ԶՈՒԱՐՃԱԼԻ ՀԱՆՐԱԿԱՌՔԸ

«Մաշտոց» պողոտայէն հայրենադարձ կին մը փոքր հանրակառք մը կը բարձրանայ: Սովորաբար, երբ յաճախորդ մը հանրակառք բարձրանայ, նորեկին ուղղուած կ՚ըլլայ բոլորին ուշադրութիւնը. այս պարագային, մենք համակերպած ենք այն հայեացքներուն, որոնք կը խօսին ու կը յայտնեն, թէ մէկ նայուածքով հայրենադարձ կամ օտար ըլլալդ ակնկալած են. որսորդի հմտութեա՞մբ ըսեմ, նախազգացո՞ւմ ըսեմ...:

Ուրեմն, հայրենադարձ կինը բոլորին հայեացքները կուլ տալէ ետք, կ՚անդրադառնայ որ իր նստելիք աթոռին չորս կողմը, մի քանի կին, անընդհատ կը ժպտին, այնպիսի ներբուխ ժպիտներ, որոնք ախորժակ կը սրեն, այնպէս ինչպէս երբեմն ինքնիրեն կ՚աճի ժպիտը ու դուրս կը թափի՝ առանց պատճառի, առանց դրդումի, ու քահքահներու կը վերածուի... կարծես մարմինն ու հոգին կ՚որոշեն ստեղծել այդ պահը, կարիքը կը զգան ու կը ստիպեն անհատին ենթարկուիլ:

Կը ժպտի հայրենադարձը ի տես ուրախ տրամադրութեան, հանրակառքի բոլոր յաճախորդները նոյնպէս մաս կը կազմեն. ընդհանուր, զուարթ տրամադրութիւն մը կը ստեղծուի, ու՝

-Աղջիկ ճան, մենք հումորով մարդիկ ենք, շատ ենք սիրում զուարճանալ,- զրոյցին կը սկսի կիներէն մէկը,- մենք ապարանցի ենք, արդէն լսած կը լինէք Ապարանի կատակների մասին, բոլորը մեր մասին արարքներ են յօրինում ու ծիծաղում հահահա:

-Բայց մենք չենք նեղանում դրանցից,- կը շարունակէ ուրիշ մը,- մենք էլ ենք ծիծաղում մեր վրայ հահահա:

-Հումորից լաւ բան կա՞յ,- կ՚ընդմիջէ երրորդ մը,- առանց հումորի կեանքն ի՞նչ արժի:

-Շատ հաճելի է,- կը մասնակցի հայրենադարձը,- լսած եմ Ապարանի կատակներուն մասին. ուրախ մարդիկ կ՚երեւին ապարանցիները, ես երեւանցին ալ ուրախ գտայ՝ միշտ ժպտուն, բարեհամբոյր վերաբերում ունին, կամ ալ ինծի հանդիպած են լաւերը:

-Հա, աղջի՛կ ճան, հայ ազգի զաւակներն են ուրախ, ամէն բան խինդ ու ծիծաղով, պարով են դիմակայում, պա՛,- կը հաստատէ կիներէն մէկը:

-Երեւում է, որ չէք լսել մեր կատակներից, պատմեմ մի հատ, իմացէք,- ժպիտներուն նոր թափ տալու ու ապարանցին հայրենադարձին ծանօթացնելու համար կը շարունակէ կին մը ու ծայր կ՚առնէ խնդուքի նոր դրդապատճառ մը.

«Մի ապարանցու որբանոցի տնօրէն են նշանակել, նշանակման յաջորդ օրն իսկ ան որբերի վարքի բարելաւման համար ծնողական ժողով է գումարել»:

Ու հանրակառքին ուրախ ձայնը պատուհաններէն դուրս կը սողոսկի, հայրենադարձը խնդուքը հանդարտելէն ետք՝

-Հոմսցիներն ալ լոգանքի ժամանակ դգալ կը գործածեն բաղնիքի տաք ու պաղ ջուրը խառնելու,- կը մասնակցի Սուրիոյ Հոմս քաղաքի բնակիչներուն մասին կատակ մը յիշելով:

-Կանգառում պահէ՛ք,- փորը բռնած յաճախորդ մը կ՚աճապարէ վարորդին տեղեակ պահել,- իջնելու էի նախորդ կանգառում, ձեր կատակներից մոռացայ, չնայած արժի մի քիչ քայլել էսքան խնդալուց յետոյ:

... Եւ հոմսցին ու ապարանցին կը շարունակեն զուարճացնել հանրակառքի յաճախորդները:

ԱՆԻ ԲՐԴՈՅԵԱՆ-ՂԱԶԱՐԵԱՆ