ՅԱ­ՒԱԿ­ՆՈՏ Ե­ՐԻ­ՏԱ­ՍԱՐ­ԴԸ

Մեծ պա­հոց եր­րորդ Կի­րա­կիին՝ Ճա­շու ժա­մուն կը կար­դա­ցուի Ղու­կա­սի Ա­ւե­տա­րա­նին ԺԵ. գլու­խը, ուր կը պատ­մուի «Ա­նա­ռակ որ­դի»ին ա­ռա­կը։ Մեծ պա­հոց այս եր­րորդ Կի­րա­կին, սո­վո­րա­բար կը կո­չուի՝ «Կո­րուստ­նե­րու Կի­րա­կի», քա­նի որ կը կար­դա­ցուի նաեւ՝ «Կոր­սուած ոչ­խար»ին եւ «Կոր­սուած դրամ»ին ա­ռակ­նե­րը, եւ երբ նկա­տի ու­նե­նան, թէ Ա­նա­ռակ որ­դիին ա­ռակն ալ ի վեր­ջոյ «կոր­սուած որ­դի»ին պատ­մու­թիւնն է, ու­րեմն ի­րա­ւա­ցի է ա­նուա­նել այս Կի­րա­կին՝ «կոր­սուած­նե­րու Կի­րա­կի»։ Ար­դա­րեւ ընդ­հան­րա­պէս «կո­րուստ»ը կեան­քի սո­վո­րա­կան մէկ ե­րե­ւոյթն է՝ թէ՛ ան­հա­տա­կան, թէ՛ ըն­կե­րա­յին կեան­քի մէջ, թէ՛ նիւ­թա­կան, թէ՛ բա­րո­յա­կան աշ­խար­հի ան­խու­սա­փե­լի՛ն։

Եւ երբ կ՚ը­սեն «աշ­խար­հի ան­խու­սա­փե­լի ե­րե­ւոյթ»ը կո­րուս­տի ի­րա­կա­նու­թեան մա­սին, այդ կը նշա­նա­կէ, թէ ան կա­րե­լի է տես­նել ա­մէն ժա­մա­նակ­նե­րու, շրջա­նի մէջ՝ ա­մէ­նու­րեք։ Ո՛չ ոք կրնայ զերծ մնալ կո­րուս­տէ…։

Այ­սօր ալ չկա՞ն «ա­նա­ռակ որ­դի»ներ՝ ո­րոնք կը հե­ռա­նան ըն­տա­նե­կան յար­կէն եւ կ՚եր­թան այ­լուր։

Ինչ­պէս մեր նա­խորդ գրու­թիւն­նե­րուն յի­շե­ցինք, կար­ծես Գա­մառ-Քա­թի­պա իր «Պանդխ­տող­նե­րուն» բա­նաս­տեղ­ծու­թիւ­նը կո՛չ մըն է «ա­նա­ռակ որ­դի»նե­րուն՝ ո­րոնք թէեւ միշտ ցաւ պատ­ճա­ռած են ի­րենց ծնող­նե­րուն, բայց միշտ նե­րուած եւ սի­րով ըն­դու­նուած է ի­րենց վե­րա­դար­ձը՝ տո՛ւն։

Կար­ծես ա­ւե­տա­րա­նա­կան ներշն­չու­մով մը գրուած այս տո­ղե­րը կ՚ու­զենք ան­գամ մը եւս յի­շել՝ «Ա­նա­ռակ որ­դի»ին այս Կի­րա­կիին՝ ո­րուն հրա­շա­լի՜ կեր­պով հա­մա­պա­տաս­խան կը հան­դի­սա­նայ։

ՊԱՆԴԽ­ՏՈՂ­ՆԵ­ՐԻՆ

Ի՞նչ էք ա­նում, ա՛յ խեղճ հա­յեր
Որ երկ­րու­մը ցան­կա­լի
Թո­ղած ա­նուշ օդն ու ա­յեր
Դի­մում էք գիրկն օ­տա­րի։

*
Օ­տարն եր­բէք չի ճա­նա­չում
Ձեր ցա­ւին էլ, կո­ծին էլ,
Օ­տար հո­ղի ո՛չ մէկ խոր­քում
Հա­յին չը պէտք կեանք սի­րել։

ԳԱ­ՄԱՌ-ՔԱ­ԹԻ­ՊԱ

(Ծա­նօ­թագ­րու­թիւն.- «ա­յեր»=օդ, մթնո­լորտ)։­

Արդ, ե­թէ կ՚ու­զէք, ան­գամ մըն ալ հար­ցը դի­տենք Քրիս­տո­սի աչ­քով՝ թէ ի՛նչ է գա­ղա­փա­րը եւ ու­սու­ցու­մը այս կեն­սա­կան խնդրին մա­սին։

Սա ա­նու­րա­նա­լի ի­րա­կա­նու­թիւն մըն է՝ թէ ըն­տա­նի­քէն հե­ռա­ցող զա­ւակ մը «կո­րուստ» մըն է իր ըն­տա­նի­քին հա­մար։ Ար­դա­րեւ «Ա­նա­ռակ որ­դի»ին ա­ռա­կին մէջ տի­րող ի­րա­կա­նու­թիւնն է՝ չա­փա­զանց ինք­նավս­տահ, ինք­նա­հա­ւան եւ յա­ւակ­նոտ խել­քի մը դժբախ­տու­թի՛ւ­նը։ Այդ յա­ւակ­նոտ որ­դիին՝ հայ­րե­նի տու­նը կար­ծես նեղ կու գայ, նե­ղա­ցու­ցիչ կու գայ իր «աշ­խար­հա­հա­յեացք»նե­րուն, ի­րենց ցե­ղին յա­տուկ ա­ւան­դա­կան կեն­ցա­ղա­վա­րու­թիւ­նը «տա­փա՛կ» է, տհա՛ճ է իր ե­ռան­դոտ ե­րե­ւա­կա­յու­թեան հա­մար, ուս­տի պէտք է թօ­թա­փել ա­ւան­դա­կան կար­գու­սար­քը, պէտք է հե­ռա­նալ հօր մը հսկող ու հա­կակշ­ռող աչ­քե­րէն եւ ստեղ­ծել ա՛յն­պի­սի կեն­ցաղ մը՝ որ հա­րա­զատ պատ­կե­րը ըլ­լայ իր խել­քին եւ իր ան­կաշ­կանդ կիր­քե­րուն։

Եւ այս պատ­ճա­ռով յա­ւակ­նոտ ու իբր թէ խե­լա­ցի զա­ւա­կը կը վճռէ հե­ռա­նա՜լ հայ­րե­նի տու­նէն եւ բնաշ­խար­հէն՝ ուր կեան­քի կո­չուած էր եւ հա­սած։

Բայց այդ «խե­լա­ցի» յա­ւակ­նոտ ե­րի­տա­սար­դը եր­բեք չի խոր­հիր, որ իր իս­կու­թիւ­նը, իր ինք­նու­թիւ­նը ու­րա­նալ՝ ու­րա­ցում­նե­րուն ա­մե­նէն վտան­գա­ւո­րը եւ վնա­սա­կա՛րն է։ Եւ այն­պի­սի՜ վտանգ մը, որ մի գու­ցէ կոր­ծա­նու­մի, կո­րուս­տի կը տա­նի ան­խո­հեմ մար­դը։ Եւ կո­րուստ մը՝ որ ան­դառ­նա­լի է շատ ան­գամ։

Եւ մա­նա­ւանդ որ այդ «խե­լա­ցի» եւ յա­ւակ­նոտ ե­րի­տա­սար­դը ինք դրամ չու­նի, քա­նի որ չէ՛ աշ­խա­տած, չէ՛ վաս­տկած, կեան­քը չէ՛ տե­սած իր իս­կու­թեան մէջ, բայց հա՛յր ու­նի եւ այդ չա­փը բա՛ւ է ի­րեն։

Ա­հա­ւա­սիկ, ա՛յս է «Ա­նա­ռակ որ­դի»ին նկա­րա­գի­րը, ա՛յս է պատ­կե­րը ա­նոր՝ նկա­րագ­րուած Ա­ւե­տա­րա­նին մէջ։ Եւ այս «խե­լա­ցի» եւ յա­ւակ­նոտ որ­դիին հա­մար իր հայ­րը «հին գլուխ» մարդ մըն է, ժա­մա­նա­կավ­րէպ՝ ժա­մա­նա­կը ան­ցած գա­ղա­փար­նե­րու տէր է ան, ա­նոր գիտ­ցած­նե­րը ան­գոր­ծադ­րե­լի են եւ փոր­ձա­ռու­թիւն­նե­րը՝ ա­նար­ժէ՛ք, ա­նոնք հին ու մին բա­ներ են, եւ ու­րեմն խօսք ու խրատ մտիկ չ՚ը­ներ, կա­րե­ւո­րու­թիւն չ՚ըն­ծա­յեր, քա­նի որ ինք «խե­լա­ցի՛» է եւ ժա­մա­նա­կա­կից, իր գա­ղա­փար­նե­րը միայն ար­ժէք ու­նին, իր գի­տու­թիւ­նը բա­ւա­կան է ի­րեն, ի՜նչ փոյթ որ չու­նե­նայ կեան­քի փոր­ձա­ռու­թիւն…։ Ինք­նա­բա՛ւ է ինք։

Եւ այս «ա­նա­ռակ որ­դի»ին հա­մար, ո­րուն հայ­րը ա­նար­ժէք է, ո՛­չինչ կ՚ար­ժէ, բայց ան հարս­տու­թիւն ու­նի՝ որ միակն է որ բան մը կ՚ար­ժէ եւ շա՜տ բան. հարս­տու­թի՜ւն, դրամ, նի՛ւթ…։

Այդ է ա­հա­ւա­սիկ կա­րե­ւո­րը «խե­լա­ցի» եւ յա­ւակ­նոտ որ­դիին հա­մար։ Ի­րա­կա­նու­թեան մէջ՝ ա­նոր վստա­հա­ծը ո՛չ իր խելքն է եւ ոչ ալ հօ­րը հայ­րա­կան ան­հուն, ան­սահ­ման սէրն ու գու­թը, բայց միա՛յն ա­նոր հարս­տու­թիւ­նը։ Միայն ա՛յդ է կա­րե­ւո­րը։

Եւ իր ո­րո­շու­մին հա­մե­մատ, ըստ այդ ժա­մա­նա­կի հրէա­կան օ­րէն­քին, կ՚առ­նէ ի­րեն յա­տուկ ժա­ռան­գու­թեան բա­ժի­նը եւ կը հե­ռա­նա՜յ…։

Այ­լեւս եր­ջա­նի՜կ է «խե­լա­ցի» եւ յա­ւակ­նոտ ե­րի­տա­սար­դը՝ խելք ու­նի, կո­րո­վի ա­ռող­ջու­թիւն ու­նի եւ դրա՛մ ու­նի, ո­րոնք կ՚ա­ւելց­նեն իր հրա­պոյ­րը։ Այ­լեւս տի­րա­ցած է իր ե­րա­զած վի­ճա­կին, հա­սած է իր նպա­տա­կին։ Բայց այս աշ­խար­հի վրայ ո՞վ տի­րա­ցած է իր իս­կա­կան ե­րա­զին, ո՞վ հա­սած է իր վերջ­նա­կան նպա­տա­կին, ո՞վ ան­թե­րի ու կա­տա­րեալ եր­ջան­կու­թիւն ու­նե­ցած է։ Եւ խե՜ղճ ե­րի­տա­սար­դը ան­տե­ղեակ է այս ան­խու­սա­փե­լի ի­րա­կա­նու­թե­նէն։ Ի­րա՛ւ է որ «ան­գի­տու­թիւ­նը եր­ջան­կու­թի՜ւն է», բայց խա­բէա­կան ի­րա­կա­նու­թիւն, եւ իր ան­գի­տու­թեան մէջ եր­ջա­նի՜կ է այ­լեւս «խե­լա­ցի» եւ յա­ւակ­նոտ, խե՜ղճ ե­րի­տա­սար­դը։

Բայց «խե­լա­ցի» յա­ւակ­նոտ տղուն ար­կա­ծա­լից ու­ղե­ւո­րու­թիւ­նը ի վեր­ջոյ կը հաս­նի իր վախ­ճա­նին՝ հարս­տու­թիւ­նը կը փճա­նայ, ա­ռող­ջու­թիւ­նը հետզ­հե­տէ կը վատ­թա­րա­նայ, այ­լեւս այն­քան կո­րո­վի չ՚ե­րե­ւիր… եւ «ե­րազ» մը այս­պէս կը վեր­ջա­նայ՝ ինչ­պէս իր ըն­տա­նի­քը ու­րա­ցող ա­մէն ան­խո­հեմ ու ան­հե­ռա­տես որ­դի…։ Եւ կը վե­րա­դառ­նա՛յ։

Սի­րե­լի՜ բա­րե­կամ­ներ, կեան­քի ընդ­հա­նուր փոր­ձա­ռու­թիւ­նը եւ բա­նա­կա­նու­թիւ­նը ցոյց կու տայ, թէ՝ կա­րե­ւո­րը եւ գնա­հա­տե­լին ո՛չ թէ օ­տա՜ր եր­կիր­նե­րու մէջ «դրախտ» փնտռելն է, այլ՝ «դրախտ»ը ստեղ­ծելն իր երկ­րին, իր ըն­տա­նի­քին մէջ։ Եւ ի­րա­կա՛ն ի­մաս­տուն­նե­րը եւ քա­ջե­րը ա­նոնք են՝ որ «դրախտ»ը, այ­սինքն՝ եր­ջան­կու­թիւ­նը ի­րե՛նց ըն­տա­նի­քին մէջ կը փնտռեն ու կը գտնե՛ն…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Փետ­րուար 12, 2016, Իս­թան­պուլ