ՎԱՐԿԱԾՆԵՐՈՒ ԱՄՓՈՓՈՒՄ

Հա­մայն­քա­յին վա­քըֆ­նե­րու հար­թա­կի (VADİP) կրթա­կան յանձ­նա­խում­բը ե­րէկ կէ­սօ­րուան ժա­մե­րուն ժո­ղով մը գու­մա­րեց Ֆէ­րի­գիւ­ղի «Շի­րի­նօղ­լու» սրա­հին մէջ։ Ինչ­պէս հա­ղոր­դած էինք, ընդ­լայ­նուած կազ­մով աշ­խա­տանք մըն էր այս մէ­կը։ Յի­շեալ յանձ­նա­խում­բի ան­դամ­նե­րուն ա­ռըն­թեր ներ­կայ գտնուե­ցան հա­մայն­քա­յին վար­ժա­րան­նե­րէ տնօ­րէն­ներ, հիմ­նադ­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ եւ մա­տա­կա­րար մար­մին­նե­րու պատ­կան պա­տաս­խա­նա­տու­ներ։ Ծա­նօթ է, որ այս շրջա­նին հա­մայն­քի կրթա­կան կեան­քի օ­րա­կար­գին վրայ է նոր ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րու դրու­թեան նա­խա­տե­սուած ըն­թա­ցա­կար­գը։ Ե­թէ մին­չեւ այ­սօր ա­շա­կեր­տի թեկ­նա­ծու­նե­րուն ինք­նու­թեան հաս­տա­տու­մը կը կա­տա­րուէր Ազ­գա­յին կրթու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան եւ ա­նոր են­թա­կայ բա­ժան­մունք­նե­րուն կող­մէ, ա­պա օ­րէնսդ­րա­կան վեր­ջին կար­գադ­րու­թիւն­նե­րով այդ ի­րա­ւուն­քը վե­րա­պա­հուած է մեր վար­ժա­րան­նե­րու տնօ­րէն­նե­րուն։ Այս կէ­տին վրայ ան-հը­րա­ժեշ­տու­թիւն յա­ռա­ջա­ցած է, որ­պէս­զի յստակ դրու­թիւն մը որ­դեգ­րուի՝ ա­շա­կեր­տի թեկ­նա­ծու­նե­րու ինք­նու­թեան հաս­տատ­ման հա­մար՝ որ­պէս թրքա­հայ հա­մայն­քի ան­դամ։ Ար­դա­րեւ, փոք­րա­մաս­նա­կան վար­ժա­րան­նե­րը կրնան ա­շա­կերտ ըն­դու­նիլ բա­ցա­ռա­պէս ի­րենց պատ­կա­նած հա­մայն­քէն։ Նոյ­նա­ժա­մա­նակ կա­-տարուած այլ օ­րէնսդ­րա­կան փո­փո­խու­թիւն­նե­րով՝ հա­մայն­քի մը պատ­կա­նե­լու չա­փա­նիշ­ներն ալ են­թար­կուած են ո­րոշ չա­փով փո­փո­խու­թեան, հե­տե­ւա­բար այս բո­լո­րը մեր կրթա­կան հա­մա­կար­գին առ­ջեւ ստեղ­ծած է տեն­դա­գին աշ­խա­տան­քի մը ստի­պո­ղու­թիւ­նը։ Այս հանգ­րուա­նին յա­ւե­լեալ աշ­խա­տանք կը պա­հան­ջուի կարգ մը մաս­նա­ւոր պա­րա­գա­նե­րու կա­պակ­ցու­թեամբ։ Խառն ա­մուս­նու­թիւն­նե­րէ ծնած տղոց պա­րա­գան այս ամ­բող­ջին մէջ կը ներ­կա­յաց­նէ ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թիւն, ո­րով­հե­տեւ հետզ­հե­տէ կ՚ընդ­հան­րա­նայ։ Բաց աս­տի, ան­ցեա­լի մէջ դա­ւա­նա­փոխ կամ կրօ­նա­փոխ ե­ղած­նե­րու շա­ռա­ւիղ­նե­րուն նկատ­մամբ վե­րա­բեր­մունքն ալ յստա­կե­ցուե­լու կա­րիք ու­նի։ Ա­նոնց շար­քին հա­յու­թեան վե­րա­դառ­նա­լու ձգտում ու­նե­ցող­նե­րու զա­ւակ­ներն ալ եր­բեմն կը դառ­նան մեր վար­ժա­րան­նե­րը ար­ձա­նագ­րուե­լիք ա­շա­կերտ­նե­րու թեկ­նա­ծու­նե­րու շար­քին։

VADİP-ի կրթա­կան յանձ­նա­խում­բը այս բո­լոր հան­գա­մանք­նե­րուն լոյ­սին տակ տա­րած է բազ­մա­կող­մա­նի աշ­խա­տանք՝ ու­սում­նա­սի­րե­լով օ­րի­նա­կան դաշ­տը, նաեւ հա­շուի առ­նե­լով մեր ըն­կե­րա­յին կա­րիք­նե­րը։ Այմ աշ­խա­տանք­նե­րուն հա­մար ա­պա­հո­վուած է նաեւ Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռին մաս­նակ­ցու­թիւ­նը։ Եր­կա­րա­տեւ այս գոր­ծըն­թա­ցի լոյ­սին տակ՝ ծա­նօթ է, որ վեր­ջերս Պատ­րիար­քա­րա­նի մէջ գու­մա­րուե­ցաւ ժո­ղով մը, ո­րու ար­դիւն­քին վերջ­նա­կան հու­նի մը մէջ դրուե­ցան նա­խա­տե­սուած կար­գադ­րու­թիւն­նե­րը։ Պատ­րիար­քա­րա­նի ժո­ղո­վին ըն­թաց­քին ո­րո­շուած էր բա­ցա­ռա­պէս Ա­թո­ռին կող­մէ տրուած մկրտու­թեան վկա­յա­կա­նի տէր տղա­քը  ըն­դու­նիլ իս­թան­պու­լա­հայ վար­ժա­րան­նե­րը։ VADİP-ի կրթա­կան յանձ­նա­խում­բը Պատ­րիար­քա­րա­նի մէջ առ­նուած ո­րո­շում­նե­րը գրա­ւոր ձե­ւով ան­մի­ջա­պէս փո­խան­ցած է մեր վար­ժա­րան­նե­րուն։

Ե­րէ­կուան Ֆէ­րի­գիւ­ղի ժո­ղո­վին ալ օ­րա­կար­գը ձե­ւա­ւո­ր-ւած էր այս նոյն ա­ռանց­քին շուրջ։ Այ­սինքն, VADİP-ի կրթա­կան յանձ­նա­խում­բի ան­դամ­նե­րը փա­փա­քած էին ան­գամ մըն ալ բա­նա­ւոր ձե­ւով ըն­դու­նուած ո­րո­շում­նե­րուն շուրջ տե­ղեակ պա­հել մեր վար­ժա­րան­նե­րու պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րը եւ լսել ա­նոնց վե­րա­բեր­մուն­քը։ Ժո­ղո­վի բաց­ման յանձ­նա­խում­բի հա­մա­կար­գող Նուր­հան Փա­լա­քօղ­լու մէջ­բե­րում­ներ կա­տա­րեց նոր օ­րէնք­նե­րէն եւ ման­րա­մաս­նեց օ­րէնսդ­րա­կան կար­գադ­րու­թիւն­նե­րով նա­խատեսուած նոր ըն­թա­ցա­կար­գը։ Ան անդ­րա­դար­ձաւ նաեւ Պատ­րիար­քա­րա­նի մէջ առ­նը-ւած ո­րո­շում­նե­րու ման­րա­մաս­նու­թեան եւ ը­սաւ, թէ ներ­կայ հանգ­րուա­նին այդ ըն­դու­նուած ո­րո­շու­մը պէտք է գոր­ծադ­րել հե­տե­ւո­ղա­կա­նօ­րէն։ VADİP-ի կրթա­կան յանձ­նա­խում­բը ըն­թաց­քին ձե­ւա­ւո­րած է նաեւ Պատ­րիար­քա­րա­նի մէջ առ­նուած ո­րոշ­ման գոր­ծադ­րու­թեան դիւ­րաց­ման հե­տա­մուտ խորհր­դակ­ցա­կան խում­բը, ո­րու կազ­մին մէջ կայ նաեւ նոյ­նինքն Պատ­րիար­քա­րա­նէն ներ­կա­յա­ցու­ցիչ մը։ Նուր­հան Փա­լա­քօղ­լու տե­ղե­կա­ցուց այդ խում­բի ստեղծուած ըլ­լա­լուն մա­սին, սա­կայն տե­ղե­կու­թիւն­ներ չփո­խան­ցեց կազ­մին շուրջ։

Ման­րա­մասն քննար­կում­նե­րուն ըն­թաց­քին տե­ղե­կա­ցու­ե­ցաւ, թէ 28 Յու­նիս 2015 թուա­կա­նին կա­տա­րուած են օ­րէնսդ­րա­կան վեր­ջին փո­փո­խու­թիւն­նե­րը, ո­րոնք ար­դէն կը բնո­րո­շեն նոր սկիզբ մը։ Յա­ռա­ջի­կայ շրջա­նին մեր վար­ժա­րան­նե­րու տնօ­րէն­նե­րը պի­տի ըլ­լան ար­ձա­նագ­րու­թեան հա­մար հիմ­նա­կան պա­տաս­խա­նա­տուն։ Նուր­հան Փա­լա­քօղ­լու դի­տել տուաւ, որ ըն­դու­նուած օ­րէն­քին մէջ կան կարգ մը խնդրա­յա­րոյց հան­գա­մանք­ներ, մա­նա­ւանդ ա­շա­կեր­տի թեկ­նա­ծու­նե­րու ինք­նու­թեան հար­ցե­րուն շուրջ։ Օ­րէնսդ­րու­թեան մէջ թէեւ յստակ է, որ մեր վար­ժա­րան­նե­րը կրնան մեր հա­մայն­քին տղա­քը ըն­դու­նիլ, սա­կայն այդ պատ­կա­նե­լիու­թեան ստուգ­ման կամ հաս­տատ­ման ա­ռու­մով կան կարգ մը պղտո­րու­թիւն­ներ։ Ո­րոշ պա­րա­գա­նե­րով այդ պատ­կա­նե­լիու­թեան չա­փա­նիշ­նե­րու կի­զա­կէ­տին կը գտնուի ըն­տա­նի­քը, ո­րոշ պա­րա­գա­նե­րով ալ՝ նոյ­նինքն ա­շա­կեր­տի թեկ­նա­ծուն։ Այս հա­կա­սու­թիւն­նե­րը ան­խու­սա­փե­լիօ­րէն կրնան ազ­դել գոր­ծադ­րու­թեան հանգ­րուան­նե­րուն վրայ։ Հե­տե­ւա­բար, VADİP-ի կրթա­կան յանձ­նա­խում­բի ան­դամ­նե­րը նշե­ցին, թէ այս փու­լին ըն­դու­նուած ո­րո­շում­նե­րը պէտք է հա­ւա­տար­մօ­րէն գոր­ծադ­րուին, իսկ ե­թէ ըն­թաց­քին ան­լու­ծե­լի խնդիր­ներ յա­ռա­ջա­նան, ա­պա այդ փոր­ձա­ռու­թեան ալ լոյ­սին տակ ա­մէն ինչ վե­րա­տե­սու­թեան կրնայ են­թար­կուիլ։ Ժո­ղո­վի ըն­թաց­քին մաս­նա­ւո­րա­պէս ընդգ­ծուե­ցաւ, թէ Պատ­րիար­քա­րա­նի մէջ որ­դեգ­րը-ւած ո­րո­շում­նե­րու գոր­ծադ­րու­թեան ճա­նա­պար­հին ստեղ-ծըւե­լիք խնդիր­նե­րը փո­խանցուին VADİP-ի կրթա­կան յանձ­նա­խում­բին։ Ա­ռանձ­նա­պէս կա­րե­ւո­րուե­ցաւ ծնող­նե­րու եւ տնօ­րէն­նե­րու յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն մէջ հա­ւա­նա­կան խցա­նում­նե­րու կան­խուի­լը։ Պատ­կան իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն կող­մէ մեր վար­ժա­րան­նե­րու տնօ­րէն­նե­րուն հա­մար վե­րա­պա­հուած ի­րա­ւա­սու­թիւն­նե­րը մեկ­նա­բա­նուե­ցան Պատ­րիար­քա­րա­նի մէջ ընդու­նուած ո­րո­շում­նե­րուն տե­սան­կիւ­նէն։ Ժո­ղո­վա­կան­նե­րը կար­ծի­քի փո­խա­նա­կում­ներ ու­նե­ցան, թէ գոր­ծադ­րու­թեան հանգ­րուա­նին ինչ­պի­սի հան­գա­մանք­ներ պէտք չէ սպրդին ու­շադ­րու­թե­նէ։

Թիւ 5580 օ­րէն­քի 5-րդ գ­լու­խի 3-րդ յօ­դուա­ծի փո­փո­խեալ տրա­մադ­րու­թիւն­նե­րուն լոյ­սին տակ կա­տա­րուած ման­րա­մասն քննար­կում­նե­րուն ժա­մա­նակ թէ՛ VADİP-ի կրթա­կան յանձ­նա­խում­բի ան­դամ­նե­րը եւ թէ մեր վար­ժա­րան­նե­րու պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րը հա­մա­կար­ծիք գտնուե­ցան, թէ նոր նա­խա­տե­սուած դրու­թեան գոր­ծադ­րու­թիւ­նը պէտք է դրուի ա­մուր հիմ­քե­րու վրայ, ա­մէն ինչ պէտք է յա­ռաջ տա­րուի մար­սուած ձե­ւով, իսկ նոր փո­փո­խու­թիւն­նե­րը ծնող­նե­րուն պէտք է մա­տու­ցուին մեղմ ու հա­մո­զիչ ո­ճով մը։

Նուր­հան Փա­լա­քօղ­լու ժո­ղո­վա­կան­նե­րու նկա­տառ­ման յանձ­նեց, թէ նոր ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րու պա­րա­գա­յին նա­խա­տե­սուած է Պատ­րիար­քա­րա­նի մէջ ըն­դու­նուած ո­րո­շու­մը։ Այս կէ­տին վրայ յա­րա­բե­րա­բար թէեւ յստա­կու­թիւն մը կար, սա­կայն նուազ չէին նաեւ հար­ցա­կան­նե­րը։ Ար­դա­րեւ, 4+4+4 դրու­թիւ­նը այժմ գոր­ծադ­րու­թեան մէջ է եւ ա­նոր իւ­րա­քան­չիւր հանգ­րուա­նը ար­ձա­նագ­րու­թեան նոր ըն­թա­ցա­կարգ մը կ՚են­թադ­րէ։ Այս պայ­ման­նե­րուն ներ­քեւ ի՞նչ պի­տի ըլ­լայ։ Իւ­րա­քան­չիւր մի­ջան­կեալ հանգ­րուա­նը նոր ար­ձա­նագ­րու­թի՞ւն մը պի­տի հա­մա­րուի։ Ե­թէ ա­շա­կերտ մը այդ հանգ­րուան­նե­րէն մէ­կը բո­լո­րած է ա­ռանց մկրտու­թեան վկա­յա­կա­նի, ա­պա յա­ջորդ հանգ­րուա­նը պի­տի հա­մա­րուի ա­նոր շա­րու­նա­կու­թի՞ւ­նը, թէ բո­լո­րո­վին նոր։ Այս մի­ջան­կեալ ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րու հար­ցին ա­ռըն­թեր, տե­սա­կա­նօ­րէն նոր ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րու պա­րա­գա­յին ալ ա­ծան­ցուած խնդիր­ներ կրնան յա­ռա­ջա­նալ։ Ար­դա­րեւ, այ­սօր մեր վար­ժա­րան­նե­րուն մէջ ու­սա­նող եւ մկրտու­թեան վկա­յա­կան չու­նե­ցող կարգ մը ա­շա­կերտ­նե­րու քոյ­րե­րը կամ եղ­բայր­ներն ալ կը պատ­րաս­տուին ա­պա­գա­յին յա­ճա­խել նոյն վար­ժա­րան­նե­րը։ Ի՞նչ պի­տի ըլ­լայ ա­նոնց պա­րա­գան։ Ե­րէց եղ­բօր օ­րի­նա՞­կը պի­տի տե­ւա­կա­նա­ցուի, թէ ոչ նոր ո­րո­շու­մը պի­տի գոր­ծադ­րուի։ Կարգ մը վար­ժա­րան­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ յայտ­նե­ցին, որ Պատ­րիար­քա­րա­նը նման ի­րա­վի­ճակ­նե­րու մէջ մկրտու­թիւն­նե­րը չի կա­տա­րեր անվ­ճար։ Ու­րիշ վար­ժա­րան­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ ալ ի­րենց գործ­նա­կան փոր­ձա­ռու­թեան հի­ման վրայ հեր­քե­ցին այդ բո­լո­րը։ Իսկ VADİP-ի կրթա­կան յանձ­նա­խում­բի ան­դամ­նե­րը տե­ղե­կա­ցու­ցին, թէ Պատ­րիար­քա­կան Ընդ­հա­նուր Փո­խա­նորդ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեա­նի կող­մէ բո­լոր ե­րաշ­խիք­նե­րը տրուած են՝ անվ­ճար մկրտու­թիւն­նե­րու կա­տար­ման հա­մար։

Շեշ­տուա­ցաւ նաեւ, թէ յա­ռա­ջի­կայ շրջա­նին մեր վար­ժա­րան­նե­րը ի­րենց կար­գադ­րու­թիւն­նե­րով նոր պա­շար մը պի­տի ձե­ւա­ւո­րեն այս նիւ­թին շուրջ, ինչ որ ա­պա­գա­յին պի­տի կա­տա­րե­լա­գոր­ծուի եւ պի­տի ու­նե­նայ շատ կա­րե­ւոր նշա­նա­կու­թիւն։

Ու­շագ­րաւ էր, որ քննար­կում­նե­րուն ըն­թաց­քին մկրտու­թեան վկա­յա­կա­նի անհ­րա­ժեշ­տու­թիւ­նը ա­ռանձ­նա­պէս վե­րա­պա­հու­թեամբ կ՚ըն­կա­լէին ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը քա­նի մը վար­ժա­րան­նե­րու, ո­րոնք մեր կրթա­կան հա­մա­կար­գէն ներս յա­րա­բե­րա­բար ա­ւե­լի «լու­սանց­քա­յին» դիր­քի մը վրայ կը գտնուին՝ ի­րենց ա­շա­կերտ­նե­րու սա­կա­ւու­թեամբ։ Ընդ­հա­նուր առ­մամբ, մեր տպա­ւո­րու­թեամբ, իս­թան­պու­լա­հայ վար­ժա­րան­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րուն մե­ծա­մաս­նու­թիւ­նը այս փու­լին հա­կուած է հա­ւա­տա­րիմ մնալ Պատ­րիար­քա­րա­նի մէջ ըն­դու­նուած ո­րոշ­ման ո­գիին ու տար­րին եւ գոր­ծադ­րու­թեան հանգ­րուա­նին յա­ռա­ջա­նա­լիք խնդիր­ներն ալ կար­գա­ւո­րել ճկու­նու­թեամբ, ա­ռանց հե­ռա­նա­լու օ­րի­նա­կա­նու­թեան շրջագ­ծէն։

ԱՐԱ ԳՕՉՈՒՆԵԱՆ