ՀԱՒԱՏՔԸ՝ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏՈՒԹԻ՛ՒՆ

Հա­ւատ­քի մա­սին յա­ճախ կը խօ­սինք՝ ի՛նչ որ բնա­կան է, քա­նի որ հա­ւատ­քը՝ պայ­մա­նա­կան անհ­րա­ժեշ­տու­թիւն մըն է, ան քրիս­տո­նէա­վա­յել գոր­ծու­նէու­թի՛ւնն իսկ է։ Հա­ւատ­քը ա­մէն պահ մե­զի հետ է՝ կեան­քին հետ հա­մըն­թաց կը քայ­լէ մե­զի հետ։ Շատ ան­գամ չենք անդ­րա­դառ­նար, բայց հա­ւատ­քը միշտ կա՛յ, կը մնայ մե­զի հետ։ Ա­նով է որ մենք կը միա­նանք Քրիս­տո­սի, մար­մին ու ան­դամ­ներ կը դառ­նանք Ա­նոր մէջ, Ա­նոր հետ։ Մար­մի­նը ա­ւե­լի՛ մեծ է քան ան­դամ­նե­րը, եւ զա­նոնք ի­րեն կը քա­շէ եւ ի­րեն հետ կը յա­ռա­ջաց­նէ։

Այս ի­մաս­տով ա­ղօթքն ալ ան­դամ­նե­րը մար­մի­նին միաց­նող «շա­ղախ»ն է։ Ա­ղօ­թա­ւոր բե­րան­ներ ու­նե­ցող­ներ՝ ո­րոնք ան­ձանձ­րոյթ կ՚ա­ղօ­թեն, վե­րէն կը ներշն­չուին։ Ա­նոնք կը միա­նան մարմ­նին՝ որ­պէս ան­դամ­ներ։ Այս կը հաս­տա­տէ Քրիս­տոս երբ կ՚ը­սէ. «Հա­ւատք ու­նե­ցէք Աս­տու­ծոյ վրայ։ Ճշմա­րիտ կ՚ը­սեմ ձե­զի, ե­թէ մէ­կը ը­սէ այս լե­րան.- Ե­լի՛ր ու ծով ին­կիր, եւ իր սրտին մէջ չտա­րա­կու­սի, այլ հա­ւա­տայ՝ թէ ը­սա­ծը կը կա­տա­րուի, պի­տի ըլ­լայ ի՛նչ որ ը­սէ։ Ա­սոր հա­մար կ՚ը­սեմ ձե­զի՝ ի՛նչ որ ա­ղօթ­քով խնդրէք եւ հա­ւա­տաք թէ պի­տի ըն­դու­նիք՝ պի­տի կա­տա­րուի» (ՄԱՐԿ. ԺԱ 22-24)։

­Գի­տու­թեան յա­ռա­ջա­ցու­մը ա­սոր փա՛ստն է եւ ա­նոր մե­ծա­քայլ նուա­ճում­նե­րը։ Մար­դիկ հա­ւատք ու­նե­ցան, վստա­հե­ցան գի­տու­թեան վրայ եւ յա­ջո­ղե­ցա՛ն։ Ուս­տի ի՛նչ որ ի­րա­կա­նու­թիւն է նիւ­թա­կան-ֆի­զի­քա­կան՝ տե­սա­նե­լի աշ­խար­հին հա­մար, նո՛յնն է նաեւ հո­գե­կան-բա­րո­յա­կան-մտա­ւոր աշ­խար­հին հա­մար։ Էա­կա­նը միշտ պատ­նէ­շին վրայ կան­գուն եւ հաս­տատ մնա՛լն է։ Այն որ հաս­տա­տա­կամ է եւ ան­կաս­կած ա­նոր ա­ղօթ­քը ան­կեղծ է եւ իս­կու­թեան մէջ՝ զԱս­տուած փա­ռա­բա­նող եւ Աս­տու­ծոյ մա­տու­ցուած ա­ղեր­սի մը խօ­սակ­ցու­թիւնն է՝ խօ­սակ­ցու­թիւն մը՝ հօր եւ որ­դիին մի­ջեւ։

Ու­րեմն աս­կէ կը հե­տե­ւի, թէ ա­ղօթ­քի մը անհ­րա­ժեշտ տարրն է՝ հա­ւատ­քը։ Այն որ հա­ւատ­քով չ՚ա­ղօ­թեր, ա­նոր ա­ղօթ­քը ըն­դու­նե­լի չ՚ըլ­լա՛ր, քա­նի որ ա­ղօթ­քով սպա­սուած «կապ»ը չի հաս­տա­տուիր մար­դուն եւ Աս­տու­ծոյ մի­ջեւ։ Ան­տար­բեր ու ամ­բար­տա­ւան կե­ցուած­քով ինք­զինք փա­ռա­բա­նել եւ կամ իր կա­տա­րած գոր­ծե­րը պատ­մել, ինք­զինք ար­դա­րաց­նե­լու փոր­ձեր կա­տա­րել եւ մա­նա­ւանդ իր շուր­ջին­նե­րուն ցու­ցա­մո­լու­թեան ցոյ­ցեր ը­նե­լով ու­շադ­րու­թիւն գրա­ւե­լու աշ­խա­տիլ՝ բո­լո­րո­վին կը հա­կա­սեն ա­ղօթ­քի գա­ղա­փա­րին, հե­տե­ւա­բար անլ­սե­լի եւ ըն­դու­նե­լի՛ կ՚ըլ­լան։

Ինք­նա­հա­ւա­նու­թեամբ, գո­ռո­զու­թեամբ ար­տա­սա­նուած ու ար­տա­յայ­տուած խօս­քեր եր­բեք չեն լսուիր եւ պի­տի չունկնդ­րուին Աս­տու­ծոյ կող­մէ։ Հա­ւատ­քը խո­նար­հու­թիւն եւ հա­մես­տու­թիւն կը պա­հան­ջէ՝ մա­քուր սիրտ եւ ան­կեղծ ար­տա­յայ­տու­թի՛ւն։ Ուս­տի Աս­տու­ծոյ հետ հա­ղոր­դակ­ցու­թեան մէջ մտնե­լու, յա­րա­բե­րուե­լու պայ­մա­նը ո՛չ միայն ա­ղօ­թել է, հա­պա ա­ղօթ­քին նա­խա­պատ­րաս­տու­թիւ­նը եւ ձե՛­ւը։ Ինչ­պէս ը­սինք, ան­տար­բեր ու թե­րա­հա­ւատ ո­գիով կա­տա­րուած ա­ղօթ­քը եր­բեք նպա­տա­կա­յար­մար չէ՛, այլ միա՛յն ձե­ւա­կեր­պու­թիւն։

Կեան­քի փոր­ձա­ռու­թեամբ եւ ապ­րուած վկա­յու­թիւն­ներ մե­զի ցոյց կու տան, թէ՝ ա՛յ­սօր ալ կը գտնուին հա­ման­ման մար­դիկ՝ ո­րոնք ա­մէ­նու­րեք կայ­նած Աս­տու­ծոյ կեղծ ու դի­մա­կա­ւոր շնոր­հա­կա­լու­թիւն կը յայտ­նեն եւ ա­պա կը սկսին ինք­նա­գո­վու­թեան, ինք­նա­փա­ռա­բա­նու­թեան եւ կը ստի­պեն, կը բռնա­դա­տեն, որ ի­րենց շուր­ջին­նե­րը գո­վա­բա­նեն զի­րենք, հիա­նան ի­րենց…։

Յա­ճախ կը տես­նուին այս­պի­սի­ներ, ան­գամ մը որ հաս­նին դիր­քի մը, տի­րա­նան աս­տի­ճա­նի մը՝ կը ջա­նան իշ­խել ու տի­րել բո­լոր դիր­քե­րու, աս­տի­ճան­նե­րու՝ աս­տուա­ծա­յին նա­խա­սահ­մա­նու­թեան նկա­տե­լով ի­րենց փառ­քը։ Մենք նկա­տած ենք մեծ զար­ման­քով ստո­րա­դաս աս­տի­ճան­նե­րու տէր ե­կե­ղե­ցա­կան պաշ­տօ­նեա­նե­րու՝ ո­րոնք կը շար­ժին բարձ­րաս­տի­ճան հո­գե­ւո­րա­կան­նե­րու նման։ Խնդրեմ, սի­րե­լի­նե՜ր, փոր­ձե­ցէք դի­տել ձեր շուր­ջը ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ՝ մեր տե­սած աչ­քե­րով, եւ պի­տի տես­նէք մեր նկա­տած­նե­րը եւ ի­րա­ւա­ցի պի­տի նկա­տէք մեր մտա­հո­գու­թիւն­նե­րը այս մա­սին. ա­նիշ­խա­նա­կան, ինք­նա­կեդ­րոն ան­ձեր՝ կար­ծե­լով թէ ան­փո­խա­րի­նե­լի են ի­րենք, եւ կար­ծե­լով թէ ա­մէ­նու­րեք ի­րենց պէտ­քը կը զգա­ցուի՝ սնա­պար­ծու­թեան հո­վե­րէ տա­րուած ո՛­չինչ կը հա­մա­րեն ե­կե­ղե­ցա­կան իշ­խա­նու­թիւ­նը եւ նուի­րա­պե­տա­կան կար­գը, ընդ­հա­նուր կար­գը եւ կա­նո­նը։ Քմա­յա­կան ո­րո­շում­նե­րով եւ բո­լո­րո­վին փա­ռա­մո­լու­թեամբ ե­կե­ղեց­ւոյ ծա­ռա­յել կը ձե­ւաց­նեն, ի­րա­կա­նին՝ հոն են, ուր ի­րենք զի­րենք պի­տի ցու­ցադ­րեն։ Ա­նոնց նպա­տա­կը ո՛չ թէ ծա­ռա­յել, այլ՝ ին­քա­գո­վու­թեան ա­ռիթ ստեղ­ծել է, այդ իսկ պատ­ճա­ռով հոն կ՚եր­թան «ծա­ռա­յել»ու դի­մա­կով՝ ո՛ւր ի­րենք զի­րենք ցոյց պի­տի տան բազ­մու­թեան…։

Խե՜ղճ ան­ձեր են ա­նոնք՝ բար­դոյ­թով լե­ցուած, իս­կա­կան ու­նայ­նա­միտ­ներ են ա­նոնք, ի­րենք զի­րենք «ար­ժէք» կը կար­ծեն, բայց այդ կեր­պով կը կորսնց­նեն ի­րենց անն­շան-ա­նար­ժա­նու­թիւնն իսկ, կը զո­հեն ի­րենց ար­ժա­նա­պա­տուու­թիւ­նը՝ ո՛­չինչ հա­մա­րե­լով «նկա­րա­գիր ու­նե­ցող մարդ»ու յարգն ու պա­տի­ւը։ Ե­կե­ղե­ցին պէտք չու­նի՛ փա­ռա­մոլ­նե­րու, ե­կե­ղե­ցին պա­հանջ­քը չի՛ զգար ինք­նիր­մով լե­ցուած, ինք­նիր­մով հպարտ «պար­պուած» ծա­ռա­յող­նե­րու…։ Հե­տե­ւե­ցէ՛ք, եւ պի­տի տես­նէք զա­նոնք. ե­կե­ղե­ցի ե­կե­ղե­ցի, թա­ղէ թաղ կը պտը­տին, հոս ու հոն կը շրջին ի­րենք զի­րենք «կա­րե­ւո՛ր» հա­մա­րել տա­լու հա­մար։ Պաշ­տօ­նա­պէս ի­րենց նշա­նա­կուած ե­կե­ղե­ցին կը թո­ղուն եւ կ՚եր­թան այն ե­կե­ղե­ցի­նե­րը՝ ուր հան­դի­սա­ւոր ա­րա­րո­ղու­թիւն կը կա­տա­րուի, եւ այդ­պի­սի ե­րե­ւոյթ մը ստեղ­ծե­լու կ՚աշ­խա­տին, թէ ա­ռանց ի­րենց այդ օ­րուան հան­դի­սու­թիւն­նե­րը ան­կա­տար եւ թե­րի պի­տի մնայ։ Օ­րի­նակ­նե­րը մեր շուրջն է, մեր մօ­տը…։

Ե­թէ հարց­նէք՝ պատ­րա՛ստ է ի­րենց պա­տաս­խա­նը.- Որ­պէս­զի իմ օ­գուտս բե­րեմ, հրա­ւի­րե­ցին զիս, չկրցի մեր­ժել եւ գա­ցի։ Սո՜ւտ, զի­րենք հրա­ւի­րող ան­գամ չէ ե­ղած, ի­րենք զի­րենք հրա­ւի­րուած հա­մա­րած են, պար­զա­պէս «կա­րե­ւո՛ր» եւ «օգ­տա­կար» մարդ ըլ­լալ­նուն հա­մո­զե­լու հա­մար շուր­ջին­նե­րը։ Խե՜ղճ մարդ, ո՞վ կը խա­բես։ Դուն քե­զի հա­մար կ՚եր­թաս՝ դուն քե­զի ծա­ռա­յե­լու հա­մար եւ ե­կե­ղե­ցին գոր­ծիք կ՚ը­նես քու քմա­հա­ճոյ­քիդ…։

Այս­պի­սի­նե­րու նպա­տա­կը ծա­ռա­յել չէ՛, այլ՝ ցու­ցա­մո­լու­թիւն։ Լա՛ւ, կ՚եր­թաս, հա­պա ու­րեմն ին­չո՞ւ չես յար­գեր կարգ ու կա­նո­նը, քու գա­ցած ե­կե­ղե­ցին ալ չի գի­տե՞ր կարգ ու կա­նո­նը, չի խոր­հի՞ր ի­մաց­նել պաշ­տօ­նի կար­գուած ե­կե­ղեց­ւոյ պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րուն, գո­նէ յար­գել կեն­ցա­ղա­վա­րա­կան կա­նոն­նե­րը…։ Ար­դա­րեւ այն հաս­տա­տու­թեան մէջ, աշ­խար­հա­կան կամ ե­կե­ղե­ցա­կան, որ չի յար­գուիր կարգ ու կա­նոն, կ՚ան­տե­սուի կար­գա­պա­հու­թիւ­նը, ան­տար­բեր վար­մունք կը ցու­ցա­բե­րուի նուի­րա­պե­տա­կան կար­գին՝ հոն ի զուր հա­սա­րա­կաց օ­գու­տի մը կը սպա­սուի։

Ան­գամ մը, որ ան­պա­տաս­խա­նա­տու եւ ի­րենց քմա­հա­ճոյ­քին հա­մե­մատ շար­ժող ան­ձեր գտնուին հա­սա­րա­կա­կան հաս­տա­տու­թեան մը մէջ՝ այ­լեւս հոն կը սկսի փլու­զու­մը, եւ ո՛չ ոք ի­րա­ւունք ու­նի այդ փլու­զու­մին ա­ռիթ ըն­ծա­յե­լու իր անձ­նա­կան շա­հուն հա­մար, իր ան­կուշտ կիր­քե­րուն հա­մար։ Ե­կե­ղե­ցին մա­նա­ւանդ, եւ ո՛չ մէկ հա­սա­րա­կա­կան հաս­տա­տու­թիւն պէտք է՛ նկա­տուի անձ­նա­կան քմայք­նե­րու եւ շա­հե­րու մի­ջոց, քա­նի որ հա­սա­րա­կաց օ­գո՛ւտն է ա­նոնց նպա­տա­կը, եւ ո՛չ ոք իր բար­դոյթ­նե­րուն գո­հա­ցու­մը փնտռէ՛ հա­սա­րա­կու­թեան ծա­ռա­յե­լու պատ­րուա­կով խա­բէու­թիւն­նե­րու մէջ…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Դեկ­տեմ­բեր 21, 2015, Իս­թան­պուլ