ պարզապէս կը լռեն: Երգեր, որոնք երաժշտութեան պատմութեան մէջ իրենց հետքը ձգած են եւ դասուած «անմահներու» շարքին:

Այսպէս ծնաւ «Երգի մը պատմութիւնը» շարքը:

*

Ամբողջ աշխարհին յայտնի երգը առաջին անգամ կատարեց Էմիլիօ Թուերօ 1940 թուականին: Տարբեր երկիրներու երաժշտական քննադատներու հարցախոյզի արդիւնքներուն համաձայն՝ մեքսիկական երգը կը մտնէ 20-րդ դարու 10 ամենայայտնի երգերու շարքին մէջ: «Besame Mucho»ն կատարուած է աւելի քան 120 լեզուներով 100-էն աւելի երկիրներու մէջ: Ձայներիզներու եւ ձայնասկաւառակներու ընդհանուր վաճառքը գերազանցած է 100 միլիոն օրինակը, եւ երգը կատարելու համար մինչեւ օրս գրավարձ կը տրուի հեղինակի իրաւատէրերուն (անոր մահէն ետք):

Երաժշտութեան պատմութեան մէջ ամենառոմանթիկ երգերէն մէկը Քոնսուելօ Վելասքեսը գրած է, երբ տակաւին շատ երիտասարդ էր: Կաթոլիկ դպրոցի շրջանաւարտ գեղեցկադէմ օրիորդը հմուտ էր երաժշտական բազմաձայն ստեղծագործութեան (գործիքային, խմբերգային եւ այլն) բոլոր ձայներու համատեղ նօթագրումին մէջ, իսկ համբոյրներու մասին գիտէր միմիայն գիրքերէն: Ամբողջ ազատ ժամանակը կ՚անցընէր երաժշտութեան վրայ, երիտասարդ տղաներու հետ հանդիպելու համար ժամանակ չէր մնար: «Ես կ՚ամչնայի ըսելու, որ երգի հեղինակը ես եմ: Ես երգը գրեցի, երբ ընդամէնը 15 տարեկան էի, եւ երբեք չէի համբուրուած մինչ այդ» իր հարցազրոյցներէն մէկուն ժամանակ նշած է հեղինակը:

Երգը առաջիններէն մէկը լսեց հեղինակաւոր ռատիօկայաններէն մէկուն ծրագիրներու խմբագիր Մարիանօ Ռիվերա, որ յետագային դարձաւ յայտնի արտադրիչ: Սկիզբը ան ստանձնեց երգը յայտնի դարձնելու գործը, այնուհետեւ ամուսնութեան առաջարկ ըրաւ ամչկոտ գեղեցկուհի օրիորդին, որուն փոխարէն փեսացուին «այո՛» ըսաւ անոր մայրը:

Երգը կրած է բազմաթիւ ձեւափոխութիւններ, հնչած հազարաւոր համերգներու ժամանակ: Երգը կատարած են Ֆրենք Սինաթրան, Էլլա Ֆիցժերալտը, Լուի Արմսթրոնկը, «Պիտըլս» խումբը, Էլվիս Փրեսլին, Շարլ Ազնաւուրը, Խոսէ Քարերասը, Խուլիօ Իկլեսիասը, Փլասիտօ Տոմինկոն եւ այլ համաշխարհային աստղեր: Յայտնի բեմադրիչ Ուոլթ Տիսնէյ երգով հրապուրուած այնքան ցանկացաւ զայն զետեղել իր ֆիլմերէն մէկուն մէջ, որ Վելասքեսին առաջարկեց տեղափոխուիլ Հոլիուտ եւ ֆիլմերու մէջ նկարահանուիլ: Վելասքեսը ի հարկէ չնկարահանուեցաւ, բայց իր երգը շատ հնչեց հոլիուտեան, եւրոպական եւ սովետական ֆիլմերու մէջ:

Վելասքես բազմաթիւ դասական ստեղծագործութիւններու հեղինակ է, սակայն իբրեւ երգահան իրեն յաջողութիւն ու փառք բերաւ «Պեսամէ Մուչօ» երգը՝ ստուերելով յաջորդող ստեղծագործութիւնները:

Երգը յիրաւի դարձած է «սիրոյ քայլերգ», եւ աշխարհիս վրայ չկայ վայր մը, ուր չերգուի անիկա՝ յուզելով ունկնդիրներն ու զանոնք լեցնելով ջերմութեամբ: Անիկա վաղուց կ՚ապրի իր առանձին, ինքնուրոյն կեանքով եւ իրաւունք ունի համարուելու դարի անմահ երգերէն:

ԱՆԱՀԻՏ ԿՕՇԿԱՐԵԱՆ

«Զարթօնք», Լիբանան