Հ. Անդ­րա­նիկ Ծ. Վրդ. Կռա­նեա­նի Նուի­րուած Ձեռ­նարկ

Հո­վա­նա­ւո­րու­թեամբ Թէ­քէեան մշա­կու­թա­յին միու­թեան, նա­խա­ձեռ­նու­թեամբ Լի­բա­նա­նի տե­ղա­կան վար­չու­թեան, Թէ­քէեան կեդ­րո­նին մէջ տե­ղի ու­նե­ցաւ լի­բա­նա­նա­հայ մշա­կոյ­թի կեր­տիչ­նե­րու ձեռ­նարկ՝ նուի­րուած Անդ­րա­նիկ Ծ. Վրդ. Կռա­նեա­նի: Ձեռ­նար­կը նա­խա­ձեռ­նուած էր ի պա­տիւ Անդ­րա­նիկ Ծ. Վրդ. Կռա­նեա­նի՝ իբ­րեւ մէ­կը լի­բա­նա­նա­հայ մշա­կոյ­թի կեր­տիչ­նե­րէն, նպա­տակ ու­նե­նա­լով լու­սար­ձա­կի տակ առ­նել ա­նոր կեան­քը եւ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ու­ղին:

Բա­րի գա­լուս­տի խօս­քը ներ­կա­յա­ցուց Թէ­քէեան մշա­կու­թա­յին միու­թեան Լի­բա­նա­նի տե­ղա­կան վար­չու­թեան ա­տե­նա­պետ Վի­գէն Ա­սի­լեան, որ ը­սաւ, թէ Հայր Անդ­րա­նիկ իր վեր­ջին տա­րի­նե­րուն հրա­տա­րա­կած գիր­քե­րուն մէջ դրած է իր կեան­քի փոր­ձա­ռու­թեան հիւ­թը, նշե­լով, որ այ­սօր քիչ է թի­ւը այն հայ գոր­ծիչ­նե­րուն, ո­րոնք Հայր Կռա­նեա­նի տա­րո­ղու­թեամբ եւ խոր­քով ծա­ռա­յա­կան փոր­ձա­ռու­թիւն ու­նե­ցած են մի­ջի­նա­րե­ւե­լեան հայ օ­ճախ­նե­րուն հետ: Վիգէն Ա­սի­լեան հաս­տա­տեց, որ այ­սօր մեր ի­րա­կա­նու­թեան մէջ կա­րիք կայ Հայր Անդ­րա­նի­կին նման անձ­նա­ւո­րու­թիւն­նե­րու եւ ա­նոնց կո­րո­վին, ո­րով­հե­տեւ ան «ոչ միայն չցամ­քող, այլ վա­րար աղ­բիւր է՝ հա­րա­զատ ու զու­լալ ջուր հայ­թայ­թող»:

Ա­պա բեմ հրա­ւի­րուե­ցան խմբա­գիր Սար­գիս Նա­ճա­րեա­նը եւ  «Զար­թօնք»ի գլխա­ւոր խմբա­գիր Սե­ւակ Յա­կո­բեա­նը, որ­պէս­զի լու­սար­ձա­կի տակ առ­նեն Անդ­րա­նիկ Ծ. Վրդ. Կռա­նեա­նի կեան­քը եւ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ու­ղին:

Սար­գիս Նա­ճա­րեան իր խօս­քին մէջ Հայր Կռա­նեա­նը նկա­րագ­րե­լով՝ ը­սաւ. «Մարդ մը, ո­րուն կեան­քը ի­րեն չէ պատ­կա­նած, այլ՝ ե­կե­ղեց­ւոյ եւ ազ­գին: Մարդ մը, ո­րուն ա­նու­նը բազ­մա­պատ­կուած է միա­ժա­մա­նակ ու­սու­ցիչ, դաս­տիա­րակ, ի­մաս­տա­սէր, աս­տուա­ծա­բան, դա­սա­խօս, լրագ­րող, խմբա­գիր, հրա­պա­րա­կա­գիր, թարգ­մա­նիչ, վեր­լու­ծա­բան, բա­նա­սէր, թա­տե­րա­գիր, բա­նաս­տեղծ, ծի­սա­գէտ եւ այս բո­լո­րէն ա­ռաջ եւ վեր՝ վար­դա­պետ ստո­րո­գե­լի­նե­րով: Մարդ մը, ո­րուն հա­մար ՃՇՄԱՐ­ՏՈՒ­ԹԻՒ­ՆԸ գե­րա­գոյն եւ բա­ցար­ձակ ար­ժէք է, վար­քագ­ծի նշա­նա­բան, պայ­քա­րի հզօ­րա­գոյն զէնք, ո­րով­հե­տեւ ան ճշմար­տու­թեան մէջ տե­սած է Աս­տուած: Այ­սու­հան­դերձ, պար­զա­պէս թուենք միայն քա­նի մը հա­տը, ո­րոնք ա­մե­նէն ա­ւե­լի կը բնո­րո­շեն Հայր Կռա­նեա­նի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ու­ղին: «Հայ ծի­սա­կան պաշ­տա­մուն­քը», լոյս տե­սած՝ 2001-ին, «Ա­րե­ւե­լեան ծէ­սե­րու գո­հա­րը», «Ա­նա­պա­հով օ­րեր»ը, զորս լի­բա­նա­նա­հա­յու­թիւ­նը ապ­րե­ցաւ: Մար­դե­ղու­թեան 2000-ա­մեա­կին նուի­րուած «Լու­սար­ձակդ բաց վրաս…» հա­տո­րը, «Խօ­սէ՛ ին­ծի հայ ե­կե­ղե­ցիի մա­սին» հա­տո­րը, որ լոյս տե­սած է 2012-ին», ը­սաւ Նա­ճա­րեան:

Ան ա­ւել­ցուց, որ Հայր Կռա­նեան հե­ղի­նակ է հա­յե­րէն բա­ռա­րան­նե­րու եւ գրա­բա­րի դա­սա­գիր­քի մը, վեց թա­տե­րա­խա­ղե­րու՝ ե­րե­քը ան­տիպ, ան­տիպ կը մնան նաեւ  ա­նոր դա­սա­ւան­դած նիւ­թե­րուն բնա­գիր­նե­րը՝ «Հայ մա­տե­նագ­րու­թիւն», «Հայ ե­րաժշ­տու­թեան պատ­մու­թիւն», «Հայ­կա­կան ծէ­սը» ֆրան­սե­րէն դա­սա­գիր­քը: Բա­նա­խօ­սը նաեւ յի­շեց Ս. Հո­գի հա­մալ­սա­րա­նին մէջ Հայր Կռա­նեա­նին ֆրան­սե­րէ­նով տուած դա­սա­խօ­սու­թիւն­նե­րու շար­քը, որ հրա­տա­րա­կուած է հա­մալ­սա­րա­նին կող­մէ:

Գե­ղա­րուես­տա­կան բա­ժի­նով Լո­ռի Եա­փու­ճեան շուիի վրայ նուա­գեց եր­կու հայ­րե­նա­սի­րա­կան եր­գեր:

Ան­կէ ետք խօսք ա­ռաւ Սե­ւակ Յա­կո­բեան, որ յոյն մեծ փի­լի­սո­փայ Պղա­տո­նի գրած քա­րայ­րի մեկ­նա­բա­նու­թեամբ սկսած խօս­քը՝ զայն նմանց­նե­լով Հայր Անդ­րա­նի­կին տա­րած սուրբ աշ­խա­տան­քին հետ: Ան հաս­տա­տեց, որ չըլ­լա­լով սո­վո­րա­կան մահ­կա­նա­ցու՝ Անդ­րա­նիկ Ծ. Վրդ.  Կռա­նեա­նը դժուար է մե­ծա­րել, ո­րով­հե­տեւ իր ներ­կա­յու­թեամբ ինք կը պա­տուէ իր շուրջ գտնուող­նե­րը:

«Յե­ղա­փո­խա­կան մըն է Հայր Անդ­րա­նի­կը՝ իր սի­րե­ցեալ Յի­սուս Քրիս­տո­սի նման: Յե­ղա­փո­խա­կան Հայր Անդ­րա­նի­կը թե­րեւս  զէնք չվեր­ցուց, սա­կայն զէն­քի մղեց իր զա­ւակ­նե­րը… եր­կա­թէ շե­րե­փի: 1968-1973 թուա­կան­նե­րու մէջ ան հրա­տա­րա­կեց «Ե­րի­տա­սարդ հայ»ը, որ հո­գե­կան սնունդ հան­դի­սա­ցաւ այդ օ­րե­րու հայ ա­զա­տա­մար­տիկ­նե­րուն: Կար­դա­ցէք իր 1999-ին հրա­տա­րա­կուած «Ա­նա­պա­հով օ­րեր» գիր­քը, որ խտա­ցումն է իր խմբագ­րած «Մա­սիս» շա­բա­թա­թեր­թին մէջ լոյս տե­սած պատ­մուածք­նե­րուն:  Իսկ իր վեր­ջի­նով, բայց՝ ոչ վեր­ջա­կէ­տով՝ «Դէմ առ դէմ» գրքոյ­կով մե­նա­խօ­սու­թեամբ է, որ Հայր Անդ­րա­նիկ իր պատ­գա­մը կը փո­խան­ցէ», յայտ­նեց Յա­կո­բեան:

Եզ­րա­փա­կե­լով՝ Սե­ւակ Յա­կո­բեան խօս­քը ուղ­ղեց Լի­բա­նա­նի մօտ Հա­յաս­տա­նի դես­պա­նին. «Ե­թէ ժա­մա­նա­կը գայ, երբ Հայր Անդ­րա­նի­կի ա­րա­րի­չը յար­մար տես­նէ իր մօտ կան­չել իր սի­րե­ցեա­լը, եւ ե­թէ ան­շուշտ Հայր Անդ­րա­նի­կը այդ­պէս ալ կտա­կէ, իմ փա­փաքս է, որ այն­տեղ՝ Հա­յոց սպա­րա­պե­տին ու Հա­յոց զօ­րա­վա­րին մօ­տիկ յա­ւերժ հանգ­չի նաեւ հա­յոց վար­դա­պե­տը, սփիւռ­քա­հա­յոց  յե­ղա­փո­խա­կան վար­դա­պետ»:

Ա­պա Թէ­քէեան մշա­կու­թա­յին միու­թեան հիմ­նա­դիր­նե­րու ա­տե­նա­պետ Յա­կոբ Գա­սար­ճեան «Լի­բա­նա­նեան մշա­կոյ­թի կեր­տիչ­նե­րու» ա­նուան ար­ժա­նա­ցող Հայր Անդ­րա­նիկ Ծ. Վրդ. Կռա­նեա­նին յանձ­նեց շքան­շա­նը:

Ա­ւար­տին Հայր Անդ­րա­նիկ իր շնոր­հա­կա­լա­կան եւ սրտի խօս­քը փո­խան­ցեց ներ­կա­նե­րուն, յատ­կա­պէս՝ ձեռ­նար­կին նա­խա­ձեռ­նող­նե­րուն, ինչ­պէս նաեւ ե­րախ­տա­գի­տու­թիւ­նը՝ Աս­տու­ծոյ:

Հայր Անդ­րա­նիկ իր խօս­քը ա­ւար­տեց ծա­նօթ ա­ռա­կով, որ կ՚ը­սէ. «Խօս­քը կը թռչի՛, գի­րը կը մնայ»: